Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Ένα ντοκιμαντέρ για τους Τούρκους γιατρούς, εκπαιδευτικούς, επιχειρηματίες που αυτοεξορίστηκαν από την πατρίδα τους έπειτα από την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 και τις διώξεις που εξαπέλυσε ο Ερντογάν εναντίον τους, γύρισε η Μαριάννα Κακαουνάκη. Οι «Αόρατοι» όπως τιτλοφορείται η ταινία, προβάλλεται στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και η ίδια η δημιουργός μίλησε μαζί μας για το πώς κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το ντοκιμαντέρ;
-Όλα ξεκίνησαν όταν άρχισα να ασχολούμαι δημοσιογραφικά με την υπόθεση των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών. Κάλυπτα για μήνες τη δίκη τους και όπως συνήθως συμβαίνει όταν ασχολείσαι με ένα θέμα για καιρό, άρχισα να ακούω ιστορίες εκατοντάδων Τούρκων -γιατρών, εκπαιδευτικών, επιχειρηματιών - που μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία κατηγορήθηκαν, χωρίς στοιχεία, ως τρομοκράτες. Με ενδιέφερε να τους γνωρίσω, να δω πως ζουν, πως εξελίσσεται η ιστορία τους στην Ελλάδα και παράλληλα το τι συμβαίνει στην Τουρκία. Όταν κατάφερα να συναντήσω κάποιους από αυτούς ένιωσα την ανάγκη να μπω πιο βαθιά στην ιστορία. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα αυτού του ντοκιμαντέρ αλλά πήρε χρόνο να τους πείσω.
-Πώς προσεγγίσατε τους πρωταγωνιστές της;
-Εάν και πρωτογνώρισα μέλη της κοινότητας το 2017 για ένα πολύ μεγάλο διάστημα ήταν αρνητικοί στην ιδέα – όχι μιας ταινίας – αλλά ακόμα και ενός ρεπορτάζ. Κράτησα όμως επαφή και περνώντας χρόνο μαζί τους, άρχισαν να ανοίγονται. Και βέβαια συνεχώς επανερχόμουν στην ιδέα που είχα για το ντοκιμαντέρ. Κάποια στιγμή δέχτηκαν να κάνουμε ένα άρθρο στην εφημερίδα. Ο τίτλος ήταν «Οι αόρατοι Τούρκοι», δεν είχα χρησιμοποιήσει βέβαια τα πραγματικά τους ονόματα τους αλλά ήταν βασισμένο στις προσωπικές τους ιστορίες. Νομίζω πως αυτό - αλλά βασικά ο χρόνος που πέρασα μαζί τους- βοήθησε πολύ στο να καταλάβουν τι ακριβώς ήθελα να κάνω με αυτό το ντοκιμαντέρ.
Η Μαριάννα Κακαουνάκη
-Πότε και πώς αποφάσισαν να μοιραστούν την ιστορία τους, να γίνουν «ορατοί»;
-Τους πήρε περίπου τρία χρόνια να μου πουν το «ναι» και να ξεκινήσουμε γυρίσματα. Στην πραγματικότητα βέβαια πιστεύω πως άργησαν τόσο πολύ να δεχθούν όχι λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης προς εμένα αλλά από τον φόβο που ένιωθαν. Φοβόντουσαν πολύ και όχι άδικα. Κάποια στιγμή ένιωσαν όμως πως με το να ζουν στο σκοτάδι και να μην μιλάνε για το τι συμβαίνει στην χώρα τους ουσιαστικά εξυπηρετούσαν την ατζέντα εκείνου που τους είχε εκδιώξει. Οπότε, όταν ένιωσαν πως ήρθε η ώρα να γίνουν πιο ορατοί, ήμουν πολύ τυχερή γιατί με γνώριζαν ήδη και με εμπιστευόντουσαν.
-Ποιοι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν;
-Ακούμε για επιβεβαιωμένες περιπτώσεις απαγωγών από Τούρκους πράκτορες σε άλλες χώρες ή για επαναπροωθήσεις. Παρότι η Ελλάδα είναι μια δημοκρατική χώρα και εδώ είναι θεωρητικά ασφαλείς κάποιοι συνεχίζουν να φοβούνται. Θυμάμαι ένας από τους πρωταγωνιστές μου πως «δεν είναι εύκολο να συνηθίσεις την ελευθερία». Εγώ πάντως δεν προσπάθησα ποτέ να τους πείσω πως δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, γιατί σαφώς υπήρχε - και υπάρχει. Ήταν σημαντικό να ζυγίσουν εκείνοι το ρίσκο που παίρνουν για τους ιδίους αλλά και ενδεχομένως για δικούς τους ανθρώπους πίσω στην Τουρκία.
-Πώς νιώθουν για την πατρίδα τους; Και τι ελπίζουν για την επιστροφή τους σε αυτήν;
-Εγώ νιώθω πως έχουν πληγωθεί πολύ και όχι μόνο από το καθεστώς. Κανείς δεν μιλάει για αυτές τις διώξεις. Σε ένα μεγάλο βαθμό και εκεί είναι σαν «αόρατοι». Θυμάμαι πάντως κάποια στιγμή είδα έναν από τους βασικούς πρωταγωνιστές, τον Αχμέτ που είχε μπει στο google maps και κοιτούσε μέσω δορυφόρου τον δρόμο του σπιτιού του. Είναι συγκλονιστικό εάν το σκεφτείτε. Πως η ζωή εκεί συνεχίζεται κανονικά αλλά εκείνοι πενθούν την ζωή που έχασαν. Το σπίτι τους, την καριέρα τους, τους συγγενείς και τους φίλους τους και αυτό είναι πολύ σκληρό. Φαντάζομαι βέβαια πως εάν μια ημέρα αλλάξει η κατάσταση θα επιστρέψουν.
-Η ταινία προβάλλεται μετά την συμμετοχή της στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Κοπεγχάγης. Τι αποκομίσατε από την προβολή της; Ποιες οι εντυπώσεις;
-Οι διοργανωτές εκεί την περιέγραψαν ως μια «κατεξοχήν πολιτική ταινία με ανθρώπινη καρδιά» και χάρηκα πολύ γιατί αυτή η ισορροπία με παίδεψε πολύ. Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να ταξιδέψουμε αλλά πήραμε μηνύματα από θεατές αλλά και από φεστιβάλ του εξωτερικού που ενδιαφέρονται να την προβάλουν – Έγινε και μια φυσική προβολή - με 20 άτομα βέβαια γιατί ήταν οι πρώτες ημέρες που είχαν ανοίξει οι κινηματογράφοι- και έγινε το εξής καταπληκτικό - Με πήρε ένας Τούρκος και μου λέει «Είμαστε εδώ στο φουαγιέ με κάτι Δανούς και Έλληνες και συζητάμε, γιατί όλοι μας στην προβολή κλαίγαμε».
-Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στο οποίο συμμετέχει η ταινία σας επέστρεψε με δια ζώσης προβολές παράλληλα με τις online μετά από μια δύσκολη χρονιά για όλους μας. Πώς εκτιμάτε αυτή την υβριδική διοργάνωση; Πόσο ευέλικτοι πρέπει να είμαστε εν καιρώ πανδημίας ;
-Νομίζω τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προβολή σε έναν κινηματογράφο. Για εμένα που είναι η πρώτη μου ταινία, το ότι την Πέμπτη θα δω τις αντιδράσεις του κόσμου, είναι ανεκτίμητο. Από την άλλη, ήταν πολύ σημαντικό το ότι κατάφερε το Φεστιβάλ – Ήδη από πέρυσι, και σε χρόνο ρεκόρ, να διοργανώσει και διαδικτυακά προβολές. Μας κράτησε συντροφιά και ένιωσα πως ίσως ήταν και μια ευκαιρία για πολύ κόσμο να δει και να αγαπήσει τα ντοκιμαντέρ.
Οι «Αόρατοι» υποστηρίχθηκαν από τον μη κερδοσκοπικό δημοσιογραφικό οργανισμό iMEdD (incubator for media education and development).
Προβολή στο 23ο ΦΝΘ την Πέμπτη 1/7 21:15 στο Θερινό Σινεμά JOHN CASSAVETES, Λιμάνι Θεσσαλονίκης. Η ταινία θα είναι διαθέσιμη στην πλατφόρμα του Φεστιβάλ την επόμενη μέρα από τις 10:00 και έως το τέλος του Φεστιβάλ ή την εξάντληση των 500 θεάσεων.
