Αϋπνία είναι ένα δεινό που στερεί από χιλιάδες ανθρώπους, ηλικίας κυρίως άνω των 60 ετών, τον πολύτιμο αναζωογονητικό ύπνο. Οι αιτίες της είναι πολλές και αυξάνονται σε αριθμό και σοβαρότητα καθώς μεγαλώνουμε, γράφει η εφημερίδα «New York Times». Ωστόσο ως πρόβλημα συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη στα τσεκάπ ρουτίνας, με συνέπεια να μένει αδιάγνωστη και να επιδεινώνει πλήθος σωματικών και συναισθηματικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων μνήμης.
Η αλήθεια είναι ότι ο περισσότερος κόσμος εκδηλώνει επεισοδιακή αϋπνία, δηλαδή περνάει που και που μια νύχτα που το σώμα του μοιάζει να έχει ξεχάσει ότι πρέπει να κοιμηθεί. Οσο κουραστικό κι αν είναι αυτό, ωχριά μπροστά στις συνέπειες της επίμονης αϋπνίας, αυτής που εκδηλώνεται κάθε βράδυ και κάνει τον πάσχοντα να δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί, να μείνει κοιμισμένος ή να ξυπνάει τις πρώτες πρωινές ώρες και να μην μπορεί να ξανακοιμηθεί.
Σύμφωνα με ανασκόπηση που είχε δημοσιευθεί πριν από λίγα χρόνια στην επιθεώρηση «Gerontology», περισσότερο από 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών παρουσιάζουν αϋπνία, η οποία υπονομεύει σημαντικά την ψυχοσωματική υγεία τους.
Οπως εξηγεί ο δρ Αλόν Αβίνταν, καθηγητής Νευρολογίας και διευθυντής του Κέντρου Διαταραχών Υπνου του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες (UCLA), η αϋπνία «είναι ένα σύμπτωμα, όχι μια διάγνωση, που μπορεί να αποτελεί ένδειξη για κάποιο υποκείμενο, συχνά αντιμετωπίσιμο πρόβλημα υγείας. Γι’ αυτό όταν είναι επίμονη, πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη».
Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές αιτίες; Στην παροδική αϋπνία, η οποία διαρκεί λιγότερο από έναν μήνα, μπορεί να είναι ένα προσωρινό πρόβλημα στο σπίτι ή στη δουλειά ή μια οξεία νόσος, απαντά.
Αντίστοιχα, στη βραχυπρόθεσμη αϋπνία, που μπορεί να διαρκέσει από έναν έως πέντε μήνες, η αιτία μπορεί να είναι μια προσωπική οικονομική κρίση ή απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.
Στη χρόνια αϋπνία, όμως, που διαρκεί έξι ή περισσότερους μήνες, η αιτία μπορεί να είναι είτε ένα πρόβλημα που εκδηλώνεται κυρίως ή αποκλειστικά στη διάρκεια του ύπνου (π.χ. αποφρακτική υπνική άπνοια, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, πολύ «ζωντανά» όνειρα) ή κάποιο υποκείμενο σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα (π.χ. κατάθλιψη, καρδιακή ανεπάρκεια, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, πνευμονοπάθεια, αρθρίτιδα, νόσος Αλτσχάιμερ, νόσος Πάρκινσον).
Μπορεί επίσης να είναι ανεπιθύμητη ενέργεια φαρμάκων ή να οφείλεται σε κακές συνήθειες (π.χ. κάπνισμα, υπερκατανάλωση καφεΐνης το απόγευμα) ή σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. θόρυβος, εκπομπή φωτός από τις ηλεκτρονικές συσκευές που βρίσκονται στο υπνοδωμάτιο κ.λπ.). Ακόμα και το άγχος της προσμονής για μια ακόμα άυπνη νύχτα μπορεί να συμβάλλει στο όλο πρόβλημα, αφού η αγωνία είναι ένα από τα συνηθέστερα εμπόδια του ύπνου.
Πότε κάνουμε καλό ύπνο;
Οι περισσότεροι αγνοούμε τι σημαίνει καλή ποιότητα στον ύπνο μας. Το Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου των ΗΠΑ αποφάσισε λοιπόν να δώσει έναν σαφή ορισμό με στόχο να μας βοηθήσει να κοιμόμαστε καλά. Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του επιστημονικού εντύπου Sleep Health, ομάδα ειδικών του Ιδρύματος αξιολόγησε δεδομένα από τεχνολογικές υποδομές μελέτης του ύπνου και εντόπισε βασικά στοιχεία που ορίζουν την καλή ποιότητά του.
Για να χαρακτηριστεί λοιπόν ποιοτικός ο ύπνος σας:
- πρέπει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου σας στο κρεβάτι να το περνάτε κοιμισμένοι, δηλαδή το 85% του συνολικού χρόνου
- να σας παίρνει ο ύπνος εκτός 30 λεπτών ή και λιγότερο από την ώρα που ξαπλώνετε
- να μην ξυπνάτε περισσότερες από μια φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου
- να μένετε ξύπνιοι για 20 λεπτά ή λιγότερο από την στιγμή που σας έχει πάρει αρχικά ο ύπνος.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά έγιναν ομόφωνα αποδεκτά από μια σειρά επιστημονικών εταιρειών, όπως η Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας, η Αμερικανική Εταιρεία Παθολογίας, η Γεροντολογική Εταιρεία Αμερικής, η Εταιρεία Ανθρώπινης Ανατομίας και Παθολογίας, η Εταιρεία για την Έρευνα των Βιολογικών Ρυθμών κ.α. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Δείκτη Υπνικής Υγείας του Εθνικού Ιδρύματος Ύπνου των ΗΠΑ το 27% των ανθρώπων χρειάζεται περισσότερα από 30 λεπτά, κατά μέσο όρο, για να αποκοιμηθεί.
