ΤΗΣ ΚΑΔΕΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ
Πριν λίγες μέρες περπατούσαμε στους διαδρόμους της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ξεφυλλίζοντας σελίδες, ακούγοντας συγγραφείς και γεμίζοντας σακούλες με καινούργια βιβλία. Ανάμεσα στους εκθέτες και τους φορείς, παρούσα ήταν και η Διεύθυνση Δημοτικών Βιβλιοθηκών του δήμου Θεσσαλονίκης, με δράσεις για μικρούς και μεγάλους.
Από την Τούμπα μέχρι τις 40 Εκκλησιές και από τη Χαριλάου ως την Ξηροκρήνη, το δίκτυο των Δημοτικών Βιβλιοθηκών του δήμου καλύπτει ολόκληρη την πόλη. Λίγο πιο μακριά από τη λάμψη της Έκθεσης, πίσω στις γειτονιές, οι 14 περιφερειακές βιβλιοθήκες στο σύνολο των 16 από τις οποίες αποτελείται το δίκτυο, δίνουν έναν διαφορετικό, καθημερινό αγώνα.
«Να μην κλείσει καμία βιβλιοθήκη»
Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Σαράντα Εκκλησιών, η βιβλιοθηκονόμος Λένα Παπαθανασίου μιλά στον Τύπο Θεσσαλονίκης. «Λειτουργούμε όλες τις βιβλιοθήκες, αλλά με μειωμένο ωράριο. Στο παρελθόν είχαμε ολοήμερη λειτουργία σε όλες, όμως τώρα οι 11 περιφερειακές δουλεύουν με μία μόνο βάρδια» εξηγεί.
«Τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε μια ραγδαία μείωση προσωπικού. Όλοι σχεδόν ξεκινήσαμε στις βιβλιοθήκες νέοι, ως φοιτητές, όταν αυτές δημιουργήθηκαν από τον δήμο. Και τώρα, σχεδόν όλοι ταυτόχρονα οδηγούμαστε σε συνταξιοδότηση». Το αποτέλεσμα είναι ένα «τρομακτικό κύμα αποχωρήσεων», που οδηγεί σε υποστελέχωση. «Για να μην κλείσει καμία βιβλιοθήκη, μειώσαμε τις βάρδιες μας. Είναι η μόνη λύση προς το παρόν».
Η προοπτική των επόμενων ετών δεν αφήνει πολλά περιθώρια εφησυχασμού. «Ενδεχομένως σε τρία χρόνια να έχουν φύγει όλοι οι συνάδελφοι» λέει η κ. Παπαθανασίου. Αν δεν υπάρξει έγκαιρη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, το ζήτημα δεν θα αφορά απλώς το ωράριο αλλά την ίδια τη βιωσιμότητα του δικτύου.
Η δύσκολη εποχή του Covid
Η πανδημία ήταν το πρώτο μεγάλο πλήγμα. «Κατά την περίοδο του Covid, οι βιβλιοθήκες έκλεισαν εντελώς. Όταν επιστρέψαμε, δοκιμάσαμε το σύστημα “give away”, αλλά αυτό περιόρισε σημαντικά τη φυσική παρουσία του κοινού» θυμάται.
Το παράδοξο, όπως το περιγράφει η ίδια, είναι ότι «ο κόσμος ήρθε πίσω με περισσότερη όρεξη». Αφού ξεπεράστηκε ο αρχικός φόβος για τη συνύπαρξη σε κλειστούς χώρους, οι βιβλιοθήκες άρχισαν ξανά να γεμίζουν. «Κι όμως, τότε ήταν που εμείς αναγκαστήκαμε να μειώσουμε το ωράριο» σημειώνει.
Όταν δεν αλλάζει το ράφι, ο αναγνώστης φεύγει
Και τι γίνεται με τα βιβλία; «Την προηγούμενη πενταετία δεν είχαμε καθόλου κονδύλια για αγορά νέων βιβλίων» λέει η κ. Παπαθανασίου. Όταν το ράφι μένει ίδιο, ο αναγνώστης αποθαρρύνεται. «Θα έρθει μία φορά, δεύτερη… Στην τρίτη που θα δει το ίδιο ράφι, δεν θα ξανάρθει. Απομακρύνεται».
Το 2025, όμως, στον προϋπολογισμό του δήμου προβλέπεται σημαντική χρηματοδότηση, ύψους περίπου 70.000 ευρώ, για την προμήθεια νέων τίτλων. Πρόκειται για μια «ένεση» ανανέωσης που αναμένεται να ενισχύσει αισθητά τη συλλογή όλων των βιβλιοθηκών.
Παράλληλα, γίνονται δεκτές και δωρεές από αναγνώστες αρκεί να αφορούν σχετικά καινούργιες εκδόσεις, κυρίως σε λογοτεχνικά και παιδικά βιβλία. «Δεν θέλουμε να γεμίσουμε τους μικρούς χώρους με παλιά βιβλία 40 και 50 χρόνων, γιατί θα πρέπει να αποσυρθούν».
Σε ό,τι αφορά τις υποδομές, οι βιβλιοθήκες στεγάζονται είτε σε ιδιόκτητα είτε σε ενοικιαζόμενα ακίνητα του Δήμου. «Πέρυσι έγινε μια πολύ καλή καταγραφή των προβλημάτων, τα οποία προγραμματίζεται να επιλυθούν. Όμως γενικές ανακαινίσεις έχουν να γίνουν εδώ και πέντε-έξι χρόνια, όταν υπήρξε στήριξη από το Ίδρυμα Νιάρχος» προσθέτει.
Μικροί και μεγάλοι αναγνώστες
Παρά τις δυσκολίες, οι βιβλιοθήκες δεν είναι εγκαταλελειμμένοι χώροι. «Υπάρχει ένα σταθερό κοινό που μας στηρίζει με συνέπεια. Σε κάποιες βιβλιοθήκες, όπως αυτή στις 40 Εκκλησιές, που βρίσκεται δίπλα στο Πανεπιστήμιο, έρχονται και φοιτητές. Όχι μόνο για επιστημονικά συγγράμματα, αλλά και για λογοτεχνία, για κλασικούς συγγραφείς. Αυτό μας δίνει δύναμη».
Οι παιδικές βιβλιοθήκες παραμένουν εστίες δημιουργίας. «Διοργανώνουμε δράσεις, εργαστήρια, συνεργασίες με σχολεία και φορείς. Στην Ξηροκρήνη, η βιβλιοθήκη είναι ο μοναδικός χώρος ψυχαγωγίας για τα παιδιά της περιοχής. Αν ακούσετε ότι γίνεται εκδήλωση εκεί, θα δείτε 20-25 παιδιά σε έναν πολύ μικρό χώρο, κι αυτό σημαίνει ότι υπάρχει δέσιμο των παιδιών με την βιβλιοθήκη».
Ανάλογη είναι και η συμβολή των λεσχών ανάγνωσης, που λειτουργούν με τη στήριξη εθελοντών και προσωπικού. Οι λέσχες δεν είναι απλώς συναντήσεις βιβλιόφιλων αλλά όπως μας λέει και η ίδια «αποτελούν τον πνευματικό ιστό της κάθε βιβλιοθήκης».
Φιλότιμο εναντίον υποστελέχωσης
Το προσωπικό που έχει απομείνει στις δημοτικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης προσπαθεί να κρατήσει τις πόρτες ανοιχτές για να μη χαθεί η σχέση εμπιστοσύνης που έχει χτιστεί με τους πολίτες όλα αυτά τα χρόνια. «Το μεγάλο επαγγελματικό φιλότιμο, ειδικά στην περιφέρεια, κρατάει όρθιες τις βιβλιοθήκες» λέει η Λένα Παπαθανασίου.
Παράλληλα, γίνεται μια προσπάθεια να καλυφθούν τα κενά που αφήνουν οι μαζικές αποχωρήσεις προσωπικού, κυρίως μέσω προγραμμάτων απασχόλησης. «Η λογική του δήμου αυτή τη στιγμή είναι να προσπαθήσουμε μέσα από προγράμματα προσφοράς εργασίας, είτε μέσω κινητικότητας είτε μέσω προσλήψεων μακροχρόνια ανέργων συναδέλφων, να εμπλουτίσουμε και να ενισχύσουμε τις βιβλιοθήκες» εξηγεί.
Για την ίδια, το στοίχημα είναι διαχρονικό. «Οι δημοτικές βιβλιοθήκες δεν είναι ένας θεσμός που θα ξεριζωθεί», τονίζει. «Είναι ένας θεσμός που κρατάει 40 χρόνια και όλοι θέλουμε να συνεχίσει και να πάει και άλλα 140 χρόνια, προσαρμοσμένος, βέβαια, στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του μέλλοντος, αλλά πάντοτε δίπλα στον πολίτη» καταλήγει με χαμόγελο.
Ωράριο Λειτουργίας περιφερειακών Βιβλιοθηκών
Οι Βιβλιοθήκες:
1. Άνω Πόλης : Ενηλίκων και Παιδική
2. Παιδική Βιβλιοθήκη Δελφών
3. Παιδική Βιβλιοθήκη Καλλιθέας
4. Παιδική Βιβλιοθήκη Ξηροκρήνης
5.Παιδική Βιβλιοθήκη Ορέστου
6. Παράρτημα Τριανδρίας
7. Παράρτημα Σιδηροδρομικού Σταθμού
8. Παράρτημα 40 Εκκλησιών
9. Παράρτημα Κάτω Τούμπας
10. Σχολική Βιβλιοθήκη
λειτουργούν με το εξής ωράριο :
- Δευτέρα – Τρίτη : 2:00 μ.μ. – 8:30 μ.μ.
- Τετάρτη έως Παρασκευή : 8:00 π.μ. – 3:00 μ.μ.
Οι Βιβλιοθήκες:
Παράρτημα Άνω Τούμπας
Παράρτημα Χαριλάου
Παράρτημα Κωνσταντινουπόλεως
Λειτουργούν ως εξής:
Δευτέρα έως Παρασκευή : 8:00 π.μ. – 8:30 μ.μ.
