*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Με έμπνευση, αρκετή προετοιμασία και δημιουργία, εκπαιδευτικοί προσπαθούν να μάθουν στους μαθητές τι έγινε στο Ολοκαύτωμα. Χρησιμοποιώντας την λογοτεχνία, τον κινηματόγραφο και τις τέχνες, καταφέρνουν να μεταφέρουν την ιστορία, αλλά με έναν προσεγμένο τρόπο που ξυπνά το ενδιαφέρον των παιδιών.
Πτυχές αυτής της διδασκαλίας εξετάστηκαν στο πλαίσιο της εκδήλωσης με τίτλο «Προσεγγίζοντας το Ολοκαύτωμα στο Σχολείο και το Μουσείο» που έγινε την περασμένη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025 στην Αίθουσα Μανόλης Αναγνωστάκης του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης.
Ο Δημήτρης Γουλής, Επίκουρος Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα ΔΕ Α.Π.Θ. μιλώντας στο «ΤyposThes» σημείωσε: «Ζούσε μια εποχή που δεν υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης των υπαρχουσών μνημών, καθώς πολλοί από τους ανθρώπους που έζησαν εκείνη την εποχή έχουν πεθάνει. Οπότε υπάρχει η μεσολαβημένη μνήμη με βιβλία, κινηματογράφο, διαδίκτυο κλπ.
Συγχρόνως έχουμε δευτερογενείς μάρτυρες από τους απογόνους των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Το ζητούμενο στις δράσεις που κάνουμε όταν διδάσκουμε είναι να δημιουργήσουμε μια νέα ενσυναίσθηση στα παιδιά. Για να γίνει αυτό απαιτείται ιστορική γνώση, διανοητικό ενδιαφέρον, να ενδιαφερθεί δηλαδή πραγματικά κάποιος για τα γεγονότα και να επενδύσει συναίσθημα, αλλά και να έχει ηθική δέσμευση. Από εκεί και πέρα, μπορεί πχ να επιλέξει κατάλληλες ταινίες. Στην ομιλία μου στην εκδήλωση εξήγησα πως όταν επιλέγεις μια ταινία για να την δείξεις στους μαθητές πρέπει να είσαι προσεκτικός. Γιατί πχ το φιλμ του Ρομπέρτο Μπενίνι “Η ζωή είναι ωραία” με το παιχνίδι που επινοεί ο φυλακισμένος με το παιδί του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, μπορεί μεν να είναι ιστορική ανακρίβεια, όμως δεν οδηγεί σε ηθικές αμφιβολίες. Αντίθετα στην ταινία “Το αγόρι με την ριγέ πιτζάμα” που αναφέρεται στην φιλία ενός εβραιόπουλου με ένα παιδί των SS, παρουσιάζει ηθικά προβλήματα».
«Ιστορίες ζωής για να κατανοηθεί ατομική διάσταση τραγωδίας»
Για τον ίδιο ένα σημαντικό κομμάτι είναι αυτό της προετοιμασίας. «Δεν πρέπει να προβάλλεται η ταινία στην τάξη πριν να έχει προηγηθεί συζήτηση με τα παιδιά. Και αυτή η κουβέντα πρέπει να σχετίζεται με το ιστορικό και συναισθηματικό πλαίσιο και την διάθεση εμπλοκής των μαθητών με πιο ενεργό ρόλο. Επίσης ίσως είναι καλύτερη η επιλογή ταινιών μικρού ή μεσαίου μήκους που είναι εξίσου αποτελεσματικές και δεν θα κουράσουν τα παιδιά. Όταν η διάρκεια είναι μικρότερη, πιθανότατα δεν να βαρεθούν. Εξάλλου το να δείχνεις μια μεγάλου μήκους ταινία σε ένα σχολείο είναι δύσκολο. Δεν φτιάχνεται εύκολα μια κινηματογραφική συνθήκη. Έπειτα ο εκπαιδευτικός πρέπει να ενθαρρύνει τα παιδιά να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για την ταινία. Να μην ρωτήσουν στο τέλος αν την κατάλαβαν ή όχι, αλλά να ζητήσουν έναν κριτικό στοχασμό. Πώς αισθάνονται για τους χαρακτήρες, ποιον νιώθουν πιο κοντά τους. Και μπορεί να εντοπίσουν παραλληλισμούς σε θέματα όπως πχ εκφοβισμός και βία. Πάντα τέτοιες δράσεις πρέπει να συνδυάζονται με άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες πχ βόλτες, επίσκεψη σε μουσείο. Επίσης αποφεύγουμε εικόνες φρίκης και αριθμούς και επικεντρωνόμαστε σε ανθρώπινες ιστορίες.».
Πώς όμως αντιδρούν τα παιδιά; «Από τότε που καθιερώθηκε η μέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος, υπάρχει μια αναζήτηση στα σχολεία για το πώς θα την προσεγγίσουμε. Είναι ένα δύσκολο θέμα και μερικοί συνάδερφοι ισχυρίζονται ότι επισπεύδει το τέλος της παιδικής αθωότητας. Η αντίδραση των παιδιών θα έλεγα πως εξαρτάται από την προετοιμασία που θα κάνει ο εκπαιδευτικός. Αν είναι κάτι το διεκπεραιωτικό, δεν θα έχει πετύχει κάτι. Αν όμως υπάρχει προετοιμασία και βάλει τα παιδιά να γίνουν κομμάτι της όλης διαδικασίας, τότε θα έχει καλύτερο αποτέλεσμα. Εξάλλου έχει διαπιστωθεί πως στα παιδιά δημιουργείται θετική ανταπόκριση όταν καλείται άνθρωπος που σχετίζεται με τα γεγονότα. Όταν πχ έρχονται να μιλήσουν παιδιά επιζώντων του Ολοκαυτώματος αυτό είχε θετικό αντίκτυπο. Οι ζωντανές αφηγήσεις είναι πιο σημαντικές», εξήγησε ο κ. Γουλής.
Και πρόσθεσε πως η συγγραφέας του βιβλίου «Βραχιόλι της φωτιάς» Μπέτυ Σαΐας - Μαγρίζου, έργο που αρκετοί γνώρισαν και μέσα από την τηλεοπτική μεταφορά του στην ΕΡΤ, σε ομιλία της στο 7ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης κέρδισε τα παιδιά, ειδικά όταν τους είπε πως η ιστορία του μυθιστορήματός της ήταν αληθινή και αφορούσε τον πατέρα της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο σχολείο κέρδισε στον διαγωνισμό του υπουργείου Παιδείας που γίνεται κάθε χρόνο στο πλαίσιο της Μέρας Μνήμης Θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Το βραβείο περιλαμβάνει μια εκπαιδευτική εκδρομή στο «Κρατικό Μουσείο Άουσβιτς-Μπίρκεναου» στην Πολωνία.
*Η εκδήλωση στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης αποτελούσε διοργάνωση της Αντιδημαρχίας Παιδείας του Δήμου Θεσσαλονίκης, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, του Ιδιωτικού Δημοτικού και Νηπιαγωγείου της Κοινότητας, των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης και του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης.
