Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Μετά τη μεγάλη επιτυχία στην Καβάλα, το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, παρουσιάζει και στην Θεσσαλονίκη την «Βιογραφία του Πατρογονικού» της Μάγκυς Κριθαρέλλη, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη από την Παρασκευή 7 έως και την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Αυλαία *(ΧΑΝΘ, πλευρά Τσιμισκή).
Η Ελένη Μαβίδου, που μοιράζεται την σκηνή μαζί με τον Παύλο Σταυρόπουλο, μάς εξήγησε ότι το βιβλίο της Κριθαρέλλη έγινε θεατρική παράσταση «με πολλή προσοχή και πολύ σεβασμό στα πρόσωπα και τις ιστορίες». Μίλησε για την Καβάλα, πόλη που γνώρισε μέσα από την συνεργασία της σε αυτή την παράσταση, αλλά και για την σημασία των ΔΗΠΕΘΕ στην επαρχία. Τέλος μοιράστηκε μαζί μας τα όνειρά της.
-Η ιστορία ενός σπιτιού έγινε βιβλίο. Και έπειτα παράσταση. Πώς μεταφέρθηκε στη σκηνή το βιβλίο της Μάγκυς Κριθαρέλλη;
-Με πολλή προσοχή και πολύ σεβασμό στα πρόσωπα και τις ιστορίες τους. Η κα Κριθαρέλλη ξεκίνησε αυτό το ταξίδι, έχοντας ως απώτερο σκοπό να καταγράψει την ιστορία της οικογένειας και του σπιτιού της. Το σπίτι όμως είναι ένα παλίμψηστο. Σταδιακά άρχισαν να της αποκαλύπτονται γεγονότα, πληροφορίες και άνθρωποι μοναδικοί, που, αν και δεν συναντήθηκαν ποτέ, οι ζωές τους κινούνταν παράλληλα. Η μια ανακάλυψη άρχισε να διαδέχεται την άλλη και κατέληξε να έχει στα χέρια της ένα μεγάλο αρχείο, ποσοτικά και ποιοτικά. Χρειάζεται ένας άνθρωπος με την παιδεία, την ευαισθησία και την δοτικότητα της κας Κριθαρέλλη για να καταφέρει να ενώσει και να χωρέσει αυτούς τους κόσμους μέσα σε ένα βιβλίο. Και φυσικά, ένας άνθρωπος όπως ο κ. Γκόνης για να τους εντοπίσει και να τους φέρει στο προσκήνιο.
Με ένα τόσο πλούσιο βιβλίο , που όμως δεν γράφτηκε για να παρασταθεί ,η επεξεργασία ηταν πολύωρη και στη λεπτομέρεια. Η κατεύθυνση και οι παρατηρήσεις του κ. Γκόνη , η επίμονη και μεθοδική δουλειά του Πάνου Δεληνικόπουλου και της Κατερίνα Λιάτσου στο κείμενο της παράστασης και ένα αρχείο που συνεχώς μεγάλωνε δημιουργούσαν τις καλύτερες προϋποθέσεις και ένα περιβάλλον πολύ διδακτικό. Μετά από αρκετές πρόβες, σε έναν σκηνικό χώρο δια χειρός Ανδρέα Γεωργιάδη και υπό τους φωτισμούς του Τάσου Παλαιορούτα, μιλήσαμε για αυτούς τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους.
-Τι μεταφέρει για την ιστορία του τόπου ;
-Μεταφέρει την ίδια την ιστορία και την εξέλιξη του τόπου, μέσα από την πορεία δύο οικογενειών. Οι άνθρωποι είναι δεμένοι με την εποχή τους, δύσκολα μένουν ανεπηρέαστοι από αυτό που τους περιβάλλει . Διαμορφώνονται από τα γεγονότα και με τη σειρά τους, μέσα από τις αποφάσεις και τις πράξεις τους, με κάποιον τρόπο τα διαμορφώνουν. Αυτό το συναντάμε έντονα στις ιστορίες της παράστασης. Άλλωστε μιλάμε κατά κύριο λόγο για ανθρώπους που έζησαν στην καρδιά του 20ου αιώνα. Η αφήγηση, όχι πάντα γραμμική, εκτείνεται από το 1774 έως και το 2018, ακολουθώντας πότε τα βήματα της σουλιώτικης φάρας των Θανασάτων, που διατρέχουν την Ελλάδα προσπαθώντας να επιβιώσουν και πότε τα βήματα της οικογένειας του Χρήστου Παπανικολάου μέσα στις ταχύτατες αλλαγές τους 20ου αιώνα. Ο τόπος συνάντησης είναι η Καβάλα και πιο συγκεκριμένα το σπίτι της οδού Βύρωνος.
-Σήμερα τα περισσότερα αρχοντικά δεν έχουν την ίδια τύχη με αυτό της συγγραφέως. Συνήθως δίνονται αντιπαροχή και τη θέση τους παίρνει μια πολυκατοικία. Τι δείχνει για έναν λαό αυτή η άρνηση της κληρονομιά του και της αρχιτεκτονικής του;
-Είναι αλήθεια πως πολλά αρχοντικά χάθηκαν, κάποια διασώθηκαν αλλά δυστυχώς ρημάζουν, και κάποια λίγα, τυχερά όπως της κ.Κριθαρέλλη μας θυμίζουν περασμένες εποχές και μας κινητροδοτούν για να ψάξουμε την προέλευση και την εποχή τους.Ίσως μας κάνουν να νιώθουμε και λίγη νοσταλγία – τόσο εμάς, ως επισκέπτες, που ενδεχομένως σκεφτόμαστε “πώς θα ήταν αν ...” αλλά πολύ περισσότερους αυτούς που έζησαν την αλλαγή και έχουν δει το “πως ήταν όταν...”.
Η Καβάλα είναι μια πόλη όμορφη, που η ιστορία της είναι γραμμένη στους δρόμους και τα κτήρια της. Αρκεί να κάνει κανείς μια βόλτα για να το καταλάβει. Ίσως φταίει ότι η πρώτη επαφή μου με την Καβάλα έγινε λόγω και μέσω της παράστασης, αλλά πραγματικά νομίζω οτι πρόκειται για μια πόλη ιδιαίτερη. Δεν γίνεται να περάσει κανείς μπροστά από τις καπναποθήκες για παράδειγμα και να μην εντυπωσιαστεί, δεν γίνεται να μην αναρωτηθεί και τελικά να μην απογοητευτεί. Επιβλητικά, γεμάτα ιστορία και ανεκμετάλλευτα.
Παρόλα αυτά, δε θα μπορούσα ποτέ να μιλήσω για το πώς και εάν ένας ολόκληρος λαός αρνείται την κληρονομιά και την αρχιτεκτονική του. Αρχικά μου είναι αδύνατο να μιλήσω για έναν ολόκληρο λαό. Ο “λαός” αυτός είναι άνθρωποι, είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, είναι γενιές, είναι γεννήσεις, είναι θάνατοι, είναι πρόσωπα μέσα στον χρόνο. Είναι ένα σύνολο που συνεχώς αλλάζει γιατί αλλάζουν τα μέρη του.
Ένα κτήριο, είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα που δημιουργείται για να εξυπηρετήσει κάποια ανάγκη, όσο υπάρχει ένα χέρι να το φροντίζει επιβιώνει. Όσο υπάρχει η ανάγκη (είτε με την αρχική της μορφή, είτε με μια νέα που αποκτά στο πέρασμα του χρόνου) κάποιο χέρι το κρατά ζωντανό. Αλλιώς ή καταστρέφεται, γιατί έχει προκύψει μια καινούργια (χωρίς κάποιο πρόσημο) ανάγκη ή αφήνεται και τότε επεμβαίνει η φύση. Εμένα αυτή τη σκέψη μου δημιουργείται όταν περνάω από μπροστά τους. Βλέπω την αρχή τους και μπορώ να δώ και το τέλος τους. Είναι μια υπενθύμιση.
-Είναι μια παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Τι σημαίνει ο θεσμός για τους κατοίκους της Καβάλας και πόσο σημαντικό είναι το ΔΗΠΕΘΕ εν γένει για τους κατοίκους της περιφέρειας;
-Μέσα σε αυτούς τους μήνες που είμαι στην Καβάλα ήρθα αντιμέτωπη με ένα πολύ ενεργό ΔΗΠΕΘΕ που εκμεταλλεύεται δημιουργικά και αναδεικνύει την τοπική ιστορία, χωρίς όμως να περιορίζεται σε αυτό. Οι παραγωγές, είτε του ίδιου του ΔΗΠΕΘΕ είτε φιλοξενούμενες στο θέατρο, ποικίλουν και νομίζω πως το κοινό ανταποκρίνεται θετικά στηρίζοντας το. Θα ήταν όμως πολύ ενδιαφέρον να μάθουμε από τους ίδιους, τι μπορεί να σημαίνει για αυτούς ο θεσμός. Και όχι μόνο από τους κατοίκους της Καβάλας, αλλά και όλων των πόλεων που δραστηριοποιούνται ΔΗΠΕΘΕ.
Είναι δύσκολο, δεν έχουν όλοι την δυνατότητα να ταξιδεύουν συχνά για να απολαύσουν την δουλειά δημιουργών που θαυμάζουν ή για να ανακαλύψουν νέα σχήματα που ίσως τους ενδιαφέρουν. Καλώς ή κακώς, οι επιλογές στην Θεσσαλονίκη και πόσο μάλλον στην Αθήνα είναι αρκετές. Μπορεί κανείς να επιλέξει ανάμεσα σε πολλές και διαφορετικές παραστασεις, η τριβή είναι μεγαλύτερη. Η σωστή λειτουργία ενός ΔΗΠΕΘΕ είναι πολύ σημαντική. Είναι ένας έκκεντρος πυρήνας που έχει τη δυνατότητα να ανεβάζει παραστάσεις, να φέρνει εξωτερικές παραγωγές, να συστήνει κατ επανάληψη τους κατοίκους με τον τόπο τους, αλλα και να μεταφέρει τον παλμό της εποχής .
-Είστε μια νέα ηθοποιός. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την υποκριτική ; Τι ονειρεύεστε και τι ελπίζετε για το μέλλον ;
-Ήταν κάτι που με ενδιέφερε από μικρή ηλικία, αν και οι λόγοι σταδιακά άλλαξαν (και ακόμη αλλάζουν) μορφή, το ενδιαφέρον παραμένει αναλλοίωτο. Αυτή είναι η πρώτη μου απόπειρα με επαγγελματικούς όρους. Είναι πολύ νωρίς ακόμη και τίποτα δεν είναι δεδομένο, θέλει πολλή δουλειά και χρόνο. Είμαι ευγνώμων για την ευκαιρία που μου δόθηκε. Σίγουρα θα ήθελα να συνεχίσω να δουλεύω και σίγουρα θα ήθελα να έχω ενδιαφέρουσες συνεργασίες. Αν υπάρχει κάτι, που μπορώ να πω ότι ελπίζω, είναι το να έχω τη δυνατότητα να ταξιδεύω μέσα από αυτή τη δουλειά, αυτό μπορώ να πω ότι το ελπίζω.
