Έρευνα-Παρουσίαση: ΔΑΝΙΗΛ Γ. ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ
[-Εκείνο το καλοκαίρι, ο ήλιος δε φώτισε τη γη.
-Το χώμα της δε δέχθηκε τις ευεργετικές αχτίδες του.
-Τα σπαρτά έμειναν αθέριστα εκείνη τη χρονιά ως το χιονόπωρο.
-Οι λιγοστοί καρποί έμεινα αμάζευτοι και σάπισαν πάνω στο χώμα.
-Φόβος και αγωνία απ' άκρη σ' άκρη στο χωριό μας.
-Πόνος αβάσταχτος βάρυνε τις ψυχές των ανθρώπων για το αναπάντεχο κακό που τους βρήκε.
-Εκείνη τη μέρα, στις 23 Ιουνίου 1917, θάλεγε ο λογοτέχνης-ποιητής, "Ο ήλιος βασίλεψε το μεσημέρι!].
Πρόκειται για το δεύτερο βιβλίο του αείμνηστου γεωπόνου, Μιλτιάδη Παπαπέτρου, το 6ο στην ενότητα αυτή, με τίτλο: "ΡΟΔΟΛΙΒΟΣ 1917-ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΟΜΗΡΙΑΣ", ένα βιβλίο 70 σελίδων, που κυκλοφόρησε στη Θεσσαλονίκη το 1993, με επιμέλεια εκτύπωσης και διάθεσής του, από το Σύλλογο Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο αποτελεί μια ιστοριογραφία για τους ανθρώπους του τόπου στους χαλεπούς εκείνους καιρούς του 1917-1918, σε σχέση με την ομηρία των Ελλήνων της Μακεδονίας και Θράκης από τους Βουλγάρους.
"Το "Νταχάου", το "Άουσβιτς" και τα άλλα στρατόπεδα εξόντωσης αθώων ανθρώπων του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου (1941-1945), προηγήθηκαν στη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου (1914-1918), με άλλη ονομασία, (ΚΙΤΟΣΒΟ, ΤΕΤΟΒΟ, ΓΚΟΣΤΙΒΑΡ και άλλα), αλλά με την ίδια βαναυσότητα, κι' ας επικαλούνταν και τότε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η περιβόητη Κ.Τ.Ε., η Κοινωνία των Εθνών. Στις 23 Ιουνίου 1917, αρχίζει να παίζεται το δράμα σε βάρος εκατοντάδων συγχωριανών μας και δεκάδων χιλιάδων συνανθρώπων μας από την Ανατ. Μακεδονία", λέει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας στο κεφάλαιο με τίτλο τη σημαδιακή αυτή ημερομηνία.
Εισαγωγικά πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Βούλγαροι πήραν ομήρους τότε στη Βουλγαρία -μάλλον στη νότια Γιουγκοσλαβία, περιοχή Σκοπιών, που την κατείχαν τότε- περίπου 350 συγχωριανούς μας και κατά τις πληροφορίες άλλων όχι εξακριβωμένες ωστόσο, γύρω στους 400 κατοίκους. Από όλη την Ανατολική-Μακεδονία, λέγεται ότι πήραν περί τους 40.000 ομήρους. "Οι μάρτυρες συγχωριανοί μας, που άφησαν εκεί την τελευταία πνοή τους κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, είναι 115 περίπου", λέει ο συγγραφέας, "ας τους θυμόμαστε πάντα, γιατί είναι Εθνικοί Μάρτυρες".
Η ομιλία στο κινηματοθέατρο "ΡΟΔΟΝ" (11-04-1993)
"Το περιεχόμενο στο παρόν βιβλίο αποτέλεσε το θέμα ομιλίας σε συγκέντρωση κατοίκων και των μελών του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης που πραγματοποιήθηκε στις 11 Απριλίου 1993, ύστερα από συντονισμένες προσπάθειες του Συλλόγου και της Κοινότητας στο κινηματοθέατρο "ΡΟΔΟΝ" η αίθουσα του οποίου παραχωρήθηκε από τον Γεωργικό Συνεταιρισμό Ροδολίβους", λέει στον πρόλογό του ο συγγραφέας, ενώ, νωρίτερα στην ομιλία-αντιφώνησή του στον Πρόεδρο του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης, Αθανασίου Τζουρά, τόνιζε χαρακτηριστικά: "Δεν αποκρύβω τη μεγάλη μου χαρά αλλά και τη συγκίνηση που βρίσκομαι πάλι κοντά σας. Αισθάνομαι όμως την ανάγκη να ομολογήσω ότι η χαρά μου αυτή μετριάζεται από το γεγονός ότι σήμερα θα αναφερθώ σε μια θλιβερή εποχή για το χωριό μας, για τη Μακεδονία γενικότερα".
Σύντομη και ουσιαστική η προσφώνηση νωρίτερα στο "ΡΟΔΟΝ" του κ. Τζουρά, τόνιζε ότι "το περιεχόμενο της ομιλίας είναι καρπός πολυετούς έρευνας πηγών και συλλογής στοιχείων του κ. Μιλτιάδη Παπαπέτρου, ο οποίος στη συνέχεια θα εξηγήσει ότι δεν έρχεται να αναβιώσει πάθη και να καλλιεργήσει μίση, αλλά να ενημερώσει ΜΟΝΟΝ, και τιμής ένεκεν ν' αποτελέσει η ομιλία του ταπεινό μνημόσυνο προς όλους αυτούς που θυσιάστηκαν".
Επιτάφιος λόγος στο Κοινοτικό Κατάστημα
Μετά την ομιλία του Μ. Παπαπέτρου, το ακροατήριο και άλλοι κάτοικοι, πήγαν στο Κοινοτικό Κατάστημα, στον κήπο του οποίου αναστηλώθηκε το μνημείο των θανόντων στην ομηρία και εκεί εψάλη με κατάνυξη επιμνημόσυνη δέηση από τον αιδεσιμότατο Παπαδημήτρη, παρουσία πλήθους παρισταμένων απογόνων όλων, των αθανάτων μαρτύρων της ομηρίας του 1917. Αμέσως μετά ο κ. Τζουράς, κατέθεσε δάφνινο στεφάνι στο κενοτάφιο των θανόντων λέγοντας: "Ταπεινοί προσκυνητές, προσήλθαμε σήμερα κοντά σας νοερά, για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης για τη μεγάλη θυσία σας στα αφιλόξενα εχθρικά τότε, εδάφη κάτω από τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης μιας απάνθρωπης ομηρίας. Η αναγνώριση της θυσίας σας, θα είναι όχι μόνο για μας, αλλά και για τις επερχόμενες γενεές, φωτεινό παράδειγμα θάρρους και καρτερίας. Αιωνία σας η Μνήμη".
Τα θλιβερά καραβάνια των ομήρων
"Η διαταγή -εκείνο το αναπάντεχο πρωϊνό του καλοκαιριού- διαλαλήθηκε κάπως έτσι", λέει στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ο συγγραφέας: "Όλοι οι άνδρες από τα 17 μέχρι τα 40 με μια βελέντζα, να μαζευτούν γρήγορα στην πλατεία" και συνεχίζει: "Κατά πληροφορίες, πρώτα συγκέντρωσαν τους παπάδες, τους προύχοντες και τους ζωηρούς νέους, γιατί τους θεωρούσαν επικίνδυνους! Ένα πέπλο συμφοράς σκίασε τις καρδιές όλων, κι εκφράζονταν από τις ηλικιωμένες γυναίκες με τη γνωστή φράση: "καμάδα, που σημαίνει αλίμονο, μαζώνουν για "ντρουντουβάκιδις" (ομήρους ή εργάτες για βαριά εργασία)... Φοβέρα σκέπασε σαν φοβερή καταιγίδα το χωριό μας. "Θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς"...".
"Πρόσθετος λόγος"
"Η καταγραφή της Ιστορίας, της Λαογραφίας, των ηθών, εθίμων και παραδόσεων της γενέθλιας γης είναι υποχρέωση όλων", λέει ο συγγραφέας, για να τονίσει στη συνέχεια ότι "ένας πρόσθετος, για μένα λόγος, είναι που η οικογένειά μας πλήρωσε βαρύ τίμημα, στη βάρβαρη εκείνη σκλαβιά, αφού τέσσερα άτομα ο παππούς μου Παπακωνσταντίνος και τα τρία παιδιά του, σύρθηκαν στην ομηρία και που ο θείος μου -που φέρω το όνομά του- έμεινε για πάντα εκεί σε ηλικία μόλις 22 ετών". Μάλιστα μας προτρέπει να θεωρήσουμε όλοι μας την εξιστόρηση αυτή σαν ένα παντοτινό μνημόσυνο για τους αλησμόνητους μάρτυρες προγόνους μας.
Είπαν... - Η εισαγωγική παρουσίαση του βιβλίου
Νίκος Αθ. Σίμογλου, δικηγόρος: "Η ιστορική μνήμη δεν είναι μόνο εκπλήρωση χρέους σ' εκείνους που θυσιάζοντας και τη ζωή τους ακόμα εξασφάλισαν στις επόμενες γενεές το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, εθνικής και ατομικής. Είναι και ανάγκη κοινωνική γιατί η ιστορία διδάσκει, παιδαγωγεί, φωτίζει το νου, διεγείρει τη θέληση, εξευγενίζει την καρδιά...".
Κων. Λειβαδιώτης, εκπαιδευτικός: "Αποτελεί το έργο τούτο ένα κομμάτι της όλης ιστορίας του πολύπαθου Έθνους μας απ' τα βάθη των αιώνων, με μύρια όσα δεινά και βαρύ φόρο αίματος, εν μέσω άσπονδων φίλων και εχθρών. Κι αν σήμερα έχουν αλλάξει οι σχέσεις των λαών με την ίδρυση διεθνών ασφαλιστικών οργανισμών Ο.Η.Ε., ΔΑΣΕ κ.λ.π. δεν πρέπει εν τούτοις να ξεχνάμε και το γνωμικόν απόφθεγμα "Φύλαττε Θερμοπύλες"...".
Χρήστος Ντικμπασάνης, Καθηγητής, Συγγραφέρας, Δημοσιογράφος: "23 Ιουνίου 1917. Η αγωνία που ωθεί στο σκοτάδι της αβεβαιότητας και του θανάτου εξαπολύεται με το φρικιαστικό της πρόσωπο αιματοβαμμένο μέσα από το ανήλιαγο σπήλαιο της ομηρίας... Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού Μιλτιάδης Παπαπέτρου, διακατέχεται από μίαν ανείπωτη ευαισθησία για το θέμα του βιβλίου αφού η οικογένειά του έχασε άνθρωπό της στην ανελέητη αγκαλιά μιας λυσσώδους ομηρίας... Σ' αυτήν την καταγραφή προχώρησε θαρρετά και με βαθύτατη ειλικρίνεια γνωρίζοντας τις μεγαλύτερες αντιξοότητες του εγχειρήματός του καθώς και την ευθύνη του απέναντι στην Ιστορία και τους συμπατριώτες του".
Ποιος ήταν ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου (1923-2011)
Ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου γεννήθηκε στο Ροδολίβος Σερρών, στις 14-09-1923 και απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη στις 10-11-2011. Ήταν γιος του Βασίλη Παπαπέτρου και της Χρυσής, το γένος Κλουντζού, το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά τους. Τα άλλα ήταν, πρώτη η Εριφύλη, τρίτη η Μαρίκα και τέταρτος ο Κώστας. Μετά τα πρώτα μαθητικά χρόνια στο Ροδολίβος (δημοτικό-Γυμνάσιο), πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου και σπούδασε στη Γεωπονική Σχολή. Στη συνέχεια ο Μ. Παπαπέτρου, διορίσθηκε στη Διεύθυνση Γεωργικών Εφαρμογών, στην Αρναία Χαλκιδικής, όπου και υπηρέτησε επί 12 χρόνια, στη συνέχεια, επί 1 περίπου χρόνο στην Ιερισσό, ενώ αμέσως μετά και επί διετία διορίστηκε προϊστάμενος της υπηρεσίας στην έδρα του Νομού, στον Πολύγυρο. (Τοποθετήθηκε στην Αρναία Χαλκιδικής την 23η Ιανουαρίου 1951 και παρέμεινε στην υπηρεσία των αγροτών μέχρι την 6η Οκτωβρίου 1965).
Μετά την περιφέρεια, σειρά είχε η Θεσσαλονίκη και η εκεί τοποθέτησή του στο Υπουργείο Γεωργίας, όπου και έφτασε μέχρι και τη θέση του Διευθυντού στη Διεύθυνση Γεωργίας Θεσσαλονίκης. Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ήταν και η θέση του ως Προϊσταμένου στην Κεντρική Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης, υπεύθυνου του τομέα έγκρισης των εξαγωγών των προϊόντων της.
Πέρα από τα στενά επαγγελματικά του καθήκοντα, ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου ασχολήθηκε με την έρευνα και τη συγγραφή βιβλίων, τα οποία εστιάζουν κυρίως στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Ροδολίβος, στην ιστορία του, τη λαογραφία, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Υπήρξε πολυγραφότατος. Αξιομνημόνευτα είναι τα περίφημα "Ημερολόγιά" του, που κρατούσε τα χρόνια της θητείας του στην Αρναία Χαλκιδικής, στα οποία, πέρα από ζητήματα επαγγελματικής ενασχόλησης, αναφέρεται και σε θέματα λαογραφικά αλλά και στις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων της περιοχής, της εποχής εκείνης (ανέκδοτο έργο). Επίσης αξίζει να αναφέρουμε την "Ιστορία του Ροδολίβους", έργο, τη συγγραφή του οποίου σχεδόν ολοκλήρωσε με την αμέριστη στήριξη και παραίνεση του τότε, αείμνηστου Προέδρου του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης, Αθανασίου Τζουρά, αλλά που ωστόσο, δεν πρόλαβε να εκδώσει. Με ιδιαίτερη αγάπη αλλά και μεράκι για τον τόπο του, το Ροδολίβος, συμμετείχε ενεργά στο Σύλλογο Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης και μάλιστα πραγματοποίησε πολλές διαλέξεις, τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στη γενέτειρά του. Χωρίς να είναι ιστορικός ο ίδιος, ασχολήθηκε και με ιστορικά θέματα, ενώ ορισμένοι τον χαρακτήρισαν περισσότερο ως φυσιοδίφη.
ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΣΤΗΝ GALLERY
1. Ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου στο Ροδολίβος, στις 13 Ιουλίου 2007 και το εξώφυλλο του βιβλίου.
2. Άποψη του Ροδολίβους από τον λόφο του Αγίου Αθανασίου (φωτό Δημήτρη Μουρατίδη).
3. Το Δημαρχείο Αμφίπολης (φωτό Δημήτρη Μουρατίδη).
4. Το μνημείο των θανόντων στην ομηρία του 1917 (φωτό Δημήτρη Μουρατίδη).
5. Το μνημείο των θανόντων στην ομηρία του 1917 - Ασπρόμαυρη φωτογραφία του βιβλίου.
6. Προσκλητήριο απόντων, σελ. 54 του βιβλίου.
7. Προσκλητήριο απόντων - συνέχεια, σελ. 55 του βιβλίου.
8. Επιτύμβιον (...λιτές μα πλούσιες μνήμες).
