Tου Μιχαήλ Λιάπη,
Πλήθος κόσμου συμμετείχε στην μεγάλη σιωπηλή πορεία μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος που πραγματοποιήθηκε σήμερα πρωί Κυριακής από την πλατεία Ελευθερίας και θα καταλήξει στον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό, παρουσία της προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από το σφύριγμα του πρώτου τρένου του θανάτου για το στρατόπεδο Άουσβιτς – Μπιρκενάου, όπου εξοντώθηκαν περίπου 50.000 Θεσσαλονικείς Εβραίοι, με την πορεία να διοργανώνουν ο Δήμος Θεσσαλονίκης, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας.
«Με την «πορεία μνήμης» τιμάμε τα θύματα του ναζισμού, του φασισμού, του αντισημιτισμού, συμμετέχουμε στο πένθος των απογόνων τους, αφουγκραζόμαστε τον αποκαλυπτικό λόγο των ελάχιστων επιζώντων, ενώνουμε τη φωνή μας μαζί με τους χιλιάδες πολίτες που πορεύονται στην ίδια διαδρομή, από τα γκέτο στον σιδηροδρομικό σταθμό, κάνοντας πράξη το πανανθρώπινο σύνθημα ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ», επισήμανε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
«Βρισκόμαστε εδώ, στον απόηχο της τραγωδίας των Τεμπών, την οποία ολόκληρη η ελληνική κοινωνία βιώνει με αισθήματα βαθιάς συντριβής, για να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη ενός από τα πλέον επαίσχυντα και οδυνηρά συμβάντα του 20ου αιώνα", είπε στην ομιλία της η κ. Σακελλαροπούλου και συνέχισε: "Ξεκινώντας από την πλατεία Ελευθερίας, τόπο εξευτελισμού και απάνθρωπης μεταχείρισης των Ελλήνων Εβραίων, πορευθήκαμε σιωπηλοί ως τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, από όπου στις 15 Μαρτίου του 1943 αναχώρησε η πρώτη αμαξοστοιχία για το στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Ήταν μόνο μία από τις πολλές αμαξοστοιχίες που μετέφεραν σταδιακά και κάτω από άθλιες συνθήκες, μέσα σε βαγόνια μεταφοράς ζώων, περίπου 46.000 Εβραίους συμπολίτες μας στα ναζιστικά στρατόπεδα της φρίκης. Από αυτούς, στην αγαπημένη «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», όπου οι Σεφαραδίτες πρόγονοί τους βρήκαν φιλόξενο καταφύγιο τον 15ο αιώνα, επέστρεψαν λιγότεροι από 2.000. Εκδηλώσεις μνήμης όπως η σημερινή είναι απαραίτητες ώστε να προβάλλονται, έστω με καθυστέρηση, τα πραγματικά γεγονότα της σύλληψης, του εκτοπισμού και τελικά της εξόντωσης των Εβραίων αδελφών μας. Γεγονότα αποτρόπαια που σφράγισαν τη ζωή της πόλης και άλλαξαν βίαια την πλούσια πολυπολιτισμική της ταυτότητα. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι, ιδίως τα τελευταία χρόνια, η Θεσσαλονίκη έχει αναγνωρίσει το μερίδιο της ευθύνης που της αναλογεί και έχει ρητά καταδικάσει τα σφάλματα του παρελθόντος, σε μια προσπάθεια να επουλώσει το ιστορικό τραύμα".
Από τη μεριά του ο δήμαρχος Θεαλονίκης, Κωνταντίνος Ζέρβας, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και το Μουείο Ολοκαυτώματος, όπως και στα υπόλοιπα έργα στην πόλη για τη μνήμη των Εβραίων συμπολιτών μας.
«Η Θεσσαλονίκη επανασυστήνεται στον κόσμο, όχι μόνο μέσα από τη σημαντική ανάπτυξη που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια, αλλά και επειδή κοιτάζεται στον καθρέφτη, αναμετράται με το παρελθόν της και δεν φοβάται να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι στην ιστορία. Ποτέ πια ολοκληρωτισμός, ποτέ πια θηριωδία. ‘Ποτέ Ξανά’», είπε ακόμη ο κ. Ζέρβας.
Δείτε τη δήλωση του δημάρχου Θεσσαλονίκης:
«Η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού «Δικτύου τόπων όπου συνέβη το Ολοκαύτωμα» είναι μια από τις βασικές δράσεις της Στρατηγικής μας για το αμέσως επόμενο διάστημα», τόνισε από τη μεριά του ο αντιπρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς.
"Πεποίθηση και στόχος μου είναι τοποθεσίες όπως αυτή που βρισκόμαστε σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, και όπως το Μουσείο Ολοκαυτώματος, που θα δεσπόζει σύντομα εδώ, να γίνουν μέρος του Δικτύου αυτού και να αναδειχθούν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι το ιστορικό μας χρέος απέναντι σε όσους χάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης", είπε ο κ. Σχοινάς, ενώ αναφερόμενος στη σημερινή συγκυρία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπογράμμισε:
«Η Ευρώπη κι ο Ευρωπαϊκός Τρόπος Ζωής δεν θα επιτρέψουν την επανάληψη του φαινομένου που βαραίνει την ιστορία μας. Κι όσοι ακόμα σήμερα σχετικοποιούν το Ολοκαύτωμα, προσπαθώντας ή τολμώντας να εξισώσουν τον ναζισμό με τον περήφανο αγώνα του Ουκρανικού λαού για ελευθερία και ανεξαρτησία, να ξέρουν ότι θα έχουν πολλούς λογαριασμούς να εξοφλήσουν. Με την Ιστορία, τη Δικαιοσύνη, αλλά και τα Διεθνή Δικαστήρια και τον Ανθρωπισμό. Όπως τότε η Νυρεμβέργη, έτσι και τώρα η Χάγη περιμένει όσους νομίζουν ότι μπορεί να γίνουν δήμιοι της ιστορίας. Αυτές είναι οι σπουδαιότερες παρακαταθήκες που μπορούμε να αφήσουμε στην επόμενη γενιά».
«Ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, ως Έλληνας και ως Θεσσαλονικιός είμαι περήφανος που η ευρωπαϊκή στρατηγική για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της Εβραϊκής ζωής, για την οποία σας μίλησα από το βήμα αυτό πριν ένα χρόνο, ήδη αρχίζει να παράγει αποτελέσματα και γίνεται πηγή έμπνευσης για αντίστοιχες πρωτοβουλίες και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού», επισήμανε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν.
Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει περίπου100 στοχευμένες δράσεις από τις οποίες οι μισές έχουν ήδη δρομολογηθεί.
Όπως είπε, στις 19 Απριλίου συμπληρώνονται 80 χρόνια από την εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας, που έγινε σύμβολο της εβραϊκής αντίστασης κατά της βαρβαρότητας του ναζιστικού καθεστώτος.
«Η εβραϊκή ζωή ήταν, είναι και θα είναι αναπόσπαστο κομμάτι των ευρωπαϊκών κοινωνιών και του Ευρωπαϊκού Τρόπου ζωής. Τα τελευταία χρόνια, πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν γίνει μάρτυρες μιας αναβίωσης της εβραϊκής ζωής και επανασύνδεσης με την εβραϊκή τους παράδοση - με την πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, να αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα».
Ο κ. Σχοινάς χαιρέτισε την ανακοίνωση της ελληνικής κυβέρνησης ότι η προετοιμασία ενός εθνικού σχεδίου δράσης, εναρμονισμένου με την ευρωπαϊκή στρατηγική έχει ήδη δρομολογηθεί.
Χαιρέτισε, επίσης, την πρόοδο που επετεύχθη κατά το τελευταίο διάστημα στις διαδικασίες για την ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης, για το οποίο είπε ότι είναι ένα σύμβολο με σημασία και ακτινοβολία που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια της Ελλάδας.
Για το Ολοκαύτωμα και τα θύματα της Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης ο κ. Σχοινάς ανέφερε τα εξής:
«Στις 26 Ιανουαρίου 2023, σε μια ιστορική ειδική συνεδρία αφιερωμένη στη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, Ο Πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ, από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επέλεξε να συμπυκνώσει την ασύλληπτη φρίκη της καταδίωξης και εξόντωσης έξι εκατομμυρίων Εβραίων στο πρόσωπο ενός Έλληνα. Του μοναδικού τότε Εβραίου κατοίκου της Λέρου, Δανιήλ Ραχαμίμ. Τέτοιο ήταν το μένος των Ναζί, που και για έναν άνθρωπο μονάχα έστειλαν ένα καράβι στο ακριτικό νησί. Είχαν προηγηθεί άλλα. Απ' τα καράβια, τους στοίβαξαν στα τρένα. Προορισμός, η κόλαση του 'Αουσβιτς. Δεν ξεχνάμε. Μας του θυμίζει ο συμπολίτης μας Λεόν Σαλτιέλ, μέσα από το συγκλονιστικό του βιβλίο «Μη με ξεχάσετε», με τις τελευταίες επιστολές τριών Εβραίων μητέρων προς τους γιούς τους, λίγο πριν την αναχώρησή τους για τα κολαστήρια. Η Σαρίνα Σαλτιέλ, η Ματίλντα Μπαρούχ, η Νεάμα Καζές δε μας αφήνουν να τις ξεχάσουμε. Δεν επαναπαυόμαστε. Στεκόμαστε απέναντι σε κάθε σύγχρονη μορφή αντισημιτισμού και μισαλλοδοξίας. Θυμόμαστε και εμπνεόμαστε από τους Εβραίους, ανά την Ευρώπη, που αντιστάθηκαν».
Ο Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας - Θράκης κ. Σταύρος Καλαφάτης στο χαιρετισμό του, ανέφερε:
«15 Μαρτίου 1943. Ξεκινά το πρώτο από τα τρένα εκείνα για τα στρατόπεδα Άουσβιτς - Μπιρκενάου. Ακολουθούν άλλες 18 διαδρομές. Παίρνουν από τις γειτονιές μας πάνω από 50.000 συμπολίτες μας. Παιδιά και γονιούς. Εβραίους Έλληνες, αδέρφια μας. Σχεδόν το σύνολο της Εβραϊκής Κοινότητας. Ξεριζωμός. Κι ύστερα ο θάνατος. Φρικτός.
Η Θεσσαλονίκη ακρωτηριάστηκε. Κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά. Έχασε ένα επίλεκτο τμήμα των ανθρώπων της, της δυναμικής της, της ταυτότητάς της. Υπήρξε θύμα του πλέον βάναυσου εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας.
Κι είμαστε τώρα εδώ, 80 χρόνια μετά από την αναχώρηση του πρώτου συρμού, αναλογιζόμενοι την ανείπωτη φρίκη. Ακούγοντας την κραυγή της ιστορίας που κάνει αντίλαλο στη γειτονιά μας, στη γη της Ουκρανίας. Υπενθυμίζει τι σημαίνει ναζισμός, φασισμός, ολοκληρωτισμός.
Ξεφυλλίζουμε σελίδες της ιστορίας που σημάδεψαν την πόλη μας. Σελίδες μελανές για τους δράστες. Σελίδες πόνου για τους απανταχού Εβραίους. Σελίδες κοινές. Γιατί η απώλεια είναι δική τους και δική μας. Η ιστορία αυτή είναι δική τους και δική μας.
Μας ενώνει η μακρά συνύπαρξη στην πνευματική, την οικονομική και την κοινωνική ζωή της πόλης. Μας ενώνει η πίστη σε κοινές αρχές και αξίες. Μας ενώνει κοινό χρέος. Μνήμης και τιμής.
Μας ενώνει ταυτόχρονα η δέσμευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και της Κυβέρνησης να ολοκληρώσουμε, το ταχύτερο δυνατό, σε συνεργασία με την Ισραηλιτική Κοινότητα τις διαδικασίες για τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος, στο ίδιο σημείο απ΄όπου ξεκίνησε ο πρώτος συρμός. Για να λειτουργεί ως κέντρο έρευνας, μελέτης και εκπαίδευσης κατά του αντισημιτισμού. Ως φάρος που θα φωτίζει και θα οδηγεί το δρόμο του μέλλοντος».
Να κρατηθούν οι μνήμες ζωντανές και να ενημερωθούν οι νέες γενιές για τις θηριωδίες των Ναζί, ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ στο μέλλον, επεσήμανε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα.
Ο κ. Τσούνης ξεκίνησε την ομιλία του δίνοντας συλλυπητήρια στις οικογένειες των 57 θυμάτων των Τεμπών, ενώ σχετικά με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης υπογράμμισε: «Το αίμα που χύθηκε εδώ ήταν αίμα Ελλήνων. Ήταν Εβραίοι που ήταν Έλληνες. Πρέπει να σταθούμε όλοι μαζί για να ενημερώσουμε τις νέες γενιές. Ο μόνος τρόπος για το "Ποτέ Ξανά" είναι να τους θυμόμαστε και να μιλάμε γι' αυτό. Να μη μείνουμε ποτέ σιωπηλοί. Να λέμε δυνατά πως δεν θα τους ξεχάσουμε».
Από τη μεριά του ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας σημείωσε πως «σήμερα κάνουμε μία πορεία που ξεκινάει από το παρελθόν, όμως τα βήματά της εκτείνονται στο μέλλον, στέλνουμε προς κάθε κατεύθυνση το ισχυρό μήνυμα, ότι μαζί, ενωμένοι όσο ποτέ, υψώνουμε ένα αδιαπέραστο τοίχος απέναντι στην επανάληψη οποιασδήποτε θηριωδίας, απέναντι στους θιασώτες του μίσους και της βίας, απέναντι στους εχθρούς της δημοκρατίας, της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Δείτε το video και φωτογραφίες του TyposThes από τη μεγάλη πορεία μνήμης και τα μηνύματα των επισήμων:
