«Η δια βίου εκπαίδευση θα έχει σημαντικό ρόλο στο μέλλον των ανθρώπων»

Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη

Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"

Μια εύληπτη παρουσίαση των νέων τεχνολογιών και πόσο αυτές θα επηρεάσουν την ανθρωπότητα επιχειρεί ο CEO της Olympia Electronics A.E. κ. Δημήτρης Λακασάς μέσα από το βιβλίο του « Άνθρωπος 4.0» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Ο ίδιος μιλώντας στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» για την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση με αφορμή την υπογραφή του βιβλίου του στο πλαίσιο του 40^ου Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης είπε πως βρισκόμαστε σε αρχική φάση της, και πως στο μέλλον θα δούμε αρκετές αλλαγές.

Ο κ. Λακασάς, που έχει διατελέσει πρόεδρος ΣΕΒΕ (2010-2014) και πρόεδρος ΑΖΚ Αλεξάνδρειας Ζωνης Καινοτομίας  (2013 εως 2015), αναφέρθηκε στο ποιοι θα προσαρμοστούν πιο εύκολα, ενώ εστίασε και στο ρόλο της μάθησης τονίζοντας πως «Η δια βίου εκπαίδευση και επανεκπαίδευση θα έχουν έναν σημαντικό ρόλο στο μέλλον των ανθρώπων». Παράλληλα υπογράμμισε την ανάγκη να διατηρηθεί μια ισορροπία στην χρήση της τεχνολογίας ώστε να μην εξαρτιόμαστε από αυτήν.  «Μπορεί η ζωή μας να zoom-οποιήθηκε, αλλά δεν πρέπει να εγκλωβιστούμε στον ψηφιακό μας μικρόκοσμο», σχολίασε με αφορμή και την γρήγορη προσαρμογή μας στα νέα δεδομένα της τηλεργασίας και της τηλεκπαίδευσης λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας. Τέλος μίλησε για το πώς ο καθένας από εμάς μπορεί να είναι ο Προμηθέας 4.0, να γίνει δηλαδή προνοητικός για να αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες και να διαχειριστεί ορθά την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση.

- Είμαστε έτοιμοι για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση;

-Βρισκόμαστε σε μία αρχική φάση της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης κατά την οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο σπόρος της μπολιάζεται τώρα και εμείς θα δρέψουμε τους καρπούς της σε μερικά χρόνια. Πρόκειται για μία μακράς διάρκειας διαδικασία που θα αλλάξει πολλά και κυρίως τον ίδιο τον άνθρωπο μέσω της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Και ακριβώς επειδή αφορά την τεχνολογία, κάποιοι είναι περισσότερο έτοιμοι και κάποιοι λιγότερο. Υπάρχουν δηλαδή οι ψηφιακοί μετανάστες και οι ψηφιακοί ιθαγενείς. Οι ψηφιακοί μετανάστες είμαστε όσοι γεννηθήκαμε τη δεκαετία του ’70, του ’80 και του ’90, δηλαδή οι γενιές Χ και Υ, οι οποίοι μεγαλώσαμε σε έναν φυσικό κόσμο, γνωρίσαμε στη συνέχεια τον ψηφιακό και εγκατασταθήκαμε ως μετανάστες στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα. Από την άλλη πλευρά, οι επόμενες γενιές γεννήθηκαν μέσα στις τεχνολογικές εξελίξεις και τις αντιμετωπίζουν ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους, και όχι ως μία αλλαγή στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν, όπως οι ψηφιακοί μετανάστες. Η σημαντική αυτή διαφορά διαμορφώνει και ένα διαφορετικό επίπεδο ετοιμότητας με αποτέλεσμα οι ψηφιακοί ιθαγενείς να είναι πιο έτοιμοι για τις επερχόμενες αλλαγές της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης απ’ ότι οι ψηφιακοί μετανάστες.

- Στο βιβλίο σας σημειώνετε πως πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στο κομμάτι του ανθρώπου και της χρήσης της τεχνολογίας. Να μην απορροφηθούμε εντελώς από αυτήν. Ποιοι οι κίνδυνοι για όσουςστραφούν εξολοκλήρου προς την τεχνολογία;

-Οι κίνδυνοι από την υπέρμετρη και ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας είναι δεδομένοι. Ιδιαίτερα για τις νέες ηλικίες, η εξάρτηση από το κινητό και τον υπολογιστή δείχνει να είναι συνεχώς αυξανόμενη, γεγονός που εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Θυμάμαι όταν ήμασταν παιδιά μας απαγόρευαν να βγούμε να παίξουμε με τους φίλους μας ή να φάμε σοκολάτα ως τιμωρία· πλέον η αντίστοιχη τιμωρία είναι το παιδί να στερηθεί το κινητό του. Επομένως ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία εξάρτηση και ως γνωστόν η εξάρτηση δεν οδηγεί ποτέ σε καλό. Το ζητούμενο είναι να μην υπάρχει εξάρτηση αλλά στοχευμένη χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Φυσικά οι κίνδυνοι δεν είναι μόνο αυτοί και δεν εντοπίζονται μόνο στους νέους. Υπάρχουν πολλοί θιασώτες των νέων τεχνολογιών, οι οποίοι βλέπουν μόνο τα θετικά σημεία των νέων τεχνολογιών με αποτέλεσμα να τις θεοποιούν και να αποκλίνουν από τις αρχές και τις αξίες των ανθρώπων. Αυτοί ονομάζονται μετανθρωπιστές και εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στη Σίλικον Βάλει των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με την προσέγγισή τους, θα πρέπει να αναγνωρίζουμε τα αρνητικά σημεία και τις αδυναμίες των νέων τεχνολογιών ώστε να είμαστε σε θέση να τις διαχειριστούμε βέλτιστα και να μην ξεφεύγουμε από το στόχο μας, ο οποίος είναι η βελτίωση του επιπέδου ζωής των ανθρώπων.

- Η πανδημία μάς έφερε πιο γρήγορα κοντά στην εξ αποστάσεως εργασία, στο homeoffice, σε συνεδρίες zoom, σε τηλεκπαίδευση. Πόσο ανταποκριθήκαμε σε αυτό; Ποιες βελτιώσεις θα μπορούσαν να γίνουν;

-Είναι γεγονός ότι το Zoom, το Webex, το Skype και όλες οι πλατφόρμες επικοινωνίας έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και της επικοινωνίας μας με τον υπόλοιπο κόσμο. Μέσα σε λίγες μέρες μάθαμε να χρησιμοποιούμε όλα αυτά τα εργαλεία για να μιλήσουμε είτε με τους αγαπημένους μας, είτε με τους συνεργάτες μας. Μάλιστα, απεδείχθη το πόσο εύκολα και γρήγορα μπορεί να μάθει και να προσαρμοστεί ο άνθρωπος και αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό μάθημα για το πώς θα αντιμετωπίσουμε τις νέες τεχνολογίες μελλοντικά. Από τη μία πλευρά ήταν αναγκαιότητα και μία σημαντική διέξοδος στις δύσκολες αυτές στιγμές που περάσαμε, από την άλλη πλευρά όμως χάθηκε ένα μεγάλο κομμάτι της ιδιωτικότητάς μας, το οποίο εκχωρήθηκε στον δημόσιο χώρο. Μπορεί η ζωή μας να zoom-οποιήθηκε, αλλά δεν πρέπει να εγκλωβιστούμε στον ψηφιακό μας μικρόκοσμο. Όλες αυτές οι πλατφόρμες έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχουν τελειοποιηθεί. Η ίδια η πλατφόρμα του Zoom μάλιστα παραδέχτηκε ότι έχει σημαντικά κενά σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας και χρήζει βελτίωσης. Επομένως η διασφάλιση των δεδομένων των χρηστών είναι μία απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση όλων αυτών των πλατφορμών.

- Τι ρόλο θα παίξει στο μέλλον η δια βίου μάθηση;

-Όταν μιλάμε για την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση, μιλάμε για μία δυναμική περίοδο έντασης τεχνολογίας με συνεχείς αλλαγές. Ο Άνθρωπος 4.0 είναι ο τύπος του ανθρώπου που θα πρέπει να επικρατήσει στην 4^η Βιομηχανική Επανάσταση, και ο οποίος θα κάνει πράξη το γνωμικό του Σόλωνα «γηράσκω αεί διδασκόμενος». Ξεφεύγει δηλαδή από το εκπαιδευτικό μοτίβο που ίσχυε μέχρι τώρα κατά το οποίο η εκπαίδευση διαρκούσε μέχρι τα 25-26 του έτη και μετά εργαζόταν πάνω σε αυτές τις βάσεις. Περνάμε σε μία νέα δυναμική διαδικασία εκμάθησης και εκπαίδευσης νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων, όχι με τη λογική του «αιώνιου μαθητή» αλλά με τη μορφή της εργασιακής διά βίου εκπαίδευσης, που θα τον βοηθήσει να ανταπεξέλθει καλύτερα στις απαιτήσεις της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Με βάση αυτές θα εργάζεται πιο αποδοτικά, πιο αποτελεσματικά και πιο ξεκούραστα, καθώς δημιουργείται συνεχώς νέα γνώση σε διάφορα επιστημονικά πεδία και οι εξελίξεις τρέχουν. Η δια βίου εκπαίδευση και επανεκπαίδευση θα έχουν έναν σημαντικό ρόλο στο μέλλον των ανθρώπων, και δη εκείνων που θα θέλουν να συμμετάσχουνστην 4^η Βιομηχανική Επανάσταση.

- Πώς θα μπορέσουμε να προσαρμόσουμε τις αλλαγές που θα έρθουν με την 4η Βιομηχανική Επανάσταση στην προσωπική μας ζωή;

-Είναι απαραίτητο να διατηρήσουμε μία ισορροπία και να θέσουμε όρια μεταξύ της ψηφιακής και της πραγματικής μας ζωής. Οι νέες τεχνολογίες μας παρέχουν πολλές δυνατότητες για να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα χάσουμε την ιδιωτικότητά μας και την προσωπική μας ζωή. Στο βιβλίο μου «Άνθρωπος 4.0» θέτω ως πρωταγωνιστή τον Προμηθέα 4.0, ο οποίος σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν έξυπνος και προνοητικός, σε αντίθεση με τον αδερφό του Επιμηθέα, ο οποίος ήταν παρορμητικός και επιπόλαιος. Ο Προμηθέας 4.0 λοιπόν, αθλείται, παίζει, ερωτεύεται, μαλώνει, συμφιλιώνεται, κάνει λάθη· δηλαδή συμπεριφέρεται με βάση τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους που είναι μοναδικά. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες και να διαχειριστούμε ορθά την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι εγκυμονούν κινδύνους και ότι πάνω από όλα θα πρέπει να βρίσκεται ο άνθρωπος.

- Ποιο το μεγαλύτερο στοίχημα της 4ης Βιομηχανικής Επανάσταση;

-Το μεγάλο στοίχημα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι η πρόοδος και η ποιοτική βιωσιμότητα της ανθρωπότητας, κάτι που για να γίνει πραγματικότητα πρέπει ολόκληρος ο κόσμος να επιχειρήσει βήματα προς τα εμπρός.Απαραίτητο στοιχείο για να κερδίσουμε το στοίχημα αυτό είναι η σοφή διαχείριση της γνώσης, δηλαδή να μπορούμε να διακρίνουμε τη φωτεινή από τη σκοτεινή πλευρά της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Η φωτεινή υποδεικνύει την εποικοδομητική ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών που στόχο έχουν τη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου, ενώ η σκοτεινή πλευρά υποδεικνύει την καταστροφική τροχιά που δύναται να πάρει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, αν οι νέες τεχνολογίες αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα και με αποκλειστικό σκοπό την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Κυρίαρχος στόχος της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης θα πρέπει να είναι η βελτίωση του επιπέδου της ζωής των ανθρώπων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μετονομαστεί σε Ανθρωπιστική Επανάσταση.