Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Ένα ακόμη έργο του Μπράιαν Φρίελ σκηνοθετεί η Γλυκερίας Καλαϊτζή: τη «Μόλλυ Σουήνυ». Η αυλαία για την παραγωγή αυτή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ανοίγει απόψε στις 21.15 στο Φουαγιέ του Θεάτρου Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Η ίδια η σκηνοθέτης που υπογράφει και τη μετάφραση ανέφερε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» εν μέσω τελικών προβών πως η αγάπη της για τον Φρίελ άρχισε από το 1999, μέσα από το «Χορεύοντας στη Λούνασα», που είχε ανεβάσει τότε η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης». «Με είχε ενθουσιάσει το έργο, θυμάμαι, και άρχισα με μανία να ψάχνω και να διαβάζω και τα άλλα έργα του», σχολίασε ενώ πρόσθεσε πως «ο συγγραφέας αυτός κατάφερνε να συνδυάζει δύο φαινομενικά ασύμβατες επιρροές: το κλασικό, αστικό, θέατρο —μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, όπου ο θεατής μπορούσε να ταυτιστεί— και τον Μπρεχτ!». Μιλώντας για τη δική της ματιά στο έργο είπε πως θέλησε να «διερευνήσει και το ζήτημα της ευθύνης. «Το θέμα είναι τι επιλογές κάνουμε στη ζωή μας. Και πόσο εντέλει, ειδικά αν είσαι γυναίκα —πολύ περισσότερο τυφλή γυναίκα— επιτρέπεις στους άλλους να αποφασίζουν για σένα», ανέφερε η κυρία Καλαϊτζή.
-Ο γιατρός της Μόλλυ Σουήνυ θέλει να την γιατρέψει και να αποκαταστήσει τη φήμη του. Ο σύζυγός της πιστεύει πως αν βρει το φως της θα ολοκληρωθεί η ίδια ως άνθρωπος. Τι συμβαίνει όμως στην ίδια την ηρωίδα; Και πόσο οι άλλοι την «βλέπουν» για αυτό που πραγματικά είναι;
-Χαίρομαι γι’ αυτήν την ερώτηση. Γιατί κι εμείς, όπως και οι ήρωες του έργου, βλέπουμε στη Μόλλυ μόνο μια τυφλή γυναίκα. Όχι μια γυναίκα. Γιατί η Μόλλυ είναι πριν από όλα μια γυναίκα που ζει σε μια μικρή, συντηρητική επαρχιακή πόλη —θλιβερό τόπο, τον αποκαλεί κάποια στιγμή ο γιατρός— όπου το φύλο της, σε συνδυασμό με την τυφλότητά της, την κρατούν στη σκιά των αντρών. Η Μόλλυ έμαθε να ζει σ’ έναν κόσμο, όπου την πρωτοβουλία την έχουν οι άντρες, ακόμα και για τόσο προσωπικά θέματα, όπως είναι η τυφλότητα και η απόφαση για μια εγχείρηση. «Η όποια ελπίδα μου», λέει κάποια στιγμή πριν την εγχείρηση, «ήταν να μην απογοητευτεί ούτε ο Φρανκ ούτε ο Κύριος Ράις, γιατί όλο αυτό παραείχε γίνει σημαντικό γι’ αυτούς». Η ίδια η Μόλλυ όχι μόνο δεν έχει λόγο για την εγχείρησή της, αλλά δεν αναρωτιέται καν για τα κίνητρα των άλλων. Τους έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Μετά την εγχείρηση ωστόσο και με τον δύσκολο δυστυχώς τρόπο, η Μόλλυ τελικά θα μάθει να βλέπει. Να βλέπει πραγματικά. Γιατί μπορεί η εγχείρηση να μην είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αλλά όλη αυτή η εμπειρία που βίωσε, θα της ανοίξει, όπως λέμε, τα μάτια. Και θα αρχίσει, μέσα από τον δικό της —τυφλό και πάλι— κόσμο, να αμφιβάλλει και αμφισβητεί τον δικό μας κόσμο. Τον κόσμο αυτών που βλέπουν αλλά δεν κατανοούν.
-Τι αλλάζει μετά την επέμβαση;
-Τα πάντα. Η Μόλλυ αρχίζει μετά την επέμβαση να βλέπει. Αλλά ο οπτικός κόσμος έχει τόσες πολλές και ταυτόχρονες πληροφορίες, που το μυαλό της δεν μπορεί να τις απορροφήσει. Επιπλέον την υποβάλλουν και σε μια πολύ σκληρή μετεγχειρητική «διαδικασία αποκατάστασης», με πολλά οπτικά τεστ, ενώ δεν την αφήνουν καν να αγγίξει τα αντικείμενα, δεν την αφήνουν δηλαδή να χρησιμοποιήσει τους δικούς της αντιληπτικούς τρόπους, με αποτέλεσμα πολύ γρήγορα να φτάσει στα όριά της και να παραιτηθεί.
-Έχετε δουλέψει και στο παρελθόν έργα του Μπράιαν Φρίελ (Ο οίκος του Μπάτλερ, Οι έρωτες της Κας Μαγκουάιρ). Τι ξεχωρίζετε στην γραφή και στους χαρακτήρες του;
-Τον Φρίελ τον πρωτογνώρισα το 1999, μέσα από το «Χορεύοντας στη Λούνασα», που είχε ανεβάσει τότε η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης». Με είχε ενθουσιάσει το έργο τότε, θυμάμαι, και άρχισα με μανία να ψάχνω και να διαβάζω και τα άλλα έργα του. Μάλιστα τότε, καθώς δεν υπήρχαν οι ηλεκτρονικές εκδόσεις, και δεν κυκλοφορούσε τίποτα σχεδόν δικό του στα ελληνικά, τα παράγγελνα από το εξωτερικό. Αυτό το οποίο, ήδη από το «Χορεύοντας στη Λούνασα», με είχε ιντριγκάρει ήταν ότι ο συγγραφέας αυτός κατάφερνε να συνδυάζει δύο φαινομενικά ασύμβατες επιρροές: το κλασικό, αστικό, θέατρο —μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, όπου ο θεατής μπορούσε να ταυτιστεί— και τον Μπρεχτ! Σε όλα του τα έργα, είτε στη δομή είτε στην αφήγηση, θα βρεις στοιχεία μπρεχτικής αποστασιοποίησης, χωρίς αυτό σε τίποτα να μειώνει τη ψυχολογική συνέπεια των χαρακτήρων. Αυτό το μέσα έξω στη δράση, το ταυτίζομαι αλλά κοιτάω και από απόσταση δίνει μια μοναδική ιδιαιτερότητα στα έργα του. Ο Φρίελ είναι για μένα ένας πολιτικός συγγραφέας, με βαθιά όμως κατανόηση για τις ανθρώπινες αδυναμίες.
-Κάνατε τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία. Πόσο το ένα κουμπώνει και βοηθά το άλλο;
-Πάντα η μετάφραση σε βοηθάει να μπεις πιο βαθιά μέσα στο έργο. Εμένα προσωπικά με βοηθάει να ακούω. Να ακούω τις ανάσες των ηρώων και τα λόγια που δεν λέγονται.
-Πού εστιάσατε τη ματιά σας;
-Στην παράσταση φτιάξαμε, κατά κάποιον τρόπο, τον κόσμο της Μόλλυ. Εκείνο που με ενδιέφερε εμένα είναι να διερευνήσουμε και το ζήτημα της ευθύνης. Πάνω σ΄ αυτή τη γραμμή δουλέψαμε, προσπαθώντας να αποφύγουμε σχηματικές διακρίσεις, όπως θύμα-θύτης, καλό-κακό, άσπρο-μαύρο. Όλοι μέσα σ’ αυτό το έργο λένε την αλήθεια, τη δική τους αλήθεια, κανένας δεν είναι μόνο καλός ή μόνο κακός και δεν θα απέδιδα δόλο σε κανέναν. Ωστόσο, όλοι, ακόμα και η Μόλλυ Σουήνυ έχουν τις ευθύνες τους. Το θέμα επομένως δεν είναι ποιος είναι ο θύτης και ποιος το θύμα, αλλά το τι επιλογές κάνουμε στη ζωή μας. Πόσα πράγματα, για παράδειγμα, μπορούμε να θυσιάσουμε για μια «λαμπρή καριέρα»; Ή πόσο εύκολα παρασυρόμαστε από τη απατηλή λάμψη ενός κόσμου που μας υπόσχεται διαρκώς ευκαιρίες πλουτισμού και δόξας; Ή πόσο, εντέλει, ειδικά αν είσαι γυναίκα —πολύ περισσότερο τυφλή γυναίκα— επιτρέπεις στους άλλους να αποφασίζουν για σένα.
-Ποια η θέση του ονείρου στις ζωές των ηρώων του έργου;
-«Δεν ξέρω τι περίμενα, όταν θα μου έβγαζαν τις γάζες», λέει κάποια στιγμή η Μόλλυ Σουήνυ. «Μάλλον δεν άφηνα τον εαυτό μου να περιμένει τίποτα». Σχεδόν η Μόλλυ, έχει αποδεχτεί τόσο τη θέση, τη μειονεκτική θέση, που της επιβάλλουν οι άλλοι, που δεν αφήνει το εαυτό της να κάνει όνειρα. Φυσικά και θέλει να δει, όπως μας λέει κάποια στιγμή, αλλά δεν ενδιαφέρεται να κατοικήσει στον ξένο γι’ αυτή κόσμο της όρασης. Μια μικρή εκδρομή θέλει να κάνει, να δει μόνο πώς είναι όλα αυτά που βλέπουν οι άλλοι και μετά να ξαναγυρίσει μετά στον κόσμο της. Τα όνειρα των άλλων δύο ηρώων ταυτίζονται περισσότερο με εκείνα που καλλιεργεί ο σύγχρονος μοντέρνος κόσμος μας και που σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με το βλέμμα των άλλων. Με το πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Ο γιατρός ονειρεύεται την επιστροφή του σε μια ζωή επαγγελματικής δόξας και κοινωνικής λάμψης, ενώ ο σύζυγος κυνηγάει και ονειρεύεται διαρκώς καινοτόμες ευκαιρίες, που θα μπορούσαν με τη μία να τον αποσπάσουν από τη μίζερη ζωή του και να τον εκτοξεύσουν στην οικονομική ασφάλεια και την κοινωνική καταξίωση.
Συντελεστές
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Γλυκερία Καλαϊτζή, Σκηνικά-Κοστούμια: Μαρία Καραδελόγλου, Μουσική: Κωστής Βοζίκης, Φωτισμοί: Δήμητρα Αλουτζανίδου, Βοηθός σκηνοθέτη: Άννα Καραμανίδου, Φωτογράφιση παραγωγής: Τάσος Θώμογλου, Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη. Παίζουν: Ιωάννα Δεμερτζίδου (Μόλλυ), Γιώργος Κολοβός (Κύριος Ράις), Βασίλης Χατζηδημητράκης (Φρανκ).
Χρήσιμα
Παραστάσεις: Τετάρτη έως και Κυριακή στις 21:15, Διάρκεια: 120’ (Διάλειμμα 10’). Είσοδος 5 έως 13 ευρώ. Πληροφορίες: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος | www.ntng.gr |Τ. 2315 200 200.
