Τώρα οι ερευνητές ίσως βρήκαν τρόπο να απαντήσουν αυτό το ερώτημα, μελετώντας αυτούς που μπορούν να ελέγξουν τον κοιμώμενο εγκέφαλό τους - οι οποίοι ονομάζονται "διαυγείς ονειρευτές".
Η μελέτη όσων ονειρεύονται με διαύγεια, έχει προσφέρει γνώσεις για την κατάσταση του μυαλού εν ώρα ύπνου για περισσότερα από 100 χρόνια. Ένας από τους πρώτους ερευνητές ονείρων ήταν ο Γάλλος αριστοκράτης του 19ου αιώνα, Μαρκήσιος Ντ' Ερβέυ ντε Σαιντ-Ντενίς, ο οποίος ανακάλυψε πως μπορούσε να καθοδηγήσει την πορεία που έπαιρναν τα όνειρά του σε ηλικία 13 ετών και πέρασε αρκετές από τις επόμενες δεκαετίες της ζωής του χρησιμοποιώντας την διαύγεια για να τεστάρει τα όρια του μυαλού του όταν βρισκόταν σε κατάσταση ονείρου.
Οι περιπέτειές του συμπεριλάμβαναν, μεταξύ άλλων, την πτώση του "ονειρικού" εαυτού του από ταράτσες ψηλών κτιρίων για να διαπιστώσει αν μπορεί να ονειρευτεί τον ίδιο του τον θάνατο. Τελικά δεν μπορούσε, ενώ παρατήρησε ότι το όνειρο άλλαξε σκηνή για να αποφύγει ένα άσχημο τέλος. Αφού παρατήρησε πως μέρη και άνθρωποι από τα ταξίδια του συχνά εμφανίζονταν στις οπτασίες του, έβγαλε το συμπέρασμα πως τα όνειρα σχηματίζονται από ένα μωσαϊκό φτιαγμένο από τις εμπειρίες μας, προσφέροντας μια πιο λογική εξήγηση για το φαινόμενο από τις επικρατούσες θεωρίες των πνευματιστών της εποχής. Μια άλλη πρωτοπόρος ήταν η ανιψιά του συγγραφέα E.M Forster, Mary Arnold-Forster, η οποία έγραψε έναν οδηγό για τα "διαυγή όνειρα" το 1920, χρησιμοποιώντας την επαγρύπνησή της στα ίδια της τα όνειρα, για να αποφύγει τους τρομακτικούς εφιάλτες που έβλεπε για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ωστόσο, η μελέτη του ρυθμού με τον οποίο περνάει ο χρόνος στα όνειρα αποδείχτηκε πιο δύσκολη, μέχρι που ο Ντάνιελ Έρλαχερ του Πανεπιστημίου της Βέρνης στην Ελβετία έστησε ένα περίτεχνο πείραμα.
Κάλεσε κάποιους ικανούς "διαυγείς ονειρευτές" στο ειδικά εξοπλισμένο εργαστήριο ύπνου του και τους ζήτησε να κάνουν διάφορες δραστηριότητες κατά την διάρκεια των ονείρων τους: για παράδειγμα έπρεπε να περπατήσουν 10 βήματα, να μετρήσουν ως το 30 ή να κάνουν μια περίπλοκη άσκηση γυμναστικής. Για να χρονομετρήσει την διάρκεια των πράξεών τους, χρησιμοποίησε μια περίεργη κατάσταση του κοιμώμενου μυαλού: παρόλο που το σώμα έχει παραλύσει, οι κινήσεις των ματιών τείνουν να μεταφέρονται στο σώμα. Έτσι, οι συμμετέχοντες μπορούσαν να δώσουν το σινιάλο για την αρχή και το τέλος των δραστηριοτήτων τους, κουνώντας τα μάτια τους δεξιά και αριστερά μια δυο φορές. Στην πορεία, ο Έρλαχερ μετρούσε την εγκεφαλική τους δραστηριότητα, για να επιβεβαιώσει ότι δεν προσποιούνταν.
Όπως το περίμενε, έπαιρνε στους συμμετέχοντες ακόμα και 50% περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητές τους, από ότι θα τους έπαιρνε στην πραγματικότητα, αποδεικνύοντας ότι όντως κινούνταν σε αργή κίνηση παρόλο που οι ίδιοι δεν το αντιλαμβάνονταν εκείνη την ώρα.
