Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Η αγάπη για το βιβλίο και η δύναμη να δημιουργήσει με την βοήθεια των μαθητών σχολικές δανειστικές βιβλιοθήκες αποτέλεσε την αφορμή για να γράψει η Ελισάβετ Κουκουμάκα το βιβλίο της με τίτλο «Πνοές από μελάνι (εκδ. Γράφημα). Στις σελίδες του η ζωή της Κλαίρης, μιας ήσυχης μαθήτριας Λυκείου αλλάζει όταν στο σχολείο της έρχεται μια καινούρια καθηγήτρια μουσικής που την μυεί στον κόσμο των βιβλίων. Από τα χωροχρονικά ταξίδια διαμέσου των βιβλίων σε σημαντικές για την ανθρωπότητα ιστορικές στιγμές η μαθήτρια θα γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό της και θα αποκτήσει δύναμη. Η συγγραφέας ανέφερε πως η ίδια ήταν στην ηλικία της Κλαίρης όταν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά τη βιβλιοθήκη του σχολείου τους. Παράλληλα τόνισε πως «το διάβασμα είναι μια μοναχική διαδικασία, μια προσωπική υπόθεση, ενώ σχολίασε πως την περίοδο της καραντίνας αρκετοί ήταν αυτοί που βρήκαν καταφύγιο στο βιβλίο.
-Πώς προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο;
-Η ιδέα προέκυψε όταν υπηρετούσα ως δασκάλα σε δημοτικά σχολεία που δεν είχαν σχολικές δανειστικές βιβλιοθήκες και κατάλαβα την επιθυμία και την ανάγκη των παιδιών για κάτι τέτοιο. Υπήρχαν χρονιές που δανειζόμουν βιβλία από άλλες βιβλιοθήκες και στη συνέχεια τα μοίραζα στους μαθητές μου, χρονιές που τυπώναμε σχολικές εφημερίδες και με τα έσοδα αγοράζαμε βιβλία και χρονιές που δημιουργούσαμε βιβλιοθήκες από το μηδέν ή ανακαινίζαμε τις ήδη υπάρχουσες. Βλέποντας την ανυπομονησία των παιδιών να δανειστούν βιβλία και τη λάμψη στα μάτια τους όταν τα έπιαναν στα χέρια τους γεννήθηκε η ιδέα για τη συγγραφή του «Πνοές από Μελάνι». Όπως οι μαθητές μου ανακαλύπτουν τη δύναμη και τη μαγεία που κρύβουν τα βιβλία, έτσι και η ηρωίδα του βιβλίου μου, η Κλαίρη, ζει μέσα από αυτά και ταξιδεύει.
-Η Κλαίρη στην αρχή είναι μια διστακτική, χαμηλών τόνων μαθήτρια. Τι αλλαγές έρχονται στη ζωή της μέσα από τις πνοές των βιβλίων;
-Πράγματι, είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι, μαθήτρια λυκείου, που ζει μια ήρεμη συμβατική ζωή, χωρίς εντάσεις ή απρόοπτα. Δεν είναι από τα δημοφιλή κορίτσια ούτε για τους συνομηλίκους της, ούτε για τους καθηγητές της. Αυτό όμως αλλάζει όταν στο σχολείο της έρχεται μια καινούρια καθηγήτρια μουσικής που την μυεί στον κόσμο των βιβλίων. Έτσι η Κλαίρη με τον καιρό μεταμορφώνεται σε ένα τολμηρό και δυναμικό κορίτσι και η ζωή της αλλάζει. Ταξιδεύοντας διαμέσου των βιβλίων, γνωρίζει καινούριους κόσμους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό της. Αμύνεται σε ψυχολογικούς πολέμους, παλεύει με τους φόβους της, διεκδικεί τον πατέρα της, πονάει από μοναξιά και κυνηγά το χαμένο έρωτα. Προσπαθώντας να προστατεύσει τα βιβλία εξασκείται ως εκλεκτή και μάθει να ελέγχει τις δυνάμεις της. Εκπαιδεύεται σκληρά πολεμώντας εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς, φυσικούς και φανταστικούς.
-Πώς ήταν η δική σας σχέση με τα βιβλία όταν είχατε την ηλικία της ηρωίδας;
-Θυμάμαι πως όταν ήμουν ακριβώς στην ηλικία της Κλαίρης η φιλόλογός μας μάς είχε αναθέσει κάποιες εργασίες βασισμένες σε λογοτεχνικά βιβλία. Τότε ήταν η πρώτη φορά που μπήκα σε δανειστική βιβλιοθήκη του δήμου και άρχισα να ανακαλύπτω τον κόσμο της λογοτεχνίας. Είχα ξεκινήσει με Άλκη Ζέη, Ζωρζ Σαρή, Πηνελόπη Δέλτα, Σαρλότ Μπροντέ, Τζέιν Όστεν. Είναι μία σχέση λατρείας που χτίστηκε αργά με τα χρόνια.
-Ποια η σημερινή σχέση των εφήβων με το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων; Πώς μπορεί ένα μυθιστόρημα να ανταγωνιστεί το ίντερεντ;
-Οι εφηβεία είναι μια περίοδος εξερεύνηση, πειραματισμού και αμφισβήτησης. Την ανάγκη ελευθερίας και αναζήτησης έρχεται να ανακόψει πολλές φορές το σχολείο με τον μεγάλο φόρτο μελέτης και εργασιών. Σε αυτή τη φάση κάποια παιδιά αρνούνται να διαβάσουν λογοτεχνία ή αρνούνται να διαβάσουν γενικώς. Παρόλα αυτά πρέπει να σεβαστούμε το δικαίωμα κάθε αναγνώστη για διαβάζει ή όχι, λογοτεχνία ή άλλα είδη, μέσω βιβλίων ή ηλεκτρονικών συσκευών. Εξάλλου, το διάβασμα είναι μια μοναχική διαδικασία, μια προσωπική υπόθεση. Το μυθιστόρημα δε χρειάζεται να ανταγωνιστεί το ίντερνετ. Το καθένα θα πάρει τη θέση που του αναλογεί στη ζωή κάθε εφήβου.
-Πώς επέδρασσε στον χώρο του βιβλίου η καραντίνα; Στράφηκαν σε αυτό περισσότεροι αναγνώστες;
-Θεωρώ πως τις ημέρες της καραντίνας πολλοί από εμάς βρήκαμε επιτέλους τον χρόνο να διαβάσουμε βιβλία που έμεναν για καιρό στα ράφια της βιβλιοθήκης μας. Για αρκετούς τα βιβλία ήταν ανάγκη, μια μορφή καταφυγής τις δύσκολες αυτές ημέρες, μια μορφή ελευθερίας. Τις ώρες μοναξιάς και ψυχολογικής πίεσης ήταν σίγουρα πολύτιμη συντροφιά. Πολύ σημαντικό ήταν το γεγονός πως από τα πρώτα καταστήματα που άνοιξαν αμέσως μετά ήταν τα βιβλιοπωλεία, όπου μάλιστα παρατηρήθηκε και αυξημένη κίνηση. Αυτό αποδεικνύει την αγάπη και τη μεγάλη αξία που προσδίδει ο κόσμος στα βιβλία.
-Πόσο δύσκολο είναι να κρατήσει κανείς την προσοχή ενός εφήβου;
-Πολύ δύσκολο. Πολλές φορές ψάχνουμε να βρούμε κόλπα εντυπωσιασμού, καινοτομίες, μαγικά φίλτρα για να τους γοητεύσουμε και να τους κερδίσουμε όμως μάταια. Όταν κάτι είναι αληθινό και μιλήσει στην ψυχή τους θα πάρει τη θέση που του αξίζει.
-Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
-«Το ξύλινο τείχος» της Μαρίας Λαμπαδαρίδου – Πόθου, για δεύτερη φορά!
