*Της Λεμονιάς Βασβάνη | ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ "ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ"
Το τελευταίο διάστημα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης εμπορικοί και βιοτεχνικοί κυρίως χώροι αλλάζουν χρήση. Ξένοι κυρίως επενδυτές αγοράζουν ορόφους ή ακόμη και ολόκληρες οικοδομές, των οποίων οι αρχικές τιμές είναι χαμηλές, και τις χωρίζουν σε μικρότερα ακίνητα για κατοικία μεταπωλώντας τα μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ή κάνουν ανακαινίσεις φτιάχνοντας πολυτελή διαμερίσματα για μακροχρόνια ή βραχυχρόνια μίσθωση ή και ξενοδοχεία. Το κέρδος πολλαπλασιάζεται.
Είναι μια τάση που ακολουθεί αντίστοιχες πρακτικές από το εξωτερικό. Οι υπέρμαχοί της αναφέρουν πως η περιοχή που γίνεται κάτι τέτοιο αναπτύσσεται και αναβαθμίζεται.
Όμως τι γίνεται με τους προηγούμενους ενοικιαστές των παραπάνω ακινήτων; Αρκετοί από αυτούς θεωρούν πως αν αυτή η πρακτική συνεχιστεί, θα εκλείψουν οι χώροι που μπορούν να φιλοξενήσουν την επαγγελματική και καλλιτεχνική τους δημιουργία. Ο «Τύπος Θεσσαλονίκης» μίλησε με επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, αλλά και ενοίκους, και καταθέτει τις μαρτυρίες τους.
«Στην Αθήνα κάτι αντίστοιχο έγινε με το Μεταξουργείο και το Γκάζι. Σε περιοχές που ήταν υποβαθμισμένες, με κτίρια παλιά, και ενοίκια φτηνά, που στέγαζαν βιοτεχνίες ή μικρής κλίμακας βιομηχανικές δραστηριότητες. Επειδή υπάρχει η δυνατότητα της αλλαγής χρήση κάποιοι επενδυτές που έχουν τα χρήματα αγοράζουν πολλά ακίνητα και μετά τα κάνουν μικρά διαμερίσματα. Αρκεί να αποτυπωθεί η τάση. Αυτή η διαδικασία λέγεται gentrification, εξευγενισμός στα Ελληνικά», ανέφερε στο «TyposThes» ο Dani Joss Ιδρυτής της ομάδας Die Wolke art group που στεγάζεται στο Vitruvian Thing επί της οδού Πτολεμαίων.
Όπως μας ανέφερε σε μια δια ζώσης συζήτηση που είχαμε μαζί του, στον συγκεκριμένο δρόμο πριν μια δεκαετία είχαν εγκατασταθεί πολλές ΜΚΟ και είχαν γίνει ξενώνες για τους πρόσφυγες. Σήμερα αυτό συνεχίζει να υπάρχει όμως σε σαφώς μικρότερο βαθμό. Οι βιοτεχνίες αντιμετωπίζουν τις δικές τους δυσκολίες. Ωστόσο έχει σημειωθεί κάτι άλλο: μετατροπή βιομηχανικών ή βιοτεχνικών χώρων σε διαμερίσματα. «Όλη η Πτολεμαίων και η γύρω περιοχή αλλάζει. Στο 29Β δύο όροφοι έχουν γίνει Airbnb. Επίσης στην Αμβροσίου τουλάχιστον ένας όροφος υπάρχει με αντίστοιχα διαμερίσματα. Αλλά οι τιμές τους είναι ακριβές».
Μέσα σε λίγους μήνες έπρεπε να βρουν νέο σπίτι οι ένοικοι ολόκληρης οικοδομής στην περιοχή του Λευκού Πύργου προκειμένου να γίνουν αλλαγές για να κατασκευαστούν διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, όπως ανέφερε στο «TyposThes» η Τένια Μενεγάκη που έχει το Στούντιο διακόσμησης εσωτερικών χώρων «ApoDec» στα Άνω Λαδάδικα. «Έγινε πριν ενάμιση χρόνο. Και σίγουρα δεν ήταν κάτι το ευχάριστο. Η όλη διαδικασία κινήθηκε πιο γρήγορα καθώς οι ιδιοκτήτες ήταν δύο οπότε συνεννοήθηκαν πιο εύκολα. Οι ενοικιαστές είχαμε περιθώριο σε λίγους μήνες να βρούμε άλλο σπίτι», σημείωσε η κυρία Μενεγάκη.
Μέσα σε λιγότερο από τρεις μήνες έκανε δύο μετακομίσεις ο χώρος τέχνης Sourliboom. Η πρώτη έγινε επειδή ο ιδιοκτήτης επικαλέστηκε ιδιοχρησία, με το πιο πιθανό σενάριο να μετατραπεί ο χώρος hostel. Η δεύτερη επειδή μπήκαν όροι στο συμβόλαιο με τους οποίους δεν συμφωνούσαν οι μισθωτές. Ο Γρηγόρης Πυριαλάκος ιδρυτικό μέλος της ομάδας Sourliboom ανέφερε στο «TyposThes»: «Ήμασταν σε ένα χώρο 410 τμ που είχε και θεατράκι, και αίθουσα μουσικής, χορού, βοηθητικούς χώρους. Όμως μόνο για το ρεύμα ο λογαριασμός ήταν 400-450€. Με κλειστά τα θέατρα και τις πολιτιστικές δραστηριότητες από τον Μάρτη του 2020 στον… πάγο, είχαμε μείνει χωρίς έσοδα. Οπότε δεν μπορούσαμε να το συντηρήσουμε. Ο ιδιοκτήτης επικαλέστηκε ιδιοχρησία. Δεν ξέρουμε τι θα το κάνει. Γνωρίζουμε όμως πως γκρεμίστηκαν τοίχοι οπότε πιθανότατα θα γίνει hostel, όπως και αρκετά ισόγεια καταστήματα πχ στην Διοικητηρίου».
Τον Νοέμβρη η ομάδα συμφώνησε να πάει σε άλλο χώρο, όμως διαφωνίες με τον ιδιοκτήτη τους ανάγκασαν να μετακομίσουν εκ νέου. Από τον Φεβρουάριο βρήκαν στέγη σε έναν χώρο 100τμ στην συμβολή των οδών Εγνατία με Ίωνος, τον οποίο θα φτιάξουν σιγά σιγά ώστε να είναι έτοιμοι όταν ανοίξουν ξανά τα θέατρα. «Δυστυχώς φάνηκε πως ο πολιτισμός δεν είναι προτεραιότητα» σημείωσε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» ο κ. Πυριαλάκης που είναι σκηνοθέτης όπερας, λυρικός τραγουδιστής και ηθοποιός, ενώ τόνισε πως πληρώνουν τα πάγια έξοδα μέσα από τις επιστρεπτέες προκαταβολές που έχουν λάβει.
Δεν είναι πάντα άδειοι χώροι
Ο κ. Joss επισημαίνει μια άλλη πτυχή του θέματος. «Διάβασα σε ένα πρόσφατο δημοσίευμα πως οι χώροι αυτοί είναι άδειοι. Έχουμε διαφορετική άποψη. Για να γίνει μια σειρά από διαμερίσματα κάτι άλλο φεύγει. Στη γειτονιά μας υπάρχουν επαγγέλματα στον τομέα παροχής υπηρεσιών και αρκετοί καλλιτέχνες. Οι περισσότεροι βασίζονται στην ιδέα πως έχουν ένα στάνταρ ενοίκιο και πως υπάρχουν κάποιες περιοχές δημιουργίας. Παλαιότερα στο κέντρο, από την Αριστοτέλους και δυτικά, με εξαίρεση τα Λαδάδικα, υπήρχε μια ισορροπία, ένα χρώμα. Πλέον σιγά σιγά άρχισαν να γίνονται εστιατόρια που πουλάνε 10 ευρώ ένα μπέργκερ. Το gentrifiation δεν είναι μόνο τα σπίτια. Αλλά και εστιατόρια και μπαρ με ακριβές όμως τιμές. Στο Λονδίνο σε αντίστοιχες πρακτικές υπήρχαν και τα υπόλοιπα κομμάτια του σχεδίου. Εδώ αναρωτιέμαι έχει κανείς μια συζήτηση για το αστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης; Γιατί δεν μπορούν όλοι να μπορούν να πληρώσουν πχ ένα ακριβό γεύμα».
Κάποιοι άλλοι επαγγελματίες της περιοχής σχολιάζουν πως «δεν υπάρχει σχεδιασμός για την αστική ζωή». Και ότι αυτές οι κατασκευές κατοικιών είναι «ευκαιριακού τύπου λύσεις». Αν πχ δεν υπάρχει το μπακάλικο, το καφέ, οι ένοικοι θα γυρνούν το βράδυ σε μια άδεια γειτονιά, χωρίς ζωή.
Σε κάθε περίπτωση οι επαγγελματίες αναρωτιούνται ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των αλλαγών στον κοινωνικό ιστό. «Αν κλείσει ένα γραφείο ή ένας χώρος δημιουργίας η αλλαγή δεν θα είναι μεγάλη. Αλλά αν αλλάξει η πόλη με τέτοιο τρόπο ώστε οι άνθρωποι που δημιουργούν περιεχόμενο είτε για εμπορικό ή για καλλιτεχνικό θα πρέπει να κλείσουν ή να φύγουν στο εξωτερικό, τι θα γίνει; Μπορεί άραγε να ζήσει κανείς για ένα μήνα χωρίς περιεχόμενο (ταινίες, μουσική, βιβλία);», διερωτάται ο κ. Joss που πέρα από παραστάσεις, φιλοξενεί εργαστήρια ενώ κάνει και εγκαταστάσεις για μουσεία κλπ.
Κ. Γεωργάκος: «Σε 3-5 χρόνια θα υπάρχει μια άλλη Θεσσαλονίκη»
Την στροφή που σημειώνεται στο real estate στο προαναφερθέν κομμάτι με ξένους κυρίως επενδυτές από χώρες όπως πχ το Ισραήλ επιβεβαιώνει στο «TyposThes» και ο Κώστας Γεωργάκος, πρόεδρος του πρατηρίου τιμών και εκτιμήσεων ακινήτων Ν.Α. Ευρώπης. Κατά τον ίδιο «πρόκειται για την περιοχή μέχρι και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό». «Σε τρία με πέντε χρόνια θα υπάρχει μια άλλη Θεσσαλονίκη. Το κέντρο δεν θα είναι πια από την Αριστοτέλους ως την Παύλου Μελά, αλλά από την Έκθεση ως τον Σιδηροδρομικό Σταθμό. Από την δεκαετία του ΄90 που οι βιοτεχνικοί χώροι έμειναν στην πλειοψηφία τους χωρίς χρήση, είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια ανακατασκευή. Είναι μια περιοχή που αναπτύσσεται γρήγορα. Δεν γίνονται μόνο Airbnb και ξενοδοχεία, αλλά και καταλύματα μακροχρόνιας μίσθωσης. Χρησιμοποιούνται πρώην βιοτεχνικοί ή γραφειακοί χώροι. Μάλιστα πολλές φορές τα ακίνητα αλλάζουν ιδιοκτήτες μέσα σε λίγο διάστημα. Τα χωρίζουν σε μικρότερα κομμάτια πχ 25, 40τμ και τα μεταπωλούν. Πχ Ισραηλινοί που έχουν αγοράσει βιοτεχνικούς χώρους, έχουν μεταπωλήσει το 30% σε άλλους Ισραηλινούς».
Κατά τον κ. Γεωργάκο υπάρχουν δύο πιθανότητες: «τα επόμενα χρόνια να έχουμε κατακόρυφη αύξηση τουριστών ή να συμβεί αυτό που έγινε στην Βουλγαρία: η απόλυτη καταστροφή. Εκεί τη δεκαετία του 2000 υπήρχε έντονη κινητικότητα επενδύσεων από Άγγλους και Ισραηλινούς στη Σόφια, στο Μπάνσκο και σε άλλες πόλεις. Έγινε μεγάλη ανοικοδόμηση και στο τέλος έπεσαν έξω στα σχέδιά τους. Δεν μπόρεσαν να πιάσουν τις τιμές μεταπώλησης που ήθελαν οπότε άφησαν τα κτήρια κουφάρια και έφυγαν. Κάτι ανάλογο έγινε και στο Μαυροβούνιο με τους Ρώσους. Πέρασαν πολλά χρόνια ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση και να κατοικηθούν τα κτήρια που είχαν ανοικοδομηθεί. Αυτό που συνέβη και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις ήταν πως έγινε έντονη ανοικοδόμηση. Τελικά δεν πέτυχαν στις προβλέψεις τους, οι εταιρείες χρεωκόπησαν.
Ευελπιστούμε πως αυτοί που επενδύουν στη Θεσσαλονίκη κάτι ξέρουν. Η Fraport δεν πήρε τυχαία το αεροδρόμιο. Περισσότεροι τουρίστες μπορούν να προσεγγίσουν το αεροδρόμιο Μακεδονία. Επίσης οι επενδυτές από Βαλκάνια και Ισραήλ θα φέρουν και κόσμο από μόνοι τους».
Ερωτηθείς σχετικά με το αν οι επενδύσεις θα στηριχθούν μόνο στην ιδιωτική πρωτοβουλία σχολίασε πως «η ανάπτυξη θέλει και την συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας (πχ δήμος, Περιφέρεια). Αν κάνεις πχ ένα μεγάλο ξενοδοχείο στα Λαδάδικα και παίζουν τα μπαρ μουσική ως τις 10 το πρωί αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να λειτουργήσει. Όταν συνέβαινε προ κορωνοϊού πολλοί τουρίστες πίστευαν πως η πόλη μας ήταν σε αναρχία. Στην περιοχή Ναυμαχίας Λήμνου γίνεται μια επένδυση ακινήτων. Εκεί πχ μπορεί ο δήμος να κάνει ένα πεζοδρόμιο. Πρώτος στο χορό είναι η ιδιωτική πρωτοβουλία. Μετά έρχονται οι τοπικές αρχές».
