*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Ένα βιβλίο – αποκάλυψη έγραψε ο Θανάσης Λάλας. Στο νέο του συγγραφικό πόνημα με τίτλο «Ανδρέας Παπανδρέου - Δεν μετανιώνω για ό,τι κι αν έζησα γι’ αυτό αποφασίζω να σ’ τα διηγηθώ» (εκδ. Αρμός) ο γνωστός συγγραφέας και δημοσιογράφος υπογράφει μια ξεχωριστή αυτοβιογραφία ενός από τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. «Στο βιβλίο αυτό υπάρχει ένας άλλος Ανδρέας που για όλους όσους τον πίστεψαν αλλά και για αυτούς που δεν τον χώνεψαν ποτέ αυστηρά πολιτικά, είναι μια αποκάλυψη», σημείωσε ο κ. Λάλας στο «ΤyposThes» με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου τη Δευτέρα 3/7/23 στις 20.30 στο άγαλμα του Μ. Αλεξάνδρου στη Νέα Παραλία στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Είπε πως «Ο Ανδρέας ήταν ένα ανοιχτό μυαλό που δεν αναστέλετω από τους φόβους και τις ενοχές του» και ότι «τον διέκρινε μια αυτοπεποίθηση και μια τόλμη θαυμαστή». Μίλησε για την πρώτη τους συνάντηση, ενώ αναφέρθηκε και στις συνεντεύξεις γενικότερα, τονίζοντας πως το πιο σημαντικό είναι να ακούς και ότι «οι ερωτήσεις γεννιούνται από τις απαντήσεις».
Ακάματος λάτρης των συνεντεύξεων σημείωσε πως «ο κόσμος δεν εξαντλείται σε 3500 συναντήσεις αξιοσημείωτων ανθρώπων», προσθέτοντας ότι «Αυτό που δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε είναι το ενδιαφέρον της υπόλοιπης ζωής μας. Η ζωή μας είναι το υπόλοιπο της ζωής μας».
-Γιατί αποφασίσατε να γράψετε ένα βιβλίο για τον Ανδρέα Παπανδρέου;
-Νομίζω ότι σαν προσωπικότητα έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι από τις προσωπικότητες που κατάφερε να ξεπεράσει η φήμη του τα βιολογικά του όρια. Απασχολεί με μεγάλη ένταση, ακόμα και σήμερα που έχουν περάσει περίπου 30 χρόνια μετά τον θάνατό του. Νομίζω ότι μαζί με τον Κωσταντίνο Καραμανλή, είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές της μεταπολιτευτικής ιστορίας μας. Έτσι κι αλλιώς λοιπόν, ένα βιβλίο για τον Ανδρέα, είναι μια πρόκληση. Βέβαια υπήρχε κι ένα υλικό 50 ωρών συνομιλιών μαζί του, προς χρήση, που περίμενε αρχειοθετημένο! Για μένα όμως, σημασία δεν έχει να βγάλεις άλλο ένα βιβλίο για κάποιον που προκαλεί το δημόσιο ενδιαφέρον, ούτε να καταφέρεις να πάρεις μια ακόμα συνέντευξη με κάποιον που είναι περιζήτητος. Σημασία έχει τι λέει αυτό το βιβλίο. Η αξία μιας συνομιλίας δεν σταματάει στην δυνατότητα που είχες να συναντήσεις για παράδειγμα τον Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά στο τι τελικά ειπώθηκε μεταξύ του συνεντευξιαστή και του συνεντευξιαζόμενου. Στο βιβλίο αυτό υπάρχει ένας άλλος Ανδρέας που για όλους όσους τον πίστεψαν αλλά και για αυτούς που δεν τον χώνεψαν ποτέ αυστηρά πολιτικά, είναι μια αποκάλυψη.
-Τι ξεχωρίσατε σε αυτή την πολυσυζητημένη προσωπικότητα;
-Την βαθειά καλλιέργεια του, την δυνατότητα του να αναλύει ένα γεγονός, μια έννοια και να την συνθέτει μοναδικά, χύνοντας μια άλλη διάσταση σε αυτό που αγνοούμε ή γνωρίζουμε. Ο Ανδρέας ήταν ένα ανοιχτό μυαλό που δεν αναστέλετω από τους φόβους και τις ενοχές του. Γενικώς τον διέκρινε μια αυτοπεποίθηση και μια τόλμη θαυμαστή, αποκαλυπτική.
-Πώς ήταν η πρώτη σας συνάντηση;
-Ήμουν νέος, έξω από το δημοσιογραφικό κατεστημένο, με διέκρινε ένα πάθος να ακούσω, να μάθω, να ανακαλύψω τα σκοτεινά. Ο Ανδρέας το κατάλαβε νομίζω από την αρχή. Έπαιξε μεγάλο ρόλο που από την αρχή τον αντιμετώπισα σαν έναν άνθρωπο κανονικό, με δύναμη αλλά και αδυναμίες! Περάσαμε μαζί 3 ώρες και κοντά του από την αρχή ο χρόνος είχε άλλη σημασία. Σαν τα λεπτά του χρόνου να γέμιζαν με μεγαλύτερες ποσότητες ενδιαφέροντος!
-Πώς νιώθετε όταν βλέπετε ξανά τις συνεντεύξεις που έχετε πάρει κατά το παρελθόν; Αναβιώνουν οι στιγμές; Μοιάζει με ένα ταξίδι στο παρελθόν;
-Τις διαβάζω τώρα πιά σαν αναγνώστης κι ανακαλύπτω σημασίες που όταν ήμουν στο «κυνήγι» τους, μου είχαν διαφύγει ή δεν είχα νοιώσει την δύναμη των στιγμών. Η ζωή όσο περνάει ο καιρός δείχνει την αξία της. Όταν ζούμε τις στιγμές, συχνά αγνοούμε το μεγαλείο τους ή την ευτέλεια τους. Όταν ζούμε δεν σκεφτόμαστε, ζούμε με όλες μας τις αισθήσεις. Το «μετά» είναι ο κριτής του «τώρα» και του «πριν».
-Ποιο το μυστικό για μια πετυχημένη συνέντευξη;
-Το να ακούς! Οι ερωτήσεις δεν έρχονται έτοιμες, από πριν στο στόμα. Οι ερωτήσεις γεννιούνται από τις απαντήσεις. Είναι δημιουργήματα της περιέργειας που σου προκαλείται όταν ο άλλος αφηγείται. Οι σημαντικές ερωτήσεις δεν είναι έτοιμο φαγητό που το παίρνει κάποιος και το σερβίρει. Μια καλή συνέντευξη απαιτεί και από τους δυο ή περισσότερους συνομιλητές να μιλούν, να έχουν διάθεση να ικανοποιήσουν με τα λεγόμενα τους τις απορίες που προκαλεί η ζωή και ο λόγος τους ο ίδιος. Ναι, σήμερα πιστεύω ότι μια καλή συνέντευξη περιέχει μεγάλη δόση μυστηρίου, που τα μυστικά αυτού του μυστηρίου δεν μπορεί να τα ελέγξει ούτε αυτός που συμμετέχει. Δυστυχώς αυτό που μας κάνει ξεχωριστούς ανήκει στα σκοτεινά της ύπαρξής μας. Είναι μια χημεία που δεν μπορεί να καταγραφεί σε έναν τύπο που την επαληθεύει.
-Τι σας τραβάει το ενδιαφέρον σε έναν άνθρωπο, σε μια ιστορία;
-Ενώ είμαστε ίδιοι, διαφέρουμε. Εκτός την ομοιότητα, «όλοι άνθρωποι είμαστε», υπάρχει κι η διαφορετικότητα, «κανείς δεν είναι ίδιος με τον άλλον». Για μένα το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στα σκοτεινά μέρη ενός ανθρώπου, αυτά που δεν φαίνονται στο φως, αυτά που μένουν ερμητικά κρυμμένα. Πιστεύω ότι οι σημαντικότερες αποφάσεις μας έχουν την προέλευσή τους από τα σκοτεινά μας μέρη.
-Ποιο το μεγαλύτερο προσόν για έναν καλό ακροατή;
-Να ακούει χωρίς να χαζεύει. Η αφήγηση να τον κρατάει ξύπνιο, έτοιμο να ενεργήσει, να αντιπαρατεθεί... Πρέπει να αγαπάει αυτό που ο άλλος έζησε, ζει και διηγείται. Ο καλός ακροατής είναι αυτός που κάνει το δικό του ταξίδι όταν ακούει την ταξιδευτική εμπειρία του άλλου.
-Υπάρχει κάποιο άτομο στο όποιο θα θέλατε να πάρετε συνέντευξη και δεν το έχετε καταφέρει;
-Εσείς τι λέτε; Λέτε να είναι τόσο μικρός ο κόσμος μας που να εξαντλείται σε 3500 συναντήσεις αξιοσημείωτων ανθρώπων; Ένας άνθρωπος δεν κρίνεται από αυτό που κατάφερε να κάνει αλλά από αυτό που δεν έκανε. Όπως βλέπετε αναποδογυρίζω λίγο τα πράγματα, αλλάζω τα δεδομένα. Αυτό που δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε είναι το ενδιαφέρον της υπόλοιπης ζωής μας. Η ζωή μας είναι το υπόλοιπο της ζωής μας. Αυτό μας κρατάει ζωντανούς. Ό,τι κάναμε μέχρι σήμερα είναι η δημοφιλής αναγνώρισής μας. Δεν ζούμε όμως με το παρελθόν. Τρώμε το «τώρα» που στο μέλλον θα χωνέψουμε ως παρελθόν! Ένα πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο, είχε πει λίγο πριν φύγει από την ζωή: «Κάνε ό,τι θέλεις στη ζωή σου, μόνο μη ξεχάσεις να ζήσεις!»
*Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Κώστας Γκιουλέκας, Χάρης Καστανίδης, Γιάννης Μπουτάρης, Άρης Στυλιανού και ο Θανάσης Λάλας.
