Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Από ένα σύμπαν αναφορών, παραθέσεων και παραπομπών σε εικόνες, κείμενο ή ήχο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, συνυφασμένο με πρωτότυπα υλικά αντλεί το υλικό της η παράσταση χοροθεάτρου και μουσικής με τίτλο «Across Time», με την οποία η Die Wolke επιστρέφει στο πρόγραμμα του θεσμού “Όλη Η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός” του Υπουργείου Πολιτισμού.
«Το έργο είναι διαφορετικό για τον καθένα(…). Από την οπτική του κοινού, μοιάζει με ταξίδι στο χρόνο. Πηγαίνουμε από το Λονδίνο του 1922 στη Θήβα της αρχαιότητας, και από τη μεσαιωνική Σκωτία ως μια άγνωστη τοποθεσία το έτος 2026. Αντιπαραθέτουμε εικόνες από τις αναφορές μας με ιστορικά γεγονότα από άλλες χρονικές περιόδους, και παρατηρούμε αν και πώς τα κείμενα αλλάζουν νόημα με βάση τα νέα συμφραζόμενα», ανέφερε στο TyposThes o Dani Joss που υπογράφει τη τεχνική και σκηνοθετική επιμέλεια της παράστασης την οποία θα δούμε τη Δευτέρα 26 και την Τρίτη 27/8 ώρα 21:15 στο Επταπύργιο. Παράλληλα αναφέρθηκε στο πώς προσεγγίζει η παραγωγή τους την “σύγκρουση”, φετινή θεματική του θεσμού “Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός”.
Απαντώντας σε ερώτηση για το χοροθέατρο είπε πως είναι απαραίτητη «η δημιουργία προϋποθέσεων για ανακάλυψη νέων ιδεών», κάτι που ήδη συμβαίνει, όπως σχολίασε, όχι όμως επαρκώς. Σχετικά με τις πρωτοβουλίες στήριξης του ΥΠΠΟ σχολίασε μεταξύ άλλων πως «η πολιτεία πρέπει να διαφυλάττει τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και να εξασφαλίζει τον ακέραιο χαρακτήρα της και τη συνέχειά της στο χρόνο».
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την παράσταση;
-Η “σύγκρουση” είναι η φετινή θεματική του θεσμού “Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός”. Στα πλαίσια της προκαταρκτικής έρευνας που κάναμε, βρήκαμε πλήθος κλασικών και σύγχρονων κειμένων με διαφορετικές προσεγγίσεις στη σύγκρουση και, αντί να επιλέξουμε ένα από αυτά, σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε ένα πρωτότυπο έργο, η κάθε σκηνή του οποίου να αντλεί υλικό από ξεχωριστή πηγή. Έτσι φτάσαμε να συζητάμε για ένα παραστατικό ανάλογο της διακειμενικότητας. Καθώς οι αναφορές και παραπομπές που χρησιμοποιούνται είναι πολυποίκιλες, από καθολικά αναγνωρίσιμα κείμενα ως κρυφές γωνιές από προσωπικά αγαπημένα μας, η αναγνωρισιμότητά τους είναι διαφορετική για τον κάθε θεατή. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε πως το έργο είναι διαφορετικό για τον καθένα. Μας άρεσε ιδιαίτερα η ιδέα ενός έργου που δεν έχει ένα και μοναδικό νόημα, αλλά ο καθένας βρίσκει μέσα του κομμάτια της εμπειρίας του, του εαυτού του. Το έργο δεν είναι, επομένως σαν γρίφος που απαιτεί μια μοναδική λύση, αλλά περισσότερο σαν ένας χώρος που μοιραζόμαστε με το κοινό, τόσο συλλογικά όσο και ξεχωριστά με τον κάθε θεατή.
-Πώς επιλέξατε τα κείμενά της;
-Ξεκινήσαμε από κάποια κλασικά κείμενα, όπως ο Μακμπέθ του Σαίξπηρ, οι Βάκχες του Ευριπίδη, και, ίσως το σημαντικότερο για εμάς, το Waste Land του T.S. Eliot (μεταφρασμένο στα Ελληνικά ως “Έρημη Χώρα”). Καθώς ξεκινήσαμε να δομούμε την παράσταση, εντάξαμε στοιχεία, τόσο σε κείμενο, όσο και σαν εικόνες και ήχους, από έργα όπως ο Άρχοντας των Μυγών του William Golding, το The Road του Cormac McCarthy, το Brave New World του Aldous Huxley, και πολλά άλλα, όχι μόνο από το χώρο της λογοτεχνίας, αλλά και από τον κινηματογράφο ή τη μουσική. Σε αυτό το σημείο, ξεκινήσαμε τη συνεργασία με το Χρήστο Τζιώκο, ο οποίος, εκτός από τη συμμετοχή του με ποιήματα από τα βιβλία του, όπως η Ακτηνογραφία, έγραψε και κάποια καινούρια, ειδικά για την παράσταση.
Για να διευκολύνουμε το κοινό, θα υπάρχουν υπέρτιτλοι με ελληνικές μεταφράσεις όλων των κειμένων που ακούγονται. Επίσης, αντί προγράμματος, στην είσοδο θα δίνουμε ένα χάρτη που σκιαγραφεί το σύμπαν των αναφορών στο οποίο εμβυθιστήκαμε τους τελευταίους τρεις μήνες.
-Across Time. Ο τίτλος έχει αναφορά και στην ένωση διαφορετικών εποχών στα οποία αναφέρονται τα κείμενα; Πώς τον επιλέξατε;
-Σκεφτήκαμε πως η παράσταση, από την οπτική του κοινού, μοιάζει με ταξίδι στο χρόνο. Πηγαίνουμε από το Λονδίνο του 1922 στη Θήβα της αρχαιότητας, και από τη μεσαιωνική Σκωτία ως μια άγνωστη τοποθεσία το έτος 2026. Αντιπαραθέτουμε εικόνες από τις αναφορές μας με ιστορικά γεγονότα από άλλες χρονικές περιόδους, και παρατηρούμε αν και πώς τα κείμενα αλλάζουν νόημα με βάση τα νέα συμφραζόμενα, αν κάποια γεγονότα φαίνονται διαφορετικά όταν συνδυάζονται με απροσδόκητους τρόπους, και γενικότερα πώς αλληλεπιδρούν προϋπάρχοντα στοιχεία όταν αντιπαρατεθούν ή υπερτεθούν. Υπογραμμίζεται έτσι η διαχρονικότητα των κειμένων αναφοράς, αλλά, ακόμα περισσότερο, ανιχνεύονται κάποιες από τις ρίζες των διάφορων εκφάνσεων της σύγκρουσης και επικοινωνούνται με μη λεκτικό, διαισθητικό τρόπο.
-Πώς αποτυπώνεται η έννοια της «σύγκρουσης»;
-Η σύγκρουση μπορεί να είναι διαπροσωπική ή συλλογική, εσωτερική, κυριολεκτική ή ψυχολογική - αναφέρεται εν δυνάμει σε πλήθος καταστάσεων. Η παράσταση αποπειράται να σκιαγραφήσει κάποια κοινή αιτιότητα που βασίζεται σε ανθρώπινα χαρακτηριστικά, γενετικά ή επίκτητα που οδηγούν σε συγκρούσεις διαφόρων μορφών. Δεν προσπαθεί να περάσει κάποιο συγκεκριμένο ή προκαθορισμένο μήνυμα. Αντίθετα, παίζει ένα ρόλο παρόμοιο με τη λήψη ενός σήματος, σαν κάποιος συντονισμός σε διαφορετικά σημεία του συλλογικού δημιουργικού χώρου και χρόνου, οδηγώντας παράλληλα τον κάθε θεατή να διαμορφώσει τις δικές του εντυπώσεις, βάσει των εμπειριών και της προσωπικότητάς του.
-Το χοροθέατρο είναι ένας τομέας του πολιτισμού που καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για να επιβιώσει. Πώς θα μπορούσε να ανθίσει; Πόσο εκπαιδευμένο είναι το κοινό; Και πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση;
-Δεν πρέπει να θεωρούμε πως το κοινό χρειάζεται εκπαίδευση. Είναι ευθύνη του κάθε δημιουργού να παράγει έργο το οποίο να δημιουργεί τις προϋποθέσεις επικοινωνίας. Αν χρειάζεται κάτι, είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για ανακάλυψη νέων ιδεών, κάτι το οποίο ίσως συμβαίνει ήδη σε κάποιον βαθμό, αλλά μάλλον όχι σε επαρκή κλίμακα.
Από την κρατική πλευρά, αλλά και αυτήν της αυτοδικοίκησης, θα ήταν χρήσιμο να γινόταν μια μελέτη για τη βιωσιμότητα των τεχνών και την τρέχουσα κατάσταση της επαγγελματικής καλλιτεχνικής κοινότητας (σκόπιμα αποφεύγουμε τη λέξη “βιομηχανία”). Συγκεκριμένα για το σύγχρονο χορό και το χοροθέατρο, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την επαγγελματική πρακτική, τόσο από πλευράς βιωσιμότητας, όσο και από πλευράς παραγωγικότητας; Και, ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, γίνονται βήματα για τον περιορισμό των φαινομένων μετανάστευσης των ατόμων που έχουν να προσφέρουν περισσότερο στο δημιουργικό μας περιβάλλον; Έχουν δημιουργηθεί συνέργειες μεταξύ της τοπικής δημιουργίας και των διοργανώσεων και θεσμών που μπορούν να την προωθήσουν σε ένα ευρύτερο κοινό; Έχουμε σαν κοινωνικό σύνολο τη διάθεση να επενδύσουμε στην εγχώρια πολιτιστική και καλλιτεχνική ανάπτυξη σε βάθος χρόνου;
Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούμε και πιστεύουμε ότι είναι ευθύνη του κάθε ανθρώπου να κάνει ό,τι μπορεί για να βελτιώνει το περιβάλλον του, μόνος του ή σε ομάδες. Η άνθηση, πολλές φορές, ζει στο μάτι του παρατηρητή.
-Πρόκειται για συμμετοχή της ομάδας σας στο πρόγραμμα “Όλη Η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός” του Υπουργείου Πολιτισμού. Πόσο σημαντικές είναι τέτοιες πρωτοβουλίες; Υπάρχει η στήριξη που θα θέλατε από την πολιτεία;
-Είναι η δεύτερη φορά που συμμετέχουμε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα - το 2022 είχαμε ταξιδέψει στην Καστοριά με τα Ίχνη. Πρωτοβουλίες σαν κι αυτή είναι προφανώς πολύ σημαντικές, και θα θέλαμε να τις δούμε να έχουν μεγαλύτερη έκταση και συχνότητα.
Στην προκειμένη περίπτωση, το Across Time έχει τη στήριξη της πολιτείας, μέσω του “Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός”, και χαιρόμαστε ιδιαίτερα γι’ αυτό, καθώς σε διαφορετική περίπτωση το συγκεκριμένο έργο δεν θα υπήρχε. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα.
Αν θα θέλαμε να δούμε κάτι, είναι στρατηγικές στήριξης που να επιτρέπουν και να ενθαρρύνουν τη λειτουργία και συνεργασία καλλιτεχνικών σχημάτων, δημιουργών, εκτελεστών, άλλων συνεργατών, σε ένα βιώσιμο πλαίσιο για τον τομέα μας σαν σύνολο. Τα προγράμματα επιχορηγήσεων είναι ένας τρόπος, και σίγουρα θα θέλαμε να δούμε μια πιο δίκαιη γεωγραφική κατανομή των πόρων αυτών βάσει του πληθυσμού κάθε περιφέρειας ή πόλης.
Ο κίνδυνος που υπάρχει όταν η στήριξη της πολιτείας δεν επαρκεί είναι ότι εισέρχονται εξωτερικά οικονομικά κριτήρια στην καλλιτεχνική παραγωγή, όπως πωλήσεις εισιτηρίων ή ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις. Φυσικά, όλοι θα θέλαν να υπάρχει μεγάλο κοινό ή επενδυτές που να ενδιαφέρονται, αλλά τι χρειάζεται να κάνει κανείς στο έργο του ή τη ζωή του για να κινηθεί έτσι; Σε τι βαθμό αλλοιώνεται η δημιουργική συνθήκη και, εν τέλει, η κοινωνική λειτουργία της τέχνης; Πιστεύουμε πως η πολιτεία πρέπει να διαφυλάττει τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και να εξασφαλίζει τον ακέραιο χαρακτήρα της και τη συνέχειά της στο χρόνο.
-Ποια τα επόμενα βήματα της ομάδας;
-Ετοιμάζουμε μια νέα παράσταση για το 2025, με τίτλο Καθρέφτης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Goethe, και με τη στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Πριν από αυτό, όμως, η ομάδα διοργανώνει για 7η χρονιά το διεθνές φεστιβάλ ταινιών χορού TCI (Thessaloniki Cinedance International), με τρεις ημέρες προβολών, 27-29 Σεπτεμβρίου στο Vitruvian Thing.
Συντελεστές:
Χορογραφία: Δροσιά Τριαντάκη, Τεχνική και σκηνοθετική επιμέλεια: Dani Joss, Performance: Κωνσταντίνα Χατζησταύρου, Άννα Θωίδου, Μαρία Σαρηγιαννίδου, Πρωτότυπο κείμενο: Χρήστος Τζιώκος, Μουσική σύνθεση: Dani Joss, Ζήσης Σέγκλιας, Μουσικοί: Βιργινία Γκαϊντατζή, Νίκος Δημηνάκης, Θοδωρής Πατσαλίδης, Κατασκευές: Ιωάννης Περισοράτης.
Η παραγωγή πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού “Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός”.
Η εκδήλωση προσφέρεται δωρεάν από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Καταβάλλεται μόνο το αντίτιμο εισόδου του αρχαιολογικού χώρου.
Η προκράτηση θέσης είναι υποχρεωτική.
Κρατήσεις: allofgreeceone.culture.gov.gr/event/across-time/
Πληροφορίες: die-wolke.org/acrosstime
