Ως μια Μπιενάλε της αισιοδοξίας φιλοδοξεί να εγγραφεί στη συνείδηση του κοινού η 5η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που εγκαινιάστηκε την Τρίτη 23 Ιουνίου, στο Περίπτερο 6 της ΔΕΘ-HELEXPO.
Πλήθος κόσμου –καλλιτέχνες, εκπρόσωποι πολιτιστικών οργανισμών και φιλότεχνοι- έδωσε το «παρών» στην τελετή των εγκαινίων. Τα εγκαίνια έγιναν από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, παρουσία της διευθύντριας του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Μαρίας Τσαντσάνογλου και της διευθύντριας της Μπιενάλε Κατερίνας Κοσκινά. Παράλληλα, στο Περίπτερο 6 άνοιξε η κεντρική έκθεση με τίτλο «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης», που επιμελήθηκε η Κατερίνα Γρέγου.
Την τελετή των εγκαινίων άνοιξε η διευθύντρια του ΚΜΣΤ Μαρία Τσαντσάνογλου, που επισήμανε μεταξύ άλλων: «Πρόθεση όλων μας είναι να αποτελέσει η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης μια μεγάλη γιορτή τέχνης για όλη την πόλη που φέρνει κοντά τους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και τον κόσμο, που συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της σύγχρονης τέχνης, που μπορεί να δώσει τροφή για σκέψεις και για λύσεις σε προβλήματα της επικαιρότητας και της καθημερινότητάς μας». Αναφερόμενη στην επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης, Κατερίνα Γρέγου -«μια επιμελήτρια με διεθνή σταδιοδρομία και πολύ σημαντικές εκθέσεις στο ενεργητικό της», όπως τη χαρακτήρισε- η κ. Τσαντσάνογλου είπε: «Είμαστε χαρούμενοι και περήφανοι που βρίσκεται εδώ. Μας προσφέρει μια εξαιρετική έκθεση ο τίτλος της οποίας προέρχεται από μια ρήση του Αντόνιο Γκράμσι: «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης”. Ζούμε σε καιρούς δύσκολους, περίεργους, κοινωνικά άδικους. Αντί όμως να μας βασανίζουν οι απαισιόδοξες σκέψεις, ας κοιτάξουμε γύρω μας και μέσα μας, ας μαζέψουμε θετική ενέργεια και δύναμη που έως και χθες μπορεί να πιστεύαμε ότι δεν έχουμε για να κάνουμε πράξη ένα ανθρωπιστικό όραμα. Η δύναμη της τέχνης, η δύναμη αυτής της έκθεσης, μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε το βήμα προς αυτήν την αισιόδοξη πράξη».
Αμέσως μετά, η διευθύντρια του ΚΜΣΤ διάβασε χαιρετισμό του αν. Υπουργού Πολιτισμού, Νίκου Ξυδάκη. «Η 5η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης μας θυμίζει πως η σύγχρονη τέχνη μπορεί να δώσει απρόσμενες, ακόμη και λυτρωτικές απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που σχετίζονται με την κοινωνική αδικία και την προσπάθεια του ανθρώπου να υπερβεί τα εμπόδια και να δει το μέλλον. Επιπλέον ενισχύει επιτυχημένα τον διάλογο για την τέχνη, την επικοινωνία ανάμεσα σε δημιουργικές ομάδες και καλλιτέχνες από πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου, την δικτύωση με αντίστοιχες διοργανώσεις του εξωτερικού», ανέφερε στον χαιρετισμό του ο κ. Ξυδάκης. «Την ίδια στιγμή η Θεσσαλονίκη αποδεικνύει για μιαν ακόμη φορά ότι είναι μια πόλη που διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να την αναδείξουν σε ευρωπαϊκή πόλη σύγχρονου πολιτισμού», πρόσθεσε ο υπουργός συγχαίροντας παράλληλα «όσους εργάστηκαν για την επιτυχημένη πραγματοποίηση της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης».
Η Κατερίνα Κοσκινά, διευθύντρια της 5ης Μπιενάλε, επισήμανε ότι με τη φετινή διοργάνωση ολοκληρώνεται το τρίπτυχο αφιέρωμα στην Μεσόγειο με τον γενικό τίτλο «Παλιές διασταυρώσεις – Make it New». «Με μεγάλη χαρά, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, είμαστε εδώ σήμερα και εγκαινιάζουμε την Μπιενάλε», τόνισε η κ. Κοσκινά και πρόσθεσε: «Η διοργάνωση κατάφερε να προσθέσει μία ψηφίδα στο μεγάλο ψηφιδωτό του πολιτισμού στη χώρα μας και ειδικότερα σ αυτή την πόλη που χαρακτηρίζεται από μία μεγάλη πολιτιστική διαστρωμάτωση. Ένα άλλο επίτευγμα είναι η πολύ καλή συνεργασία που αναπτύξαμε με το Δήμο, την Περιφέρεια, τα ξένα ινστιτούτα, τις εφορείες αρχαιοτήτων και η στενή συνεργασία και συνέργεια της κίνησης των 5 Μ, αλλά και η δουλειά των ανθρώπων του ΚΜΣΤ».
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε η επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης Κατερίνα Γρέγου, η οποία ανέφερε: «Είμαι συγκινημένη που ύστερα από 10 χρόνια απουσίας μου από την Ελλάδα μου δίνεται η ευκαιρία να επιμεληθώ αυτήν την έκθεση. Η επιλογή μου να κάνω μια έκθεση εμπνευσμένη από έναν αφορισμό του Γκράμσι, γραμμένο 90 χρόνια πριν, βασίζεται στο γεγονός ότι θεωρώ ότι συνοψίζει πολύ καλά τη μετέωρη και αντιφάσκουσα στιγμή, στην οποία βρισκόμαστε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα. Συνοψίζει την ανθρώπινη ψυχολογία σε εποχές κρίσης, όπου το παλιό έχει πεθάνει και το καινούργιο δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Από τη μία υπάρχει η συνειδητοποίηση της βαρύτητας της σκληρής πραγματικότητας κι από την άλλη η ανθρώπινη επιθυμία μέσω της πηγαίας αισιοδοξίας και δύναμης να οραματιστούμε έναν καλύτερο κόσμο. Ο ιδεαλισμός και ο ουμανισμός που διέκριναν τον Γκράμσι στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στην ατομικιστική εποχή μας. Κι όπως η τέχνη μιμείται τη ζωή έτσι η ζωή ήρθε να μιμηθεί την τέχνη. Ο τίτλος της έκθεσης ήρθε να επισφραγίσει την πραγματικότητα της διοργάνωσης, η υλοποίηση της οποίας αποτελεί ένα μικρό θαύμα. Λόγω της καθυστέρησης της τοποθέτησης δ.σ. στο ΚΜΣΤ, η Μπιενάλε αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα και κινδύνεψε να μη γίνει. Το ότι είμαστε εδώ οφείλεται στη σκληρή δουλειά, το πείσμα και την απεριόριστη αισιοδοξία της πράξης που εναντιώθηκε στην απαισιοδοξία του πνεύματος που καλλιεργεί ένα κομμάτι της ελληνικής Πολιτείας. Ανάμεσα σε μια Ελλάδα που δεν λειτουργεί υπάρχει μία Ελλάδα που λειτουργεί και αντιπροσωπεύεται εδώ σαν ένα φωτεινό παράδειγμα, από τους ανθρώπους που δούλεψαν αλτρουιστικά και ασταμάτητα για να υλοποιηθεί αυτό το έργο».
Κηρύσσοντας την έναρξη της Μπιενάλε, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης υπογράμμισε «την αυταπάρνηση όλων των ανθρώπων του ΚΜΣΤ, που μένει πέντε μήνες χωρίς δ.σ.». Επίσης ο κ. Μπουτάρης αναφέρθηκε στο θέμα της συνένωσης του ΚΜΣΤ με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης λέγοντας: «Η βούληση του υπουργού είναι να γίνει η συνένωση αυτή που ενδιαφέρει πολύ την πόλη. Η Θεσσαλονίκη έχει σε σεντούκια ένα σωρό θησαυρούς, αρχαία, βυζαντινά, οθωμανικά και νεότερα μνημεία. Υποχρέωση του δήμου είναι να ανοίξει αυτά τα σεντούκια ώστε οι θησαυροί αυτοί να αποτελέσουν πλούτο για την πόλη. Η σύγχρονη τέχνη μπορεί να είναι εξέλιξη της επί 2500 χρόνια διαδρομής της τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Τα δυο μουσεία μαζί με τα 5 Μ θα μπορέσουν να μεταφέρουν στους συμπολίτες μας την ευαισθησία για τη σύγχρονη τέχνη».
Η διοργάνωση
Την 5η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης διοργανώνει το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με την συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Κίνησης των 5 Μουσείων, και άλλων πολιτιστικών φορέων. Για παραπάνω από τρεις μήνες, ως τα τέλη Σεπτεμβρίου, η Θεσσαλονίκη φιλοξενεί 14 εκθέσεις, στις οποίες πάνω από 100 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο παρουσιάζουν τα έργα τους, καθώς και συμπόσια, ένα φεστιβάλ περφόρμανς, εργαστήρια νέων καλλιτεχνών, προβολές ταινιών, ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Στην κεντρική έκθεση «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης», συμμετέχουν 44 καλλιτέχνες και μία καλλιτεχνική κολεκτίβα από 25 χώρες (έως 30 Σεπτεμβρίου, Περίπτερο 6).
Παράλληλα άνοιξαν για το κοινό οι εκθέσεις του κεντρικού προγράμματος:
«Δώρα της γης, με αντοχή στον χρόνο» (έως 30 Σεπτεμβρίου 2015, Τελλόγλειο)
«Ο Καζιμίρ Μαλέβιτς και οι μαθητές του. 100 χρόνια από το Μαύρο Τετράγωνο. Έργα της Ρωσικής Πρωτοπορίας από τη Συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ» (έως 10 Οκτωβρίου 2015, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης)
«Ταυτο-ετερό-τητα» (έως 31 Ιουλίου 2015, Δημαρχείο Θεσσαλονίκης)
«Σχετικές Κινήσεις. Ευαγγελία Κρανιώτη - Julien Prévieux» (έως 30 Σεπτεμβρίου 2015, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, λιμάνι)
«HEL(L)AS! Everywhere! HEL(L)AS! Παντού!» με έργα του Κωνσταντίνου Ξενάκη, (έως 30 Σεπτεμβρίου, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης)
«Ταξιδεύοντας στην Ανατολική Μεσόγειο μέσα από το Ψηφιακό Αρχείο Ελληνικού Πολιτισμού του Θ. Κορρέ (Α.Π.Θ.)» (έως 13 Σεπτεμβρίου 2015, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού)
Τη διοργάνωση πλαισιώνει σειρά δράσεων:
Το έργο «μανιφέστο» του Michelangelo Pistoletto Love Difference Table φιλοξενείται παράλληλα με την κεντρική έκθεση, ως τις 30 Σεπτεμβρίου 2015, στο Περίπτερο 6.
Το 4ο Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκης με11 περφόρμανς από Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες, δύο αφιερώματα και εκθέσεις, video performances, workshop, ημερίδα και συναυλία θα πραγματοποιηθεί από τις 29 Ιουνίου ως τις 9 Ιουλίου 2015 σε ανοικτούς και κλειστούς χώρους στην πόλη.
Κι έπονται τον Σεπτέμβριο, το 5ο Εργαστήριο Νέων Καλλιτεχνών, “Romance” και το συμπόσιο «Ο ρόλος των Μπιενάλε στη Μεσόγειο σήμερα».
Παράλληλα εκτυλίσσεται το παράλληλο πρόγραμμα της Μπιενάλε με πλήθος εκθέσεων και άλλων δράσεων.
Η 5η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης είναι η τελευταία διοργάνωση του τριμερούς σπονδυλωτού προγράμματος που ξεκίνησε το 2011 και υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονία-Θράκη 2007-2013 του ΕΣΠΑ που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και την Ελλάδα. Η οργάνωση είναι του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και πραγματοποιείται με τη συμμετοχή και συνεργασία της «Κίνησης των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» και άλλων πολιτιστικών και εκπαιδευτικών φορέων, ινστιτούτων και ιδρυμάτων της πόλης, και την υποστήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης.
