Του ΤΑΣΟΥ ΘΩΜΑ
«Η επιρροή των λόμπι αυξάνεται όταν περνάει απαρατήρητη από το κοινό». Αυτό είναι δόγμα πίσω από τη διαρκή στρατηγική της «άσκησης επιρροής», του διαβόητου λόμπινγκ. Οι άνθρωποι που το φέρνουν εις πέρας, οι λομπίστες, πληρώνονται και ανταμείβονται όταν επιτυγχάνουν να επηρεάσουν τις αποφάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Μάλιστα, είναι τέτοια η ισχύς του λόμπινγκ ανά το δυτικό κόσμο, που μπορεί να κρίνει την πορεία μίας εταιρείας ή μίας… κυβερνήσεις, άπαξ και οι αποφάσεις της πηγαίνουν κόντρα στη θέληση των μεγάλων πολυεθνικών. Ας δούμε τα κύρια χαρακτηριστικά του λόμπινγκ, της γειτνίασης αυτής και αλληλεξάρτησης ανάμεσα στην οικονομική ελίτ και το πολιτικό σύστημα.
1. Έλεγχος επί του εδάφους
Για να ασκήσουν επιρροή, οι λομπίστες προσπαθούν πρώτα απ’ όλα να ελέγξουν το δημόσιο διάλογο. Να επιβάλουν, δηλαδή, τους δικούς τους όρους της συζήτησης. «Αν η δημόσια συζήτηση για τις περιβαλλοντικές συνέπειες της δράσης μίας εταιρείας δεν είναι καλοδεχούμενη, οι λομπίστες θα προσπαθήσουν να στρέψουν την προσοχή πολιτικών και μίντια στα υποθετικά οικονομικά οφέλη των φιλοδοξιών τους», γράφει η Γκάρντιαν. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, πως υπάρχει μία εταιρεία εξόρυξης χρυσού στη… Χαλκιδική. Αυτή θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να συζητάμε περί δημιουργίας θέσεων εργασίας, τα κέρδη που θα αποκομίσει το υπό κατάρρευση ελληνικό κράτος. «Όταν αυτή η “στενή” συζήτηση γίνει κυρίαρχη, οι φωνές των διαφωνούντων θα φαντάζουν περιθωριακές και άσχετες», αναφέρει η βρετανική εφημερίδα. (Πάλι καλά που οι κάτοικοι των Σκουριών έχουν τη αγωνιστική παράδοση, γιατί κατά τα άλλα η χώρα είναι απολύτως… παραδομένη στη «δική τους» δημόσια συζήτηση).
2. «Στροβιλίζοντας» τα μίντια
Προφανώς όταν μιλάμε για δημόσια συζήτηση μιλάμε για τα μίντια, μέσω των οποίων «φιλτράρεται» αυτή η συζήτηση. «Το κόλπο είναι να γνωρίζεις πότε να χρησιμοποιήσεις τον Τύπο και πότε να τον αποφύγεις», γράφει η Γκάρντιαν. Κάποιες φορές η προβολή είναι χρήσιμη, κάποιες άλλες το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να μην ξέρει κανένας, απολύτως κανένας τι συμβαίνει, μας λέει σε απλά ελληνικά η βρετανική εφημερίδα. «Τα μηνύματα είναι προσεκτικά κατασκευασμένα. Ακόμη και αν ο εταιρικός στόχος είναι “καθαρός”, ιδιοτελής και κερδοσκοπικός, θα μασκαρευτεί ώστε να μοιάζει συνώνυμος με το ευρύτερο, εθνικό συμφέρον. Αυτή τη στιγμή, αυτό το συμφέρον είναι οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας».
3. Δημιουργία ακολούθων
«Δημιουργία σχέσεων με τους δημιουργούς κοινής γνώμης που έχουν ή μπορεί να έχουν επίδραση στο προφίλ της εταιρείας». Αυτό ακριβώς αναφέρει στον επίσημο ιστότοπό της η βρετανική εταιρεία λόμπινγκ Westbourne. Όντως. Δεν γίνεται η ίδια η εταιρεία να φωνασκεί καθημερινά για τα οφέλη που θα προσφέρει στην εκάστοτε κοινότητα, οικονομία, χώρα. «Είναι αναγκαία μία ραψωδία ανθρώπων που θα τραγουδούν στους δικούς της… ρυθμούς. Αυτό είναι κάτι που κατασκευάζεται», γράφει η Γκάρντιαν. Βεβαίως, πρέπει να έχουμε στο νου μας πως όταν μιλάμε για λόμπινγκ δεν αναφερόμαστε μονάχα σε εταιρείες, αλλά και σε κυβερνήσεις. Για να γίνουμε πιο σαφείς: Θα θυμάστε τους τηλε-υπερασπιστές του μνημονίου. Τότε, που όλη η Ελλάδα τους έβλεπε από τα κανάλια να μας λένε πως «το μνημόνιο είναι καλό». Όσοι κυβερνητικοί εκπρόσωποι κι αν το έλεγαν, κομβικότερος ήταν ο ρόλος των δημιουργών κοινής γνώμης για να καλλιεργηθεί το κατάλληλο κλίμα.
4. Η αξιοπιστία αγοράζεται
Ποιος θα πίστευε την έρευνα μίας μεγάλης καπνοβιομηχανίας για τις επιπτώσεις του τσιγάρου στον οργανισμό μας; Απολύτως κανείς, διότι υπάρχει μία εξόφθαλμη σύγκρουση συμφερόντων! «Αυτό που χρειάζονται οι εταιρείες, άρα, είναι κάποιοι φαινομενικά ανεξάρτητοι άνθρωποι να μεταφέρουν το μήνυμά τους», γράφει η Γκάρντιαν. Και συνεχίζει: «Ένας λομπίστας πυρηνικών παραδέχτηκε πως η διάδοση των μηνυμάτων μας γινόταν μέσω τρίτων γιατί το κοινό θα ήταν καχύποπτο, αν προσπαθούσαμε οι ίδιοι να τους “ταΐσουμε” μηνύματα υπέρ της πυρηνικής ενέργειας». Οι λεγόμενοι «ειδικοί», «ειδήμονες», «τεχνοκράτες». Ακόμη και σήμερα οι υπερασπιστές των αυτορυθμιζόμενων αγορών παραμένουν στο απυρόβλητο.
5. Σπονσοράροντας «δεξαμενές σκέψης»
Οι εκθέσεις των thinktank ανά τον κόσμο λαμβάνουν τεράστια προβολή. Όσο μεγαλύτερο το thinktank τόσο μεγαλύτερος ο αριθμός των ανθρώπων που έστω επιδερμικά θα λάβει το μήνυμά του. «Τα thinktank προσφέρουν ακριβώς τις ίδιες υπηρεσίες με μία εταιρεία λόμπινγκ», δηλώνει λομπίστας στην Γκάρντιαν και συνεχίζει: «Απλώς είναι πιο ακριβά»! Για παράδειγμα, το γιγαντιαίο όνομα της παγκόσμιας ενημέρωσης BBC κάλεσε το νεοφιλελεύθερο thinktank, Ινστιτούτο Οικονομικών Σχέσεων (Institute of Economic Affairs) να εκθέσει γιατί είναι εναντίον των απλών ομογενοποιημένων πακέτων τσιγάρων (plain packaging). Αυτό που δεν αποκάλυψε το BBC είναι πως το εν λόγω Ινστιτούτο (το οποίο δεν αποκαλύπτει τη χρηματοδότησή του) λαμβάνει ετήσια ποσά από την Philip Morris ως «μιντιακός αγγελιοφόρος», όπως αποκαλύφθηκε από έγγραφα της καπνοβιομηχανίας που διέρρευσαν στον Τύπο.
6. «Ψαρεύοντας» διαφωνούντες
«Οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι σε θέση να προβλέψουν τους κινδύνους και να έχουν εσωτερική πληροφόρηση των πιθανών προβλημάτων», λέει ο πρώην λομπίστας της Τέσκο, Μπέρναρντ Χιουζ. Τι κάνουν λοιπόν οι λομπίστες σ’ αυτή την περίπτωση. Δημόσια διαβούλευση! Οι εκδηλώσεις και οι δημόσιες συνεδριάσεις είναι για τις εταιρείες ένας πολύ καλός τρόπος για να ξετρυπώσουν την αντιπολίτευση, προσφέροντας ένα ελεγχόμενο περιβάλλον στο οποίο θα «εντοπιστεί» η αντίθετη άποψη, μας λέει η Γκάρντιαν. «Ο στρατός το έλεγε αναγνώριση (εδάφους), εμείς το λέμε διαβούλευση», λέει κυνικά ο Χιουζ.
7. Εξουδετερώνοντας την αντιπολίτευση
Με ανταρτοπόλεμο συγκρίνουν τις μάχες τους με τους διαφωνούντες οι λομπίστες. Έναν ανταρτοπόλεμο για τον οποίο είναι πλήρως εξοπλισμένοι. Πρώτο και καλύτερο όπλο στη φαρέτρα τους είναι, τι άλλο, η παρακολούθηση. Λομπίστας από την εταιρεία Έντελμαν λέει στην Γκάρντιαν πως «είναι απαραίτητη παρακολούθηση 360 μοιρών. Πρέπει όμως πάντα να έχεις στο μυαλό σου πως ο άνθρωπος που κάνει το μεγαλύτερο θόρυβο συνήθως δεν είναι ο πιο επιδραστικός, πρέπει οπωσδήποτε να βρεις αυτόν τον ένα που είναι επιδραστικός». Εδώ έχουμε να κάνουμε με τη νόμιμη παρακολούθηση των ομάδων διαφωνούντων στο ίντερνετ. Υπάρχει, βεβαίως και η παράνομη. Όπως απεδείχθη από έγγραφα που δημοσίευσε το Γουίκιλικς, η παγκόσμια υπηρεσία πληροφοριών ονόματι Στράτφορ, γνωστή και ως «Σκιώδης CIA», παρακολουθούσε μεγάλες οργανώσεις είτε περιβαλλοντικές είτε ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Γκρίνπις και η Διεθνής Αμνηστία. Πώς; Με κανονικότατους κατασκόπους! Αυτά συνήθως συνδέονται με κολοσσούς της παγκόσμιας οικονομίας. Η Γκάρντιαν αναφέρει χαρακτηριστικά τη Σελ και τη Νεστλέ.
Εκτός της παρακολούθησης, κομμάτι του λόμπινγκ είναι και η τακτική διαίρει και βασίλευε. Η δεκαετής στρατηγική της Φίλιπ Μόρρις με το κωδικό όνομα Πρότζεκτ Σάνραϊζ είχε στόχο να «δημιουργήσει ένα ρήγμα ανάμεσα στις διάφορες οργανώσεις διαφωνούντων», γράφει η Γκάρντιαν. Πολύ γνώριμο στην Ελλάδα είναι και ένα άλλο κομμάτι της διαβόητης αυτής στρατηγικής που είχε ακολουθήσει η Φίλιπ Μόρρις. «Εμφάνιση διαφωνούντων ως εξτρεμιστές», το αποκαλεί η Γκάρντιαν. Κάθε ένας δηλαδή που δεν συμφωνεί είναι στο στρατόπεδο των εξτρεμιστών. Σας θυμίζει κάτι;
8. Διαδικτυακός έλεγχος
Στις μέρες μας δεν αρκεί να ελέγχεις τα μέσα. Μπορεί να έχεις στο τσεπάκι σου τα κυρίαρχα ΜΜΕ μίας χώρας, όμως αυτό δεν σημαίνει πως το διαδίκτυο θα είναι εξίσου… εξυπηρετικό! «Μία τακτική κλειδί για τον έλεγχο του ίντερνετ είναι να πλημμυρίσεις το διαδίκτυο με θετικές πληροφορίες. Οι εταιρείες λόμπινγκ δημιουργούν ψεύτικα μπλογκ για τους πελάτες τους και δελτία τύπου που κανένας δημοσιογράφος δεν θα διαβάσει. Με αυτό τον τρόπο ξεγελούν τις μηχανές αναζήτησης ώστε το δικό τους ψεύτικο περιεχόμενο να ξεπερνά το αρνητικό». Έχουμε να κάνουμε με εξαφάνιση πληροφορίας! Ποιος θα κοιτάξει τι εμφανίζει η google στην χιλιοστή της σελίδα; Είσαι και είμαστε ό,τι δείχνουν οι πρώτες δύο, άντε τρεις.
9. Ανοικτές πόρτες
Δεν χρειάζεται και ρώτημα: Οι λομπίστες χρειάζεται να έχουν απευθείας πρόσβαση στην πολιτική ελίτ. Η άσκηση επιρροής δεν είναι μία εύκολη διαδικασία όπου μπορεί ο καθένας να πάει με μία βαλίτσα με λεφτά και να αγοράσει αυτό που θέλει. Αλλά, όπως γράφει η Γκάντιαν «η πρόσβαση αγοράζεται». Σκεφτείτε το ως μία μακροχρόνια επένδυση. Είναι απαραίτητο να περάσει από κάποια στάδια. Πρώτα χτίζεις εμπιστοσύνη, προσφέρεις τη βοήθειά σου όποτε μπορείς να «βοηθήσεις» και μετά δέχεσαι τη δική τους. «Ο πιο αποδοτικός τρόπος για να “τρέξεις” τη διαδικασία είναι προσλαμβάνοντας φίλους πολιτικών προσώπων, όπως πρώην εργαζόμενούς τους ή συνεργάτες», αναφέρει η Γκάρντιαν. Εξ ου και στην Ελλάδα ορισμένα πρόσωπα απλά επανέρχονται ξανά και ξανά από καιρό σε καιρό, κάνοντάς το να μοιάζει λες και υπάρχουν πέντε, άντε δέκα άνθρωποι που μπορούν να αναλάβουν συγκεκριμένα πόστα.
10. Το βλέμμα στο μέλλον
Αποκαλυπτική είναι η βρετανική εφημερίδα για το μέλλον που επιφυλάσσεται σε όσους παίρνουν τις «σωστές» αποφάσεις. «Από το 1996, οι αξιωματούχοι της εθνικής Άμυνας έχουν αναλάβει περισσότερες από 3.500 θέσεις εργασίας σε ιδιωτικές εταιρείες που σχετίζονται με όπλα και άμυνα. Μόνο το 2011 με 2012, 231 άνθρωποι έκαναν αυτή τη μετάβαση», γράφει η Γκάρντιαν. Φροντίζουν για τα γεράματά τους οι άνθρωποι!
