Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
«Στα όνειρά μας, πάντα ανεβαίνουμε τις σκάλες προς τη σοφίτα. Ο φόβος μας “ζει” στο υπόγειο. Ένα μικρό κουτί, ή μια ντουλάπα, έχουν μια κλειδαριά τόσο στοιχειώδη που δεν προστατεύει στην πράξη τίποτα, αλλά σηματοδοτεί έναν προσωπικό χώρο των μυστικών(…)».
Αυτή η επιστροφή, μέσω της ονειροπόλησης και των ποιητικών εικόνων, είναι η σύνδεση του χώρου και του χρόνου στην παράσταση «Poetics of Space» της Die Wolke art group που παρουσιάζεται στις 10, 11 και 12 Μαρτίου στο Vitruvian Thing. Αντλώντας έμπνευση από το ομότιτλο βιβλίο του Gaston Bachelard, η παράσταση αναζητά μια ερμηνεία των οικείων χώρων στην ποίηση.
Η σκηνή του Vitruvian Thing μεταμορφώνεται στα άσπρα, συμπληρώνοντας τα σκηνικά στοιχεία του αρχιτέκτονα και fabricator Ιωάννη Περισοράτη. Τα σκηνικά χρησιμοποιούνται με πολλαπλούς τρόπους, άρρηκτα δεμένα με τη χορογραφία, ενώ επαυξάνονται και μεταμορφώνονται με την τεχνική projection mapping.
«Έχουμε φτιάξει την παράσταση με τέτοιον τρόπο ώστε ο θεατής να μη χρειάζεται να έχει προηγούμενη γνώση από το βιβλίο ή οπουδήποτε αλλού. Μικρά αποσπάσματα από το κείμενο, με υπότιτλους στα Ελληνικά, προσφέρουν στις κατάλληλες στιγμές όλα όσα χρειάζεται το κοινό να ξέρει για να μπορεί να απολαύσει την παράσταση», ανέφεραν τα μέλη της Die Wolke. Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
-Πείτε μας δυο λόγια για την ιδέα της παράστασης…
-Η παράσταση βασίζεται στο βιβλίο “Poetics of Space” του Gaston Bachelard (1958), ένα κείμενο-κλειδί στην αρχιτεκτονική. Αναφέρεται στην εμπειρία των οικείων χώρων. Θα εξερευνήσουμε τι είναι αυτό που κάνει το σπίτι καταφύγιο ή φωλιά, τις ποιητικές εικόνες, αλλά και το ρόλο του πρώτου μας, παιδικού σπιτιού, στην αίσθηση της οικειότητας. Το βιβλίο αντλεί το υλικό του από ποιήματα, αναζητώντας την αρχέτυπη ψυχολογία της σοφίτας και του κελλαριού, τους χώρους των μυστικών και της προσωπικής ζωής, τη λειτουργία της μνήμης και της ονειροπόλησης. Ανιχνεύει σπειροειδή μοτίβα πίσω στο χρόνο, στις αρχές της εξέλιξης των ειδών, και τα παρατηρεί σήμερα σε όστρακα, φωλιές, αλλά και ανθρώπινες συνήθειες που αναδύονται σαν ένστικτα προστασίας.
Από το βιβλίο:
“Βρίσκουμε άνεση αναβιώνοντας μνήμες προστασίας. Κάτι το κλειστό πρέπει να διατηρεί τις αναμνήσεις μας, αφήνοντάς τους την αρχική τους αξία ως εικόνες. Οι αναμνήσεις του εξωτερικού κόσμου δεν θα έχουν ποτέ τον ίδιο τόνο σαν αυτές του σπιτιού και, ανακαλώντας τις αναμνήσεις αυτές, προσθέτουμε στο απόθεμα των ονείρων μας. Δεν είμαστε ποτέ πραγματικοί ιστορικοί, αλλά πάντα σχεδόν ποιητές, και το συναίσθημά μας δεν είναι τίποτα περισσότερο από έκφραση μιας ποίησης που έχει χαθεί.”
- Πώς μετουσιώνεται η ιδέα του βιβλίου του Gaston Bachelard σε μια παράσταση;
-Όπως ακριβώς και το βιβλίο, η παράσταση αναζητά μια ερμηνεία των οικείων χώρων στην ποίηση. Η ποίηση αυτή δεν χρειάζεται να εκφέρεται μόνο με λέξεις, αλλά μπορεί να εκφραστεί με βάση ολόκληρο το καλλιτεχνικό λεξιλόγιο. Ο χορός, σαν δημιουργικό και παραστατικό εργαλείο, πρέπει να δίνει χώρο στο θεατή να περιπλανηθεί στον κόσμο του και να σχηματίζει τη δική του ερμηνεία, ακόμα κι αν στο τέλος δεν μπορεί να την εκφράσει επακριβώς με λόγια. Επομένως, δανειστήκαμε κάποιες από τις θεματικές του βιβλίου, όπως φωλιές, σπείρες, την καθετότητα της οικίας, ή τους χώρους των μυστικών, και συνθέσαμε μια παράσταση που, με πρώτες ύλες την κίνηση, την εικόνα, τον ήχο, αλλά και το κείμενο, δημιουργεί τις συνθήκες της ενσωματωμένης αντίληψης και της εμβύθισης.
Μπορούμε να δώσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: Μια μεταφορά που είναι κεντρική στην προσέγγισή μας είναι η σχέση επιφανειών και όγκων των αντικειμένων και των χώρων, σαν μια αναλογία για το πώς φαίνεται ένα αντικείμενο σε σχέση με αυτό που εσωτερικά είναι, ή για το πώς μοιάζει ένας χώρος σε σχέση με τη δραστηριότητα μέσα του. Για να εξερευνήσουμε αυτόν το συσχετισμό, αναπτύξαμε μια τεχνική που χρησιμοποιεί κάμερες βάθους για να καταγράψει σώματα και αντικείμενα σε τρεις διαστάσεις, απεικονίζοντάς τα σαν νέφη σημείων. Το αποτέλεσμα, επεξεργασμένο από τη visual artist και animator Αλίκη Ιωσαφάτ, είναι άλλοτε σώματα, άλλοτε αφηρημένα σχήματα, που φαίνονται ημιτελή ή “άδεια”. Έχουν προκύψει άμεσα από την κίνηση των ερμηνευτών, και άρα έχουν άμεση σχέση με τη χορογραφία και σκηνοθεσία. Προβάλλεται στη σκηνή με τεχνικές projection mapping. Έτσι, χρησιμοποιούμε τεχνολογία για να μπορούμε να μετουσιώσουμε σύνθετες ιδέες σε παραστατικά πλαίσια, με έναν τρόπο που ο θεατής να μπορεί να αντιληφθεί διαισθητικά και συμβάλλει τόσο στη διανοητική, όσο και τη συναισθηματική κατανόηση του έργου.
Έχουμε φτιάξει την παράσταση με τέτοιον τρόπο ώστε ο θεατής να μη χρειάζεται να έχει προηγούμενη γνώση από το βιβλίο ή οπουδήποτε αλλού. Μικρά αποσπάσματα από το κείμενο, με υπότιτλους στα Ελληνικά, προσφέρουν στις κατάλληλες στιγμές όλα όσα χρειάζεται το κοινό να ξέρει για να μπορεί να απολαύσει την παράσταση.
Φυσικά, όλα τα επιμέρους στοιχεία έρχονται μαζί μέσω της χορογραφίας της Δροσιάς Τριαντάκη, που ακολουθεί τη φιλοσοφία χοροθεάτρου του πανεπιστημίου Folkwang, όπου δίδασκε η Pina Bausch, στο οποίο και φοίτησε.
- Πώς δέσατε τους χώρους ενός σπιτιού με τις αναμνήσεις που έχουμε και με τον χρόνο;
-Ο συνδετικός κρίκος δεν είναι άλλος από την έννοια της ονειροπόλησης!
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα:
“Η οικία είναι μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις ενσωμάτωσης για τις σκέψεις, τις αναμνήσεις, και τα όνειρα των ανθρώπων. Η αρχή συνοχής αυτής της ενσωμάτωσης είναι η ονειροπόληση. Παρελθόν, παρόν, και μέλλον δίνουν στην οικία διαφορετικούς δυναμισμούς. Χωρίς αυτήν, ο άνθρωπος θα ήταν ένα διασκορπισμένο ον. Τον συντηρεί μέσα στις θύελλες των ουρανών και της ζωής. Είναι σώμα και ψυχή. Είναι ο πρώτος κόσμος του ανθρώπου.”
Στα όνειρά μας, πάντα ανεβαίνουμε τις σκάλες προς τη σοφίτα. Ο φόβος μας “ζει” στο υπόγειο. Ένα μικρό κουτί, ή μια ντουλάπα, έχουν μια κλειδαριά τόσο στοιχειώδη που δεν προστατεύει στην πράξη τίποτα, αλλά σηματοδοτεί έναν προσωπικό χώρο των μυστικών. “Η οικειότητα χρειάζεται την καρδιά της φωλιάς”… Και τελικά, οι οικείοι χώροι, οι χώροι στους οποίους υποφέραμε, αλλά και απολαύσαμε τη μοναξιά μας, οι χώροι που ήταν η πηγή της δημιουργικότητάς μας, είναι οι χώροι στους οποίους επιστρέφουμε στα όνειρά μας. Αυτή η επιστροφή, μέσω της ονειροπόλησης και των ποιητικών εικόνων, είναι η σύνδεση του χώρου και του χρόνου στην παράσταση.
Επίσης, για να αποδώσουμε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ζωής στη σκηνή, η Ποιητική του Χώρου έχει ένα καστ από 4 χορεύτριες πολύ διαφορετικών ηλικιών.
- Τι μουσική επιλέξατε και γιατί;
-Η μουσική είναι πρωτότυπη, όπως πάντα στις παραστάσεις της Die Wolke. Έχει συντεθεί από τους Δημήτρη Δαλέζη και Dani Joss, που είχαν άλλωστε συνθέσει και για την Τρικυμία, την παράσταση που ζωντάνεψε τον κόσμο του Σαίξπηρ πέρισυ στη Θεσσαλονίκη. Για την Ποιητική, η διάθεση είναι αρκετά πιο εσωστρεφής, συμπληρώνει τη χορογραφία και το οπτικό υλικό, παρέχοντας απαραίτητα συμφραζόμενα, αλλά και τόνο, δυναμική, και ατμόσφαιρα. Με αναφορές τόσο στη musique concrète, όσο και στην ambient, το έργο είναι τετραφωνικό surround, δηλαδή, όπως συνηθίζεται στις παραστάσεις στο Vitruvian Thing, οι ήχοι έρχονται από όλες τις κατευθύνσεις του χώρου.
Το soundtrack της παράστασης θα είναι διαθέσιμο σε μια χειροποίητη συσκευασία, που θα περιλαμβάνει και κάρτες με φωτογραφίες της παράστασης από τον φωτογράφο Ηλία Γεωργιάδη.
Συντελεστές:
Δροσιά Τριαντάκη: ερμηνεία, χορογραφία, Αντιγόνη Αυδή: ερμηνεία, Σοφία Καλαμάκη: ερμηνεία, Ελπίδα Ντινοπούλου: ερμηνεία, Dani Joss: μουσική, visual art, Αλίκη Ιωσαφάτ: visual art, mapping, Δημήτρης Δαλέζης: μουσική, Ηλίας Γεωργιάδης: φωτογραφία, Ιωάννης Περισοράτης: σκηνικά.
Χρήσιμα
«Poetics of Space» της Die Wolke art group Παρασκευή 10. 3. - 21:30, Σάββατο 11. 3. - 21:30 Κυριακή 12. 3. - 19:00 & 21:30 στο Vitruvian Thing (Πτολεμαίων 29Α, εντός στοάς, 4ος ορ., 54630, Θεσσαλονίκη).
Εισιτήρια: vitruvianthing.com/poetics.