Έρευνα-Επιμέλεια: ΔΑΝΙΗΛ Γ. ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ
"Η Πρώτη το χωριό μας, είναι σαν τους γονείς. Σε μεγαλώνει, σου δίνει τα πάντα, καλά και κακά, και μια στιγμή σου δίνει μια "σπρωξιά" να πας παραπέρα. Το πού θα πας, το επιλέγεις εσύ".Σαν πρόλογος
Πρόλογος του συγγραφέαΤο βιβλίο "Ιστορία της Πρώτης Σερρών" (και της ευρύτερης περιοχής του Παγγαίου), είναι έργο-κατάθεση ψυχής, του συνταξιούχου πλέον, Πρωταίου καθηγητή, Ηρακλή Α. Ευγενίδη, που κυκλοφόρησε σε 2η έκδοση, εμπλουτισμένη με περισσότερα στοιχεία, τον Μάρτιο του 2018. Η καταγραφή του με έναν μοναδικά απλό τρόπο, η αφήγηση, το πλούσιο φωτογραφικό υλικό -αν και ασπρόμαυρο- τα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία που συνοδεύουν τις περιπλανήσεις στη γενέτειρά του, προσεγγίζουν τον αναγνώστη με μια ευχάριστη ανάμνηση και νοσταλγία. Κι όπως σημειώνει κάπου στο βιβλίο κι ο ίδιος ο συγγραφέας, "η τοπική ιστορία και εν τέλει η τοπική αυτογνωσία, θα πρέπει να αποτελούν για όλους μας σημείο αναφοράς για την περαιτέρω πορεία και μόνιμο τροφοδότη της ταυτότητάς μας απέναντι σε μια συγκυρία που καλλιεργεί την ισοπέδωση στους κατοίκους της περιφέρειας".
"Είναι κοινή αντίληψη ότι η ιστορία ενός τόπου αποτελεί το παρελθόν του, εντοπίζει το σήμερα και προοιωνίζει το μέλλον του. Από την άποψη αυτή το καθολικό αίτημα των κατοίκων της Πρώτης για τη συγγραφή ενός βιβλίου, που θα φιλοδοξούσε να παρουσιάσει, όσο ήταν δυνατόν, ανάγλυφη και με βάση συγκεκριμένων στοιχείων την ιστορική της διαδρομή μέχρι σήμερα, ήταν αποφασιστικής σημασίας για την ανάληψη της πρωτοβουλίας αυτής", λέει στην εισαγωγή του προλόγου του στο βιβλίου του αυτό, τον Μάρτιο του 2007, ο καθηγητής Ηρακλής Ευγενίδης, για να υπογραμμίσει ότι "ο κίνδυνος της εξαφάνισης των στοιχείων του παρελθόντος που αφορούσαν την Πρώτη αποτέλεσε την κυριότερη αιτία που κίνησε το ενδιαφέρον μου να ασχοληθώ με τη συγγραφή αυτού του μικρού βιβλίου".
Λέει ακόμα ότι μοναδικά του εφόδια στο δύσκολο αυτό εγχείρημα ήταν η αγάπη για την γενέτειρά του και το ηθικό χρέος που ένοιωθε να προσφέρει στους συμπατριώτες του -και όχι μόνο- συγκεντρωμένες και όσο το δυνατόν, συστηματοποιημένες γνώσεις, αναφορές, πληροφορίες μνήμες κ.τ.λ. προκειμένου η ιστορία της Πρώτης να γίνει γνωστή σε όλους τους όπου γης Πρωταίους. "Να τους βοηθήσω", λέει, "να γνωρίσουν τις ρίζες τους, τις πηγές της ίδιας τους της ύπαρξης. Ήθελα προπαντός", συνεχίζει, "να ξεναγήσω τους νέους της Πρώτης σε χρόνους παλιούς που έζησαν οι πρόγονοί τους, να προσεγγίσουν τον τρόπο σκέψης τους, να μάθουν τον τρόπο ζωής τους, αλλά και τους μεγαλύτερους, να μπορέσουν να καθρεπτιστούν στις σελίδες του βιβλίου αυτού, να δουν τον εαυτό τους, τους δικούς τους, ζωντανούς και πεθαμένους".
Γέννημα και θρέμμα της Πρώτης και ο ίδιος ο καθηγητής, "σάρκα απ' τη σάρκα της ", όπως τονίζει χαρακτηριστικά, λέει ότι ήρθε σε άμεση επικοινωνία με αμέτρητους αγνούς ανθρώπους, από εκείνους που με αγιότητα κουβαλούν μέσα τους τις λαϊκές μνήμες, όντας ταυτόχρονα η ζωντανή, η πιο αξιόπιστη λαογραφική πηγή, μα και οι ανώνυμοι δημιουργοί κάθε λαογραφικού φαινομένου. "Κατέγραψα τα πάντα με ενσυνειδησία", τονίζει, "αφού πρώτα τα διασταύρωνα από διαφορετικά πρόσωπα σε διαφορετικό τόπο και χρόνο.
Τίποτα απολύτως δεν ωραιοποίησα και έμεινα πιστός στα λόγια του καθηγητή και Ακαδημαϊκού Γεωργίου Μέγα. "Πάσα εσκεμμένη παράλειψις ή προσωπική του ερευνητού επέμβασις αποτελεί νοθείαν και παραχάραξιν της λαογραφίας". Ευελπιστώ", καταλήγει ο κ. Ευγενίδης, "ότι από αυτό το βιβλίο θα ενημερωθούν οι κάτοικοι του Δήμου Πρώτης με αρτιότητα για το χθες και το σήμερα του τόπου μας, θα ψηλαφήσουν μια ζωή ολόκληρη και ότι το βιβλίο αυτό θα γίνει ένα πολύτιμο βοήθημα για τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν την τοπική ιστορία, και για τους νέους της Πρώτης, που διψούν για την ιστορική γνώση του τόπου μας...".
Χαιρετισμός του Νίκου Μπακάλη
"Η εφημερίδα "Τα Νέα του Δήμου Πρώτης", όπως είναι γνωστό σε όλους τους Πρωταίους, από την αρχή της έκδοσής της έθεσε ως στόχο της την προστασία, την διάσωση και την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Έτσι, η επανέκδοση του βιβλίου του Ηρακλή Ευγενίδη, "Ιστορία της Πρώτης Σερρών", δεν ήταν απλά υποχρέωσή μας, αλλά αδήριτη ανάγκη, μιας και το βιβλίο έχει ήδη εξαντληθεί", γράφει εισαγωγικά στον χαιρετισμό του βιβλίου, ο εκδότης της εφημερίδας "Τα Νέα του Δήμου Πρώτης", Νικόλαος Μπακάλης. Μοναδικό εφόδιο του συγγραφέα, συνεχίζει, ήταν η αγάπη για την γενέτειρά του και το ηθικό του χρέος στους συμπατριώτες του.
Ακόμα επισημαίνει ότι στο βιβλίο του αυτό, ο Ηρακλής Ευγενίδης, προσφέρει συγκεντρωμένες όλες τις γνώσεις και τις αναφορές, αλλά και τις πληροφορίες και τις μνήμες από όλες τις πρόσφορες πηγές, έτσι ώστε η τοπική ιστορία να γίνει γνωστή σε όλους τους όπου γης Πρωταίους. Για να γνωρίσουν τις ρίζες τους, την πηγή δηλαδή της ίδιας τους της ύπαρξης. "Έτσι και εμείς που θέσαμε ως στόχο μας την προστασία, την διάσωση και την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας", συνεχίζει ο εκδότης, "μέσα από το βιβλίο αυτό, δίνουμε την ευκαιρία σε όλους τους συμπατριώτες μας να γνωρίσουν το παρελθόν τους και να οικοδομήσουν καλύτερα το μέλλον τους.
Μέσα από τις σελίδες με τα παλαιά κτήρια, τους δρόμους και τα χωράφια, δεν συναντούμε απλά το παρελθόν, παρά διασώζουμε κομμάτια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, συντελώντας στην αυτογνωσία μας και διαφυλάσσοντας το μέλλον των παιδιών μας. Άλλωστε", καταλήγει ο κ. Μπακάλης, "αν δεν λογαριαζόμαστε σωστά με το παρελθόν, δεν το ξαναβρίσκουμε μπροστά μας".
Για να γνωρίσουμε καλύτερα τον Ηρακλή Ευγενίδη
Ο συνταξιούχος σήμερα, φιλόλογος καθηγητής, Ηρακλής Ευγενίδης, γεννήθηκε στην Πρώτη Σερρών το 1936. Είναι παντρεμένος με τη συνταξιούχο επίσης, νηπιαγωγό Χρυσούλα Καραγλάνη και έχει δύο γιους, τον Ανέστη 51 ετών, φιλόλογο και τον Βασίλη 49 ετών, τραπεζικό. Σπούδασε και πήρε πτυχία, από τη Φιλοσοφική και τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και από τη Σ.Ε.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης.
Διορίστηκε ως καθηγητής θεολόγος το 1967 στο Γυμνάσιο του Ροδολίβους Σερρών, όπου και δίδαξε επί 10ετία, μέχρι το 1977. Το 1969-1970, διηύθυνε το Γυμνάσιο της Πρώτης Σερρών. Το 1973 μετατάχθηκε στην ειδικότητα των φιλολόγων και το 1976 μετατέθηκε στο 19ο Λύκειο Θεσσαλονίκης (οργανική θέση). Το 1986 τοποθετήθηκε ως Διευθυντής στο Λύκειο Χαλάστρας, ενώ το 1988 με απόφαση του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης (ΠΥΣΔΕ), ορίστηκε ως αναπληρωτής προϊστάμενος του 6ου Γραφείου Δ.Ε. Θεσσαλονίκης.
Για αρκετά χρόνια υπήρξε υπεύθυνος για τις ομάδες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Νεότητας (Ε.Ε.Σ.Ν.), ενώ τα σχολικά έτη 1973-74 και 1974-75, ήταν υπεύθυνος των Ν.Ε.Λ.Ε. Φυλλίδος Σερρών.
Ασχολήθηκε ενεργά με το συνδικαλισμό από το 1982 και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Β' ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης της οποίας υπήρξε Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος και μέλος επί σειρά ετών. Από το 1988 υπήρξε μέλος της Ε.Ε. της Ε.Δ.Ο.Θ. Υπήρξε Πρόεδρος της Β' ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης (1985), Προϊστάμενος του Β΄ Γραφείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Β΄ Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης (1997) και Προϊστάμενος του 3ου Γραφείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Β΄ Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης (2003). Επιπλέον, διετέλεσε και Αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης (ΠΥΣΔΕ). Συνταξιοδοτήθηκε στις 30 Ιουνίου του 2003.
Συγγραφή βιβλίων & αρθρογραφία
Ο Ηρακλής Ευγενίδης έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων και άρθρων στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Έγραψε τα εξής βιβλία:
1. ΠΑΓΓΑΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ - ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΣΕΡΡΩΝ (και των άλλων χωριών της βορεινής πλευράς του Παγγαίου), Θεσσαλονίκη - Αύγουστος 2004, Χορηγία Δήμος Πρώτης.
2. "Ιστορία της Πρώτης Σερρών" (και της ευρύτερης περιοχής του Παγγαίου), 1η έκδοση, Μάρτιος 2007, 2η έκδοση, εμπλουτισμένη με περισσότερα στοιχεία, τον Μάρτιο του 2018.
3. "Ανθολόγιο Ιστορικών Ανεκδότων" ή "Διαχρονικά Ιστορικά Παραλειπόμενα", 2012 (έργο ακυκλοφόρητο, υπό έκδοση).
Έχει γράψει αρκετά άρθρα με εκπαιδευτικά θέματα.
Να σημειωθεί ότι ως Προϊστάμενος του 2ου Γραφείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης συνέγραψε για την εκπαιδευτική κοινότητα, τους τόμους:
α) "ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης - Κωδικοποίηση" (Προεδρικά Διατάγματα Εγκύκλιοι ΥΠ.Ε.Π.Θ.) και
β) "ΕΝΙΑΙΑ ΛΥΚΕΙΑ ΚΑΙ Τ.Ε.Ε. - Κωδικοποίηση", όλα από τις Εκδόσεις "ΚΩΔΙΚΑΣ", Θεσσαλονίκη 2001.
Χρήσιμα
-Η 1η έκδοση του βιβλίου "Ιστορία της Πρώτης Σερρών" (και της ευρύτερης περιοχής του Παγγαίου), κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2007 (Γραφικές Τέχνες "Μέλισσα", Ασπροβάλτα). Η 2η έκδοση, εμπλουτισμένη με περισσότερα στοιχεία, κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2018 (ΠΛΑΙΣΙΟ Α.Ε., Σέρρες) για λογαριασμό και με έξοδα της εφημερίδας "Τα νέα του Δήμου Πρώτης", με εκδότη τον Νίκο Μπακάλη, πρόεδρος του Ελληνικού Ορειβατικού Χιονοδρομικού Συλλόγου Πρώτης (Φωτογραφία εξωφύλλου Γιάννης Μαδεμλής www.airphotos.gr).
-Να πούμε ότι ήδη ετοιμάζεται η επανέκδοση του βιβλίου του "Παγγαιορείτικη Γλωσσολογία - Το Γλωσσικό Ιδίωμα της Πρώτης Σερρών" (και των άλλων χωριών της βορεινής πλευράς του Παγγαίου), το οποίο είχε κυκλοφορήσει τον Αύγουστο του 2004, με τη χορηγία του Δήμου Πρώτης και σήμερα είναι εξαντλημένο.
-Επιπλέον, όπως έχουμε ξαναγράψει, εκκρεμεί και η έκδοση του "Ανθολογίου Ιστορικών Ανεκδότων" ή αλλιώς "Διαχρονικά Ιστορικά Παραλειπόμενα", (δεν έχει καταληχθεί ο τίτλος του), έργο ολοκληρωμένο ήδη από το 2012. Σε συνάντησή μας, εν μέσω κορωνοϊού, μας είπε χαριτολογώντας ο αειθαλής κ. Ηρακλής Ευγενίδης: "Δεν είναι εύκολο κάτι τέτοιο, τώρα εις τας δυσμάς του βίου μου, αλλά θα το προσπαθήσω". Ευχόμαστε ο καθηγητής να βρει τα κουράγια και τις δυνάμεις και να το καταφέρει. Εμείς θα περιμένουμε κι αυτό του το πόνημά εναγωνίως!!!...
* "Παγγαίου Γη - Συγγράμματα & Συγγραφείς"
(Ροδολίβος-Δόμιρος-Μικρό Σούλι-Αμφίπολη-Παλαιοκώμη-Ν. Φυλή-Λακκοβήκια-Μεσολακκιά-Ν. Κερδύλλια-Πρώτη-Αγγίστα-Κρηνίδα-Κορμίστα-Ν. Μπάφρα-Ηλιοκώμη--Συμβολή-Σέρρες)
**Οι φωτογραφίες (ασπρόμαυρες) είναι από το συγκεκριμένο βιβλίο του Ηρακλή Ευγενίδη, έκδοση της τοπικής εφημερίδας "Τα νέα του Δήμου Πρώτης", του εκδότη Νίκου Μπακάλη.
