Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Την προηγούμενη εβδομάδα, σας είχαμε ετοιμάσει ένα λαχταριστό αφιέρωμα με τις δέκα αγαπημένες μας ταινίες που εκτυλίσσονται στο καυτό αστικό καλοκαίρι. Αυτή τη βδομάδα, θα ξεφύγουμε από τις παραισθησιογόνες αναθυμιάσεις που προκαλεί το summer in the city και θα καταπιαστούμε με δέκα ταινίες που φεύγουν για καλοκαιρινές διακοπές. Χωρίς αυτό να σημαίνει, σε καμία μα καμία περίπτωση, πως θα βρουν τη γαλήνη που αναζητούν.
Οι διακοπές του κυρίου Υλώ (1953), του Ζακ Τατί
Ο Κύριος Ιλό εγκαθίσταται σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο, στην περιοχή της Βρετάνης, όπου σκοπεύει να περάσει τις καλοκαιρινές διακοπές του. O Κύριος Ιλό είναι μια ρευστή κι ασουλούπωτη οντότητα που παλεύει να στριμωχτεί στις περιοριστικές διαστάσεις ενός ανθρώπινου σώματος. Μια ακανόνιστη συρραφή από ημιτελείς σιλουέτες, που δεν αποκτά ποτέ ακριβώς συμπαγή μορφή, χορεύοντας σε ένα δικό του σαρδανάπαλο ρυθμό. O Ζακ Τατί συλλαμβάνει και ενσαρκώνει τον πιο ανορθόδοξο και αξιολάτρευτο παραθεριστή στην ιστορία του σινεμά.
Πράσινη αχτίδα (1966), του Ερίκ Ρομέρ
Καλοκαίρι είναι να νιώθεις μια βασανιστική ανία, να αντιδράς στη δικτατορία του «πρέπει να πας διακοπές», να κρατάς ένα ημερολόγιο καταστρώματος χωρίς να είσαι στο πλοίο, να βρίσκεσαι σε αυτή ακριβώς την ηλικία που σε αφήνει μονίμως με μια αίσθηση ανικανοποίητου. Κανείς μα κανείς σκηνοθέτης στην ιστορία του σινεμά δεν συνέλαβε πιο διεισδυτικά την υπόγεια αρχέγονη δύναμη που ασκεί το καλοκαίρι στους ανθρώπους όσο ο Ερίκ Ρομέρ.
Διακοπές στη Ρώμη (1953), του Γουίλιαμ Γουάιλερ
Γυρισμένο εξ ολοκλήρου σε φυσικές ρωμαϊκές τοποθεσίες και στα στούντιο της Τσινετσιτά, το Roman Holiday είναι κάτι παραπάνω από μία γλυκιά εξαπάτηση του θυμικού, κι αυτό γιατί παρά την ομορφιά του, ουδέποτε αποτάσσεται τις μελαγχολικές του νότες. Ανάμεσα στις ξεκαρδιστικές περιπέτειες του ζευγαριού των Όντρεϊ Χέπμπορν και Γκρέγκορι Πεκ φωλιάζει η αύρα του εφήμερου, η προσταγή της συνήθειας και της ομαλότητας, που δεν θα έρθει να διαλύσει εμφατικά μία απαγορευμένη ιστορία αγάπης, αλλά θα περιμένει καρτερικά να κλείσει τον βραχύ κύκλο της.
Τελευταίο καλοκαίρι (1969), του Φρανκ Πέρι
Ο σκηνοθέτης του αριστουργηματικού «Κολυμβητή» (με τον Μπαρτ Λάνκαστερ) σε ένα ακόμη μάθημα ισορροπίας σε τεντωμένο σκοινί, χωρίς καμία δικλείδα ασφαλείας. Δύο αγόρια από καλοβαλμένες οικογένειες της μεσαίας αστικής τάξης γνωρίζουν δύο κορίτσια, ένα περπατημένο και ένα αμύητο, στις καλοκαιρινές τους διακοπές. Μια ιστορία βίαιης και απότομης ενηλικίωσης, με ταξικές υπόνοιες και στιγμές ακραίας έντασης που προσομοιάζουν σε θρίλερ.
Η συλλέκτρια (1967), του Ερίκ Ρομέρ
Προφανώς και θα είχε και δεύτερο entry στη λίστα μας ο Ερίκ Ρομέρ, πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι διαφορετικό; Ο πιο υποτιμημένος από τους έξι «μύθους περί ηθικής» του Ρομέρ, που εκτυλίσσεται σε ένα καλοκαιρινό σκηνικό υπνωτικής γοητείας και αισθησιακής παραζάλης. Ο φακός του Ρομέρ εξερευνά ακατάπαυστα, παρατηρεί αχόρταγα, μεθά από εικόνες και υπόνοιες χωρίς να γίνεται επικριτικός. Και μας χαρίζει έναν σχεδόν παγανιστικό υπόκωφο ύμνο στην ορμή του καλοκαιριού.
Ο φανφαρόνος (1962), του Ντίνο Ρίζι
Ο Δεκαπενταύγουστος δεν εκπέμπει αυτό τον μυσταγωγικό παλμό μονάχα στην Ελλάδα, αλλά και στη γειτονική Ιταλία. Ένα θρυλικό road movie απορρύθμισης, χάους και καλοκαιρινής παραίτησης από συμβάσεις και στερεότυπα, που λειτουργεί ως παραβολή για τον συλλογικό ψυχισμό μιας ολόκληρης χώρας. Βιτόριο Γκάσμαν και Ζαν-Λουί Τρεντινιάν στα καλύτερά τους, σε μια ταινία δρόμου που έχει ως τελικό προορισμό την έλλειψη συγκεκριμένης κατεύθυνσης.
Μαχαίρι στο νερό (1962), του Ρόμαν Πολάνσκι
Ένα ζευγάρι, μια καλοκαιρινή εκδρομή με σκάφος, ένας νεαρός που έρχεται ουρανοκατέβατος στο διάβα τους, ένα ιδιόρρυθμο σκαληνό τρίγωνο επιθυμίας, ανταγωνισμού, απειλής, επιβολής και σύγκρουσης. Το ντεμπούτο του Ρόμαν Πολάνσκι, και ταυτόχρονα η μόνη ταινία που γύρισε στη γενέτειρά του, στέκει ακόμη και σήμερα ως μνημείο μοντερνισμού και επιτομή της δύναμης του κινηματογραφικού διαλόγου.
Γυμνοί στον ήλιο (1960), του Ρενέ Κλεμάν
Η διασημότερη ίσως μεταφορά του μυθιστορήματος «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ» της Πατρίσια Χάισμιθ, ένα καλοκαιρινό οδοιπορικό όπου η ανεμελιά των αιώνιων διακοπών μετατρέπεται σε ένα σκοτεινό όνειρο φονικής επιθυμίας. Η αγγελική ομορφιά του Αλέν Ντελόν μετατρέπεται σε δαιμονικό γρίφο ενός κακού που δεν μπορεί σχεδόν να αποκωδικοποιήσει την ίδια του την ύπαρξη. Ηδυπαθές, ηλιοκαμένο, αισθαντικό, μυστηριώδες, με τον ήλιο να καίει τα βλέφαρα και το αλάτι να ποτίζει το δέρμα.
Η πισίνα (1969), του Ζακ Ντερέ
Ο Αλέν Ντελόν και η Ρόμι Σνάιντερ δίνουν την αίσθηση πως αντλούν έμπνευση από κάθε ικμάδα πίκρας, ζοχάδας και παράπονου μιας σχέσης και ενός χωρισμού που κόσμησε κάθε tabloid εξώφυλλο των 60s. Ο φακός καταβροχθίζει την ομορφιά τους στάλα προς στάλα και ξερνά τα εκλεκτά αποφάγια. Το σινεμά κάνει σπονδή σε ένα κάλλος τόσο ισοπεδωτικό, σχεδόν σπαρακτικό, που σου δίνει την εντύπωση πως υπάρχει για να υπηρετεί ένα βαθύτερο σκοπό, λειτουργώντας αλληγορικά, πένθιμα και καταραμένα.
Να με φωνάζεις με το όνομά σου (2017), του Λούκα Γκουαντανίνο
Καλοκαίρι του 1983, σε μια βίλα χαμένη μέσα στην ολάνθιστη φύση της Λομβαρδίας. Ένας ναός υπνωτιστικής θερινής ραστώνης, όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν ακριβώς επειδή τίποτα συγκεκριμένο δεν συμβαίνει, αφήνοντας όλες τις δυνατότητες ανοιχτές. Ένας Κήπος της Εδέμ, όπου τα μήλα (ή μάλλον τα ροδάκινα, εν προκειμένω) δεν είναι ποτέ απαγορευμένα, αλλά και πάλι προκαλούν ένα μίνι δισταγμό. Το ξέσπασμα ενός έρωτα που θεριεύει μέσα στην καλοκαιρινή έκρηξη των σωμάτων και της κάψας.
