*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Μία νέα προσέγγιση του σαιξπηρικού έργου «Οθέλλος» που εστιάζει και αναδεικνύει έναν σημαντικό πυρήνα του, τις γυναικοκτονίες της Δυσδαιμόνας και της Αιμιλίας, επιχειρεί η νέα παραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου αντίqρηση «Οθέλλος/Πορνογραφία», σε διασκευή και σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη που έρχεται στη Θεσσαλονίκη και το Θέατρο Τ από τις 5 Απριλίου και για 10 συνολικά παραστάσεις.
Τι θα δούμε επί σκηνής; Με επίκεντρο τον Ιάγο, έναν «παπαράτσι» που δεν διστάζει να κατασκευάσει μια «πόρνη», διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, πείθοντας τον Οθέλλο για την απιστία της Δυσδαιμόνας και ωθώντας τον στη δολοφονία της, η παράσταση ενώνει τις τελείες ανάμεσα στην πορνογραφία και την έμφυλη βία.
Στο τέλος του έργου, η Δυσδαιμόνα και η Αιμιλία είναι νεκρές. Τις σκότωσαν γιατί τις αγαπούσαν; Οι θεατές, μάρτυρες όσων έγιναν και γίνονται, καλούνται να πάρουν θέση, έχοντας κατά νου ότι ο θύτης, ακόμα κι αν αιμορραγεί, δεν σκοτώνεται.
Όπως σχολίασε ο σκηνοθέτης στο «ΤyposThes» στην προσέγγιση που έγινε στο κείμενο του Σαίξπηρ «μας ενδιαφέρει σε ποιο βαθμό η αποσπασματική απεικόνιση του γυναικείου σώματος συνδέεται με την έμφυλη βία, σύνδεση που τα τελευταία χρόνια τεκμηριώνεται και μέσα από επιστημονικά ευρήματα».
Ο ίδιος σχολίασε πως η έμφυλη βία έχει ενταθεί τελευταία λόγω της έλλειψης παιδείας.
Αναφέρθηκε στην συζήτηση που θα γίνει την Κυριακή μετά την παράσταση, ενώ μιλώντας για την αντίqρηση είπε πως τα μέλη της υπηρετούν με συνέπεια το θέατρο.
Ο Γιάννης Λεοντάρης
-Γιατί αποφασίσατε να εστιάσετε στις γυναικοκτονίες;
-Μου φαίνεται σοκαριστικό, ότι για ένα φαινόμενο που πολλαπλασιάζεται και έχει ειδικά χαρακτηριστικά, το επίσημο κράτος αρνείται να αποδεχτεί και να δώσει νομική υπόσταση στο πραγματικό του όνομα: γυναικοκτονία. Τα τελευταία χρόνια η βία κερδίζει έδαφος γύρω μας αλλά σε πολλές περιπτώσεις και μέσα μας. Όταν προσεγγίζει κανείς σήμερα ένα τόσο εμβληματικό κείμενο στο οποίο η δραματουργία «ακουμπά» σε τρία δολοφονημένα πλάσματα θηλυκού γένους, αντιλαμβάνεται ότι η ανάδειξη αυτού του παράγοντα είναι μονόδρομος.
-Πώς προσαρμόσατε το έργο του Σαίξπηρ;
-Στον τίτλο του έργου έχει προστεθεί ο υπότιτλος: «Πορνογραφία». Όποιος θεατής όμως έρθει στην παράσταση περιμένοντας να δει εικόνες σεξουαλικής αναπαράστασης θα απογοητευτεί. Ο Ιάγος, που ερμηνεύει με αξιοθαύμαστο βάθος ο Νικόλας Μαραγκόπουλος παράγει εικόνα μέσω της τέχνης της φωτογραφίας: απομονώνει στιγμές της Δυσδαιμόνας και μέρη του σώματός της και τα παρουσιάζει στον Οθέλλο ως αποδείξεις της απιστίας της. Αυτό προφανώς συνδέεται και με τον υπότιτλο της παράστασης. Ωστόσο η αναφορά μας δεν αφορά στο πορνό μόνο ως κώδικα αναπαράστασης. Συνδέεται με τη γενικότερη κουλτούρα του βλέμματος του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Το ζητούμενό δεν είναι ηθικολογικό, δεν μας ενδιαφέρει αν η πορνογραφία είναι «καλή» ή «κακή», αλλά σε ποιο βαθμό η αποσπασματική απεικόνιση του γυναικείου σώματος συνδέεται με την έμφυλη βία, σύνδεση που τα τελευταία χρόνια τεκμηριώνεται και μέσα από επιστημονικά ευρήματα. Από το σαιξπηρικό πρωτότυπο έχουν αφαιρεθεί τα μέρη που εστιάζουν στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της δραματικής πλοκής. Τα μέρη που έμειναν δεν έχουν διασκευαστεί και παραμένουν αυτούσια.
-Γιατί τα έργα του Σαίξπηρ παραμένουν διαχρονικά; Ποιες αρετές του ξεχωρίζετε σε αυτά;
-Η έννοια του διαχρονικού φοβάμαι ότι στις μέρες μας χρησιμοποιείται χωρίς μέτρο. Θα έλεγα ότι δεν με ενδιαφέρει. Διαχρονικά μπορεί να είναι όλα και ταυτοχρόνως τίποτα. Όσο διαβάζεται κάτι είναι διαχρονικό. Όσο βλέπονται μία θεατρική παράσταση ή ένα γλυπτό της κλασσικής περιόδου ή ένα ζωγραφικό έργο του μοντερνισμού, παραμένουν διαχρονικά. Το ίδιο το βλέμμα καθιστά κάτι διαχρονικό. Πόσο διαχρονικός είναι ο Σαίξπηρ στη σημερινή Ελλάδα; Το κριτήριο για να σας απαντήσω δεν είναι ποσοτικό. Αν έστω και ένας αναγνώστης ή θεατής στο θέατρο συγκλονίζεται από το έργο του, τότε παραμένει ζωντανός. Τις αρετές του δεν είμαι σε θέση να τις προσδιορίσω παρά μόνο μέσα στο πλαίσιο της δουλειάς μου με τους ηθοποιούς στην πρόβα. Πρόκειται για κείμενα που σε φέρνουν αντιμέτωπο με όλες τις πτυχές του «είναι» σου. Τις πιο φωτεινές και τις πιο σκοτεινές. Ο Γιώργος Κριθάρας που ερμηνεύει τον Οθέλλο, την ίδια στιγμή που αποκτά όγκο ως σκηνική παρουσία, την ίδια στιγμή διπλώνει και συρρικνώνεται συντριμμένος από την θεμελιώδη εσωτερική αντίφαση αυτού του δραματικού προσώπου. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την Αιμιλία της Κατερίνας Παπανδρέου η οποία τελεί επί σκηνής μία μετάβαση από το μικρό και ιδιοτελές στο μεγάλο και εξεγερμένο. Τέλος, η Αιμιλία Βάλβη ως Δυσδαιμόνα χτίζει βήμα – βήμα τη λάμψη ενός φωτεινού προσώπου που σαστίζει μπροστά στο ανεξήγητο της βίας και το αιφνίδιο σκοτάδι του θανάτου. Μα, υπάρχει πιο συναρπαστικό ταξίδι μέσα στην ανθρώπινη φύση από αυτό που μας χαρίζει ο Σαίξπηρ;
-Γιατί η έμφυλη βία έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα; Πώς μπορούν να ευαισθητοποιήσουν παραστάσεις όπως η δική σας;
-Η απάντηση δυστυχώς είναι αφοπλιστικά απλή: απουσία παιδείας. Αποκλειστικά υπεύθυνοι για αυτή την παρακμή είναι εκείνοι που καθορίζουν τους ποιοτικούς δείκτες της εκπαίδευσης των παιδιών, των εφήβων και των νέων, από το νηπιαγωγείο μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η διαπίστωση αυτή δεν αφορά βεβαίως μόνο τη χώρα μας αλλά μία τάση που σε διεθνές επίπεδο συνειδητά οδηγεί σε απαξίωση και εξαφάνιση τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις τέχνες.
-Την Κυριακή 7/4 μετά την παράσταση θα υπάρξει και ανοιχτή συζήτηση. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτή τη δράση;
-Με μεγάλη χαρά και ενδιαφέρον θα υποδεχτούμε την Κυριακή 7/4 τα μέλη της διεθνούς οργάνωσης ΔΙΟΤΙΜΑ που εξειδικεύεται σε ζητήματα φύλου και ισότητας και στηρίζει τις γυναίκες που βιώνουν έμφυλη βία παρέχοντας νομική βοήθεια, δικαστική εκπροσώπηση και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Έχουμε να μάθουμε πολλά από τα μέλη της οργάνωσης και να μοιραστούμε μαζί τους σκέψεις και συναισθήματα στη συζήτηση που θα ακολουθήσει ανάμεσα στους συντελεστές και τους θεατές της παράστασης.
-Πώς συνεργαστήκατε με την Εταιρεία Θεάτρου αντίqρηση;
-Η εταιρεία θεάτρου αντίqρηση αποτελεί από μόνη της μία τολμηρή παραδοξότητα. Εξηγούμαι: δεν γνωρίζω κανένα θεατρικό παραγωγό που να υπηρετεί με συνέπεια και κατάθεση αδιάλειπτης προσωπικής εργασίας το θέατρο ως παράσταση, εκπαιδευτική δράση, θεσμό πολιτισμού, καλλιτεχνική εκπαίδευση και ταυτόχρονα να επιμένει να δραστηριοποιείται εκτός του ανθρωποφάγου θηρίου που ονομάζεται Αθήνα. Στον Νικόλα Μαραγκόπουλο και τη Δόμνα Χουρναζίδου που είναι οι ιδρυτές και η ψυχή της αντίqρησης χρωστάμε, εγώ και η Αιμιλία Βάλβη, την υλοποίηση μιας καλλιτεχνικής πρότασης που ενώ έλαβε την ελάχιστη δυνατή επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού κατάφερε να γίνει πράξη μέσα από τη συλλογική κεφαλαιοποίηση της εργασίας μας. Η εμπειρία αυτή, με όλες τις δυσκολίες που περιέχει σε μια εποχή που το επάγγελμα του καλλιτέχνη καθημερινά απαξιώνεται, μας βοηθά να αισθανόμαστε ότι υπηρετούμε την τέχνη μας με αξιοπρέπεια.
ΔΙΑΝΟΜΗ (με αλφαβητική σειρά): Αιμιλία Βάλβη (Δυσδαιμόνα), Γιώργος Κριθάρας (Οθέλλος), Νικόλας Μαραγκόπουλος (Ιάγος), Κατερίνα Παπανδρέου (Αιμιλία).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Παραστάσεις: Από 5 έως 16 Απριλίου, Δευτέρα, Τρίτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 19:00 . Διάρκεια: 105’ (χωρίς διάλειμμα)
Είσοδος: 15€ κανονικό, 13€ φοιτητών & άνω των 65, 0€ ΑμεΑ, ανέργων, πολυτέκνων & ομαδικά άνω των 8 ατόμων, 8€ ατέλειες.
Προπώληση: www.more.com. Πληροφορίες / Κρατήσεις: 2310 854 333.
