Της Λεμονιάς Βασβάνη
Οι βομβαρδισμοί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πείνα, αλλά και πτυχές της καθημερινότητας της εποχής των νεανικών χρόνων του Ντίνου Χριστιανόπουλου αποτυπώνονται στις «Μαθητικές εργασίες 1943-1948», βιβλίο που κυκλοφόρησε από το University Studio Press και που θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Κυριακή 28/11/21 ώρα 15.00 στο Περίπτερ 15 αίθουσα Κλείτος Κύρου στο πλαίσιο της Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μια πανομοιότυπη έκδοση μικρών τετραδίων καπλαντισμένων από τον ίδιο τον συγγραφέα, στα οποία μετέφερε από το 1946, επιλεγμένες εργασίες του (εκθέσεις, κριτικές, και αρκετά σκίτσα) συντεθειμένες κατά τον καιρό της πρώιμης αλλά και της όψιμης εφηβείας του.
Το TyposThes μίλησε με τον επιμελητής της έκδοσης, Δημήτρη Κόκορη, αναπλ. καθηγητής στο τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Όπως σχολίασε ο ίδιος: «Διαβάζοντας τα μαθητικά κείμενα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, τα οποία συνέγραψε όταν ήταν από δώδεκα έως δεκαέξι ετών, αναδύεται η αίσθηση ενός εκκολαπτόμενου λογοτεχνικού ταλέντου, ενώ τα συγκεκριμένα κείμενα σε αρκετά σημεία τους αποτελούν προανάκρουσμα μιας στιβαρής σε μεταγενέστερο στάδιο συγγραφικής παρουσίας. Ο Χριστιανόπουλος ως ποιητής, πεζογράφος και ερευνητής είχε και έχει σημαντική παρουσία στον πνευματικό χώρο. Κατά τούτο, έχουν ενδιαφέρον και τα εξελικτικά στάδια διαμόρφωσης του συγγραφέα, ακόμη και τα αφετηριακά, κατά τα οποία διαμορφωνόταν και βαθμιαία σχηματιζόταν η λογοτεχνική του ταυτότητα. Ήδη στις μαθητικές του εργασίες, ανιχνεύονται υφολογικά και δομικά γνωρίσματα της προσωπικής γραφής του Χριστιανόπουλου, καθώς και θεματικές περιοχές που αργότερα αναπτύχθηκαν στο λογοτεχνικό του έργο: ακριβολογία, κριτική διάθεση, πρώιμη ωριμότητα, λυρική διάθεση (ιδίως ως προς την περιγραφή των εποχών του έτους και της φύσης ή κατά τον σχηματισμό εικόνων αντλημένων από τη φύση), βαθύς επηρεασμός από τον στρατευμένο χριστιανισμό, αγάπη προς τους γονείς, ηρωοποίηση των κοινωνικά απορριγμένων, αίσθηση καθήκοντος, ενδυναμωμένη από μια ηθικής φόρτισης δεοντολογία».
Αναφορικά με την αποτύπωση της εποχής μέσα από τα γραπτά του Χριστιανόπουλου ο κ. Κόκορης σημείωσε: «Τα συγκεκριμένα κείμενα περιέχουν σκιαγραφήσεις ή και ενδείξεις των εκπαιδευτικών αλλά και γενικότερα των κοινωνικοϊστορικών συνθηκών, ώστε μέσα από τη ματιά, τη συγγραφική ικανότητα και την κριτική διάθεση ενός ευαίσθητου εφήβου να μπορούμε να συλλέξουμε πληροφορίες και να εξαγάγουμε συμπεράσματα εκ πρώτης όψεως για τη Θεσσαλονίκη και επί της ουσίας για την Ελλάδα κατά τη βιωματικά σκληρή, κοινωνικά ρευστή και ιστορικά σύνθετη δεκαετία του 1940: Oι πυροβολισμοί που διαπερνούν την ησυχία της νύχτας, οι βομβαρδισμοί, η αγωνιώδης προσέλευση στα καταφύγια, η φοβερή πείνα, τα εθνικά ιδεώδη, τα συσσίτια, ο στρατευμένος χριστιανισμός, τα πρώτα στρεβλά βήματα της μεταπολεμικής κοινωνίας προς την αστικοποίηση και πολλές ακόμη πτυχές της τότε καθημερινότητας συσσωματώνονται στα εφηβικά πονήματα του Χριστιανόπουλου, στα οποία η νεανική αφέλεια και αναμενόμενη αθωότητα συνυπάρχουν με την κριτική διάθεση και ενίοτε με τον καταγγελτικό τόνο».
Ερωτηθείς για τη σημασία του έργου του Χριστιανόπουλου στην ελληνική λογοτεχνία σημείωσε: «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου, που υπερβαίνει το ήμισυ του αιώνος(η πρώτη του ποιητική συλλογή δημοσιοποιήθηκε το 1950, ενώ η τελική εκδοτική αποκρυστάλλωση της ποίησής του έγινε το 2004), έχει δώσει έργο σημαντικό. Ανεξαρτήτως της αναγνωστικής και κριτικής εκτίμησης ή απαρέσκειας, υπάρχουν τρία κριτήρια προσμετρήσιμης απήχησης, τα οποία όταν καλύπτονται έως έναν επαρκή βαθμό, υποστηρίζουν την ύπαρξη και τη λειτουργία ενός σημαντικού συγγραφέα: α) απήχηση στους αναγνώστες, β) απήχηση στους κριτικούς και στους φιλολόγους, γ) απήχηση στους ομότεχνους, συνομηλίκουςκαι νεότερους. Οι πολλαπλές επανεκδόσεις των ποιημάτων και των αφηγημάτων του Χριστιανόπουλου μαρτυρούν ότι το έργο του και διαβαζόταν και διαβάζεται . τα βιβλία, τα μελετήματα και τα κριτικά σημειώματα, που ερμηνεύουν, αξιολογούν και φωτίζουν τη λογοτεχνική του παρουσία, είναι πάρα πολλά και εκτείνονται από τα μέσα του εικοστού αιώνα έως τις μέρες μας . τέλος, ο Χριστιανόπουλος και μέσω της Διαγωνίου αλλά και μέσω της επιδραστικότητας, που άσκησαν τόσο η θεματολογία του όσο και οι συγγραφικοί του τρόποι, έκανε «σχολή» στο γράψιμο, επηρεάζοντας αρκετούς λογοτέχνες. Κατά τούτο, το έργο του άφησε βαθύ ίχνος στο σύγχρονο νεοελληνικό λογοτεχνικό πεδίο, οπότε ενδιαφέρουν και τα εξελικτικά στάδια διαμόρφωσης του συγγραφέα, ακόμη και τα αφετηριακά, κατά τα οποία εκκολαπτόταν και βαθμιαία σχηματιζόταν η λογοτεχνική του ταυτότητα».
Η 18η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου θα πραγματοποιηθεί από 25 έως και 28 Νοεμβρίου 2021 εντός της ΔΕΘ αλλά και διαδικτυακά. Περισσότερα στο https://www.thessalonikibookfair.gr/
Κεντρική φωτογραφία: ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος
