Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Κι όμως, τα πάντα επιστρέφουν εκεί, στα θεμελιώδη και στα βασικά. Παρά τις αδιανόητες, εξωφρενικές, σχεδόν αλλόκοσμες, τεχνολογικές ανακαλύψεις που έχουν αλλάξει άρδην και ραγδαία τον τρόπο που ζούμε και τα όσα βιώνουμε στην καθημερινότητά μας, τα προαπαιτούμενα του κόσμου μας ανατρέχουν σε κεκτημένα που πλέον θεωρούμε αυτονόητα σαν τον αέρα που αναπνέουμε. Με άλλα λόγια, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα it’s the end of the world as we know it, για να αποτίσουμε κι έναν μίνι φόρο τιμής σε ένα θρυλικό τραγούδι των νιάτων μας. Όπως προφανώς έχετε αντιληφθεί, αναφερόμαστε στο πρόσφατο πολύωρο blackout που βύθισε την Ισπανία και την Πορτογαλία στο απόλυτο σκοτάδι, μα πάνω απ’ όλα στην απόλυτη ακινησία, αδράνεια και στατικότητα.
Οι εικόνες, οι περιγραφές και οι μαρτυρίες από την Ιβηρική Χερσόνησο, όπως ήταν αναμενόμενο, μας ταξίδεψαν σε εποχές που φαντάζουν πέρα για πέρα μακρινές, εποχές που θεωρούμε πως υφίστανται μονάχα σε σελίδες βιβλίων και σε καρέ κινηματογραφικών ταινιών. Άνθρωποι που μαζεύονται γύρω από ραδιοφωνάκια με μπαταρίες για να πληροφορηθούν τι μέλλει γενέσθαι και πόσο θα βαστάξει αυτή η μυστηριώδης συσκότιση. Γεννήτριες που προσφέρουν μια αναλαμπή ενέργειας και λειτουργικότητας. Ουρές ανθρώπων σε σούπερ μάρκετ προκειμένου να προμηθευτούν είδη πρώτης ανάγκης και στοιχειώδους διαβίωσης. Πλήρης παράλυση των επικοινωνιών, των μεταφορών, του συστήματος υγείας. Αγωνία απέναντι σε μια συνθήκη που βυθίζει τον ανθρώπινο ψυχισμό σε χρονοκάψουλα. Ανακούφιση και πανηγυρισμοί για τη -συμβολική και αλληγορική θα έλεγε κανείς- επιστροφή του φωτός.
Προς το παρόν δεν έχει επιβεβαιωθεί καμία από τις εικασίες-ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί για τα αίτια αυτού του ουρανοκατέβατου και σαρωτικού blackout, με το ενδεχόμενο πάντως μιας -κολοσσιαίας κλίμακας- κυβερνοεπίθεσης να έχει αποκλειστεί. Ανεξάρτητα πάντως από το τι ακριβώς προκάλεσε αυτή την ολική κατάρρευση του ισπανικού-πορτογαλικού δικτύου (και αν η απάντηση έγκειται στο φαινόμενο της επαγόμενης ατμοσφαιρικής δόνησης), αυτό το τόσο αναπάντεχο γεγονός αναπόφευκτα πυροδοτεί μια σειρά από σκέψεις, τόσο αμιγώς πρακτικές όσο και κατά βάθος υπαρξιακές-φιλοσοφικές. Πόσο θωρακισμένοι είμαστε άραγε απέναντι σε ένα τέτοιο κατέβασμα του γενικού διακόπτη; Πώς και πόσο ανθεκτικά είναι τα συστήματά προκειμένου να αποφευχθεί κάτι ανάλογο στο κοντινό ή μακροπρόθεσμο μέλλον; Ο πρωτόλειος φόβος μιας απώλειας των όσων θεωρούμε δεδομένα είναι ικανός να μας οδηγήσει σε μια σφαιρική αναθεώρηση του ποιοι είμαστε και πώς ζούμε;
Φυσικά, στο μυαλό μας αναπόφευκτα τριβελίζει ένα παντελώς υποθετικό (άρα και χωρίς καμία αξιόπιστη απάντηση) αλλά συγχρόνως αμήχανο ερώτημα-σενάριο: τι ακριβώς θα συνέβαινε στην Ελλάδα σε μια αντίστοιχη περίπτωση. Όπως αποδείχθηκε, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία επικράτησε κατά βάση μια αίσθηση ψυχραιμίας, σύνεσης και αλληλοβοήθειας ανάμεσα στους κατοίκους, οι οποίοι κλήθηκαν να αντεπεξέλθουν σε μια συνθήκη κατά κυριολεξία πρωτόγνωρη. Αφότου σημειώσουμε το προφανές, ότι δηλαδή τα πράγματα προφανώς θα είχαν εκτραχυνθεί αν τυχόν το blackout διαρκούσε περισσότερο, μπαίνουμε στη διαδικασία να φανταστούμε τι θα επικρατούσε στον δικό μας μαχαλά.
Η πρώτη και ενστικτώδης πιθανολόγηση μάλλον δεν είναι κολακευτική ή αισιόδοξη, καθότι το σκηνικό που πλάθουμε νοερά περιλαμβάνει γενικευμένο πανικό, ακατάσχετη συνωμοσιολογία, ακόμη πιο ισοπεδωτική συνωμοσιολογία σε δεύτερο επίπεδο, μετά την αποκατάσταση δηλαδή του προβλήματος, φαιδρές τοποθετήσεις από ανθρώπους του πολιτικού σκηνικού, εμφυλιοπολεμική άνευ λόγου αντιπαράθεση για μήνες ολόκληρους, ατελείωτη παραγωγή τάχα μου content στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από αμπελοφιλοσόφους της κοινοτοπίας, απουσία ψυχραιμίας και δικλείδων ασφαλείας τόσο στις επίσημες δομές όσο και στη γενικότερη νοοτροπία των κατοίκων. Μπορεί, φυσικά, να κάνουμε και λάθος. Μακάρι να μην το μάθουμε ποτέ.
