*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
«Η ποίηση δεν πρέπει να είναι προνόμιο των λίγων· είναι τρόπος να δούμε τον κόσμο αλλιώς, να εκφράσουμε το ανείπωτο, να βρούμε κοινό τόπο με τον Άλλο. Είναι παρηγοριά, διαμαρτυρία, γιορτή και εσωτερική σιγή».
Με αυτά τα λόγια η Μαριάννα Νικολάου μίλησε στο «ΤyposThes» με αφορμή την κυκλοφορία της πρώτης της ποιητικής συλλογής με τίτλο «Εκ Γυναικός» (εκδ. Γερμανός).
Η εκπαιδευτικός και ποιήτρια μέσα από το έργο της αυτό μιλάει για την τη μητρότητα, την καθημερινότητα, την απώλεια, τον έρωτα και τη σιωπή.
«Είναι μια συλλογή που αποτυπώνει την προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να ισορροπήσει, να καταδυθεί στην ύπαρξη και τα αρχέγονα πρότυπα, να καταγράψει την σκιά του και να την απορρίψει ώστε να βρει τον αυθεντικό του εαυτό», σημείωσε η ίδια.
Πρόσθεσε πως «Η μικρή φόρμα, σου δίνει ως αναγνώστη και ως συγγραφέα, τεράστια ελευθερία», ενώ μίλησε και για την σχέση των παιδιών με τα βιβλία σχολιάζοντας πως οι σπόροι για αυτήν πρέπει να μπουν από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
-Πώς πρωτομπήκε η ποίηση στην ζωή σας;
-Η ποίηση και η λογοτεχνία γενικότερα άρχισαν να με παθιάζουν από τα λυκειακά μου χρόνια, ήταν το αγαπημένο μου μάθημα.
Στο λύκειο άρχισα να γράφω τα πρώτα μου ποιήματα για ανεκπλήρωτους έρωτες και όμως εφηβικές ανησυχίες.
Έχω κρατημένα ακόμα αυτά τα τετράδια σαν οδηγό. Επιθυμώ να παραμείνει η ποίηση πάντα το αυθόρμητο καταφύγιό μου, ο τόπος που προστρέχω για να ισορροπώ.
-Τι αγαπάτε σε αυτήν;
-Η μικρή φόρμα, ακούγεται παράδοξο, αλλά σου δίνει ως αναγνώστη και ως συγγραφέα, τεράστια ελευθερία.
Όταν διαβάζω ποίηση, νιώθω σαν τον ντετέκτιβ που ανακαλύπτει το αίνιγμα του ποιητικού λόγου. Όταν γράφω ποίηση, νιώθω σαν τον σκηνοθέτη που τοποθετεί τη δράση, τα πρόσωπα και τα αντικείμενα έτσι ώστε να περάσει το μήνυμα που θέλει.
Με λίγα λόγια, μια νοηματική περιπέτεια είναι η ποίηση μέσα στην οποία νιώθω ελεύθερη και ασφαλής.
-Η Ελλάδα έχει δύο ποιητές που έχουν πάρει Νόμπελ. Η ποίηση όμως φορές εμπνέει τα τραγούδια όμως, την ζωή όμως. Πόσο κοντά όμως είμαστε σε αυτήν; Πόσο την γνωρίζουμε;
-Παλιότερα οι στίχοι των ποιητών έντυσαν μουσικές, έγιναν σύνθημα σε δύσκολες εποχές.
Όμως, ακόμα και τότε το ευρύ κοινό έβλεπε την ποίηση ως κάτι δύσκολο και απροσπέλαστο. Σήμερα δε οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται να ενσκύψουν σε ένα βιβλίο ποίησης. Το προσπερνούν ως κάτι "κουλτουριάρικο", "παλιό", "ξένο".
Κι έπειτα έχουμε την κοινή ομολογία ότι ο κόσμος δε διαβάζει ποίηση και βγαίνουν πιο πολλά βιβλία ποίησης από όσα διαβάζουμε τελικά.
Σε αυτό δεν φταίει το κοινό μόνο με τις επιλογές του. Φταίει η πολιτική γύρω από το βιβλίο που δεν έχει “εκπαιδεύσει” τους πολίτες να μπορούν να προσεγγίσουν τη λογοτεχνία και την ποίηση.
Φταίει επίσης ο κόσμος της λογοτεχνίας, οι ίδιοι οι συγγραφείς, που δεν έχουν πάντα ως ζητούμενο την επικοινωνία με τον διπλανό τους, αλλά εστιάζουν μόνο στους ειδικούς και κριτικούς της λογοτεχνίας. Και αυτό είναι σημαντικό φυσικά, όμως για μένα είναι εξαιρετικά ουσιώδες να γίνονται δράσεις όπου οι άνθρωποι χωρίς να έχουν ξαναδιαβάσει ποτέ ποίηση, να έχουν την ευκαιρία να την ακούσουν και να τη γράψουν. Να την αποδαιμονοποιήσουν και να την αποκωδικοποιήσουν.
Η ποίηση δεν πρέπει να είναι προνόμιο των λίγων· είναι τρόπος να δούμε τον κόσμο αλλιώς, να εκφράσουμε το ανείπωτο, να βρούμε κοινό τόπο με τον Άλλο. Είναι παρηγοριά, διαμαρτυρία, γιορτή και εσωτερική σιγή.
-Η πρώτη σας ποιητική συλλογή είναι αφιερωμένη στην γυναίκα. Τι αποτυπώνεται στα ποιήματα που την απαρτίζουν;
-Το «Εκ Γυναικός» ενώ φαινομενικά απευθύνεται σε γυναίκες, είναι μια συλλογή που αποτυπώνει την προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να ισορροπήσει, να καταδυθεί στην ύπαρξη και τα αρχέγονα πρότυπα, να καταγράψει την σκιά του και να την απορρίψει ώστε να βρει τον αυθεντικό του εαυτό.
Το ποιητικό υποκείμενο είναι γυναικείο γιατί ως γυναίκα δε θα μπορούσα να μη γράψω για ζητήματα που αφορούν το φύλο μου όπως τα έμφυλα στερεότυπα, την πατριαρχία, τις προκλήσεις της μητρότητας. Είναι θέματα που με απασχολούν και νιώθω ότι πρέπει να βγαίνουν στο φως με παρρησία αυτές οι φωνές για να νιώθουν οι γυναίκες λιγότερο μόνες.
-Είστε εκπαιδευτικός. Πώς βλέπετε την σχέση των μαθητών σας με την λογοτεχνία; Έχουν διάθεση να διαβάσουν; Και πώς μπορεί να προωθηθεί η φιλαναγνωσία;
-Τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε έναν ψηφιοποιημένο κόσμο. Δεν είναι δυνατόν να έχουν από μόνα τους την ωριμότητα να βρουν ένα βιβλίο και να το διαβάσουν.
Η όλη ευθύνη είναι στους ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικούς. Πρέπει να τους διαβάζουμε ως παιδιά, αν θέλουμε ενήλικες που διαβάζουν.
Μια απλή ρουτίνα μεγαλόφωνης ανάγνωσης κάθε βράδυ για δέκα λεπτά, μακροχρόνια κάνει θαύματα, δημιουργεί αναγνωστική κουλτούρα. Μαθαίνει στα παιδιά ότι το βιβλίο δεν είναι κάτι βαρετό, ότι με το βιβλίο μπορούμε να διασκεδάζουμε, να συνδεόμαστε.
Και στο σχολείο αντίστοιχα, οι δράσεις φιλαναγνωσίας και οι δανειστικές βιβλιοθήκες, και μάλιστα οι κινητές, για πιο απομακρυσμένες περιοχές, είναι απαραίτητες ώστε να ενσωματωθεί η ανάγνωση στις συνήθειες των παιδιών.
-Ποιους ποιητές θαυμάζετε και γιατί;
-Αγαπώ πολύ την Κική Δημουλά, την Κατερίνα Αγγελάκη -Ρουκ, αλλά και πολλούς/ές δημιουργούς της γενιάς μου. Αν έπρεπε να επιλέξω, θα έλεγα τον Βασίλη Αμανατίδη που έδωσε το στίγμα του και στην ποιητική επιτέλεση και την Δανάη Σιώζου. Και οι δύο καταφέρνουν να μετατρέψουν το προσωπικό βίωμα σε συλλογικό με συναρπαστικούς τρόπους.
-Φεύγετε ένα μακρινό ταξίδι. Ποια 5 βιβλία θα παίρνατε μαζί σας;
-Θα έπαιρνα τις Περιπέτειες του Μικρού Νικόλα του πολυγραφότατου Ρενέ Γκοσινί, γιατί αποκλείεται να έφευγα μακρινό ταξίδι χωρίς τα παιδιά μου. Είναι το διασκεδαστικό μας ανάγνωσμα που μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές.
Ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ επίσης μας συντροφεύει και επειδή προσομοιάζει με ποιητικό λόγο κάθε ηλικία το αντιλαμβάνεται διαφορετικά.
Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον του Ρίτσαρντ Μπαχ με ενθουσιάζει πολύ και είναι ένα αφήγημα που αποτελεί ταυτόχρονα ένα διαχρονικό βιβλίο αυτοβελτίωσης.
Σίγουρα δε θα άφηνα πίσω τα άπαντα του Όσκαρ Ουάιλντ στο πρωτότυπο με την οξυδερκή γλώσσα και τα πανανθρώπινα νοήματα.
Τέλος, το Μονόγραμμα του αγαπημένου μου Οδυσσέα Ελύτη καθώς ήταν από τα πρώτα βιβλία ποίησης που αγόρασα και με σημάδεψε.
