Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Damon Galgut: «Εκατομμύρια μαύροι Νοτιοαφρικανοί περίμεναν για μια αλλαγή από το 1994»

Ο νικητής του Βραβείου Booker 2021 έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσει για την «Υπόσχεση»

Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη

 

Μια ιστορία στη Νότια Αφρική την περίοδο που η χώρα βγαίνει από το Απαρτχάιντ ξετυλίγεται στην «Υπόσχεση» (εκδ. Διόπτρα) που έγραψε ο Damon Galgut.

Ο συγγραφέας, που γι’ αυτό του το βιβλίο κέρδισε Βραβείο Booker για το 2021, έχει ως επίκεντρο στην πλοκή του μια οικογένεια λευκών που χωρίζεται και ενώνεται από το 1986 μέχρι σήμερα, κάθε φορά με αφορμή μια κηδεία. Παράλληλα υπάρχει και μια υπόσχεση προς τη μαύρη υπηρέτρια της οικογένειας για να της δώσουν τη γη της , που αποσιωπάται και εν τέλει δεν εκπληρώνεται ποτέ.

«Η Σαλομέ δεν μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό εκτός από το να περιμένει… Εκατομμύρια μαύροι Νοτιοαφρικανοί περίμεναν για μια αλλαγή από το 1994, όταν πρωτοήρθε η δημοκρατία στη χώρα μου», ανέφερε ο Damon Galgut απαντώντας στις ερωτήσεις μας με αφορμή την σημερινή παρουσίαση του βιβλίου του στις 18.00 στο Pubic στην Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη. Και συμπλήρωσε ότι ο δυστυχώς «ο ρατσισμός έχει διαμορφώσει τις ζωές όλων στην Νότια Αφρική, λευκών και μαύρων. Το χρώμα του δέρματός σου ήταν η μοίρα σου στο apartheid – και αλίμονο, αυτό εξακολουθεί να ισχύει αρκετά και σήμερα».

Ο ίδιος ανέφερε ότι πηγή του ήταν η μνήμη του και πως γράφοντας αυτό το μυθιστόρημα ήταν σαν να έκανε μια θεραπεία. Με αφορμή την πρώτη του επίσκεψη στη χώρα μας για την επαφή του με την ελληνική λογοτεχνία, ενώ αναφέρθηκε και στα βραβεία στο χώρο των βιβλίων.

 

yposhesi_biblio.jpg

 

-Πώς εμπνευστήκατε την «Υπόσχεση»;

-Η ιδέα του βιβλίου αυτού γεννήθηκε μετά από μια συζήτηση με έναν φίλο κατά την οποία μου αφηγήθηκε τις τέσσερις κηδείες της οικογενείας του στις οποίες είχε παραστεί: των γονιών του, του αδερφού και της αδερφής του. Ήταν πολύ αστείος επειδή είναι εξαιρετικός αφηγητής με μια θεατρική ματιά στις λεπτομέρειες. Αντιλήφθηκα λοιπόν πως οι ίδιοι άνθρωποι εμφανίζονταν σε κάθε κηδεία και συμπεριφέρονταν με τους ίδιους αποκαλυπτικούς τρόπους, και τότε σκέφτηκα πως ίσως να ήταν ένας ενδιαφέρον να γράψω ένα μυθιστόρημα σχετικά με μια οικογένεια γύρω από τέσσερις κηδείες. Σε μια πιο βαθιά προσέγγιση, η ιδέα μού τράβηξε περισσότερο την προσοχή γιατί θα μου επέτρεπε να δείξω το πέρασμα του χρόνου ανάμεσα σε κάθε κηδεία και τι είχε συμβεί στους ήρωες, αλλά και στη χώρα. Το πέρασμα του χρόνου: αυτό ήταν το πραγματικό θέμα.

-Η ιδιοκτησία της γης στη Νότια Αφρική είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματός σας. Πώς καθορίζει τις ζωές των ηρώων;

-Δεν τις καθορίζει. Αντίθετα, εκτός από μια περίπτωση, οι λευκοί ήρωες δεν νοιάζονται ούτε και ασχολούνται με το θέμα της ιδιοκτησίας γης. Φυσικά και είναι ένα καυτό πολιτικό θέμα, αλλά μόνο στο βαθμό που οι ιδιοκτήτες γης δεν σκέφτονται πολύ γι’ αυτήν ή γιατί τους “ανήκει”. Σε ένα μεγαλύτερο βαθμό καθορίζει τη ζωή της μαύρης γυναίκας, της Σαλομέ, που υποτίθεται ότι θα κληρονομήσει ένα κομμάτι γης. Σε εκείνη θα έκανε μεγάλη διαφορά, αλλά επί τριάντα χρόνια τίποτα δεν γίνεται. Η αναμονή είναι αυτή που δίνει μορφή της ιστορίας, και αυτή που έδωσε μορφή στην σύγχρονη Νότια Αφρική κατά  πολλούς τρόπους.

-Η υπόσχεση δεν τηρείται προς την μαύρη υπηρέτρια. Πώς την επηρεάζουν τα εμπόδια που προκύπτουν; Και πώς έχει επηρεάσει τη ζωή των κατοίκων στη Νότια Αφρική ο ρατσισμός;

-Τα εμπόδια είναι απλά η αδιαφορία και ο εγωισμός της λευκής οικογένειας στην οποία εργάζεται. Δεν μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό εκτός από το να περιμένει… όπως εκατομμύρια μαύροι Νοτιοαφρικανοί που περίμεναν για μια αλλαγή από το 1994, όταν πρωτοήρθε η δημοκρατία στη χώρα μου. Όσο για τον ρατσισμό, είναι προφανές ότι έχει διαμορφώσει τις ζωές όλων στην Νότια Αφρική, λευκών και μαύρων. Το χρώμα του δέρματός σου ήταν η μοίρα σου στο apartheid – και αλίμονο, αυτό εξακολουθεί να ισχύει αρκετά και σήμερα.

damon_galgut_headshot_-_2021_-_credit_marthinus_basson.jpg

-Ποια είναι η σχέση μεταξύ των υποσχέσεων που δεν τηρήθηκαν στους ήρωες του βιβλίου σας με τις υποσχέσεις που δεν τηρούν οι πολιτικοί στη χώρα;

- Στο μυθιστόρημά μου η υπόσχεση που αθετείται αναφέρεται στην αποτυχία μιας λευκής οικογένειας. Αλλά φυσικά ισχύει και για πολλές άλλες υποσχέσεις που δεν τηρούνται. Οι αναγνώστες θα πρέπει να αποφασίσουν μόνοι τους για τις όποιες συνδέσεις. Εγώ θα πω ότι αρκετοί από εμάς ήλπιζαν ότι η νέα δημοκρατική εποχή στη Νότια Αφρική θα τηρούσε την υπόσχεση για μια νέα χώρα και ένα νέο μέλλον. Σίγουρα έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα έκτοτε, αλλά το παρόν μοιάζει σε πολλούς τρόπους με το παρελθόν.

-Πόσο δύσκολο ήταν να κάνετε έρευνα για το βιβλίο σας;

-Δεν χρειάστηκε να κάνω καμία έρευνα! Τα χρόνια στα οποία αναφέρεται το βιβλίο μου είναι χρόνια της ενήλικης ζωής μου, και τα ξέρω καλά γιατί τα έζησα. Η μνήμη ήταν η πηγή μου και γράφοντας το βιβλίο αυτό ήταν για μένα σαν ένα είδος θεραπείας και εξορκισμού.

-Χρησιμοποιήσατε μια πιο κινηματογραφική προσέγγιση στην αφηγηματική σας τεχνική στην «Υπόσχεση». Πώς επιλέξατε αυτή τη φόρμα;

-Η φόρμα αυτή μου γεννήθηκε ως ιδέα όταν έγραψα μερικά προσχέδια ενός κινηματογραφικού σεναρίου, μερικούς μήνες αφότου είχα ξεκινήσει να δουλεύω πάνω στο μυθιστόρημά μου. Ξαφνικά είδα τις δυνατότητες που μια κινηματογραφική «φωνή» θα έδινε στο βιβλίο. Δεν θα έλεγα πως βοήθησε στο να πλάσω τους χαρακτήρες. Όμως ήταν απελευθερωτικό στον τρόπο αφήγησης. Ήμουν ελεύθερος να κόψω πολύ γρήγορα ανάμεσα σε διαφορετικές οπτικές γωνίες και σκηνές, χωρίς τους περίτεχνους τρόπους που απαιτούνται σε μια πιο ρεαλιστική μέθοδο. Μου έδωσε ταχύτητα και  ρευστότητα και ορμή. Και φυσικά η διαφορά ανάμεσα σε ένα ‘close-up’ πάνω σε έναν χαρακτήρα και σε ένα πιο μακρινό πλάνο είναι επίσης διαφορά τόνου. Οπότε η εμβέλεια του βιβλίου σε προοπτική και συναισθήματα ήταν αμέσως ευρύτερη.

 

-Το μυθιστόρημά σας έχει κερδίσει Βραβείο Booker. Πώς νιώθετε για αυτό το βραβείο; Και πώς οι βραβεύσεις αλλάζουν ην αναγνώριση πάνω στη δουλειά ενός δημιουργού;

-Το Βραβείο Booker Prize έχει μια στρατοσφαιρική επίδραση στην προσοχή που λαμβάνεις. Η ζωή μου δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια. Το βιβλίο έφτασε σε εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώστες και για αυτό είμαι ευγνώμων. Σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο πάλεψα με την μεγάλη προσοχή που λάμβανα, επειδή είμαι κυρίως ένας ήσυχος άνθρωπος.

Δεν είναι εύκολο να παίρνεις τα βραβεία στα σοβαρά, επειδή συχνά κακής ποιότητας βιβλία κερδίζουν βραβεία και τα καλά βιβλία παραβλέπονται. Αλλά γενικά, αν τα βραβεία κάνουν τους ανθρώπους να διαβάζουν βιβλία, τότε πιστεύω σε αυτό τον σκοπό.

-Ποιοι συγγραφείς σας έχουν επηρεάσει περισσότερο;

Samuel Beckett. Virginia Woolf. Patrick White. William Faulkner.

-Τι σας εμπνέει να γράψετε ένα βιβλίο;

-Δεν πιστεύω στην έμπνευση. Πιστεύω στο να νιώσεις κάποια εσωτερική πίεση να μιλήσεις, και μετά να βρεις έναν εξωτερικό μηχανισμό για να μιλήσεις μέσω αυτού.

-Τι γνωρίζετε για την Ελληνική λογοτεχνία;

-Δυστυχώς όχι πολλά… Αλλά ήμουν ενθουσιασμένος όταν ανακάλυψα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια όταν ήμουν λίγο παραπάνω από 20 χρονών και μετέπειτα (ως μαθητής δραματικής σχολής) τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Έχουν τέτοια δύναμη που κάνει τις περισσότερες σύγχρονες δουλειές, ακόμη και τη δική μου, να μοιάζουν χλωμές και αναίμακτες.

-Ποια μυθιστορήματα διαβάζετε αυτό το διάστημα;

-Συνήθως διαβάζω προς τα πίσω, και εννοώ συγγραφείς που έχουν πεθάνει. Αρκετά από τα «νέα» βιβλία είναι πολυδιαφημισμένα αλλά δεν έχουν κριθεί από τον χρόνο. Τα βιβλία που έχουν αντέξει δεκαετίες είναι τα βιβλία που με ενδιαφέρουν.

 

Ποιος είναι ο Damon Galgut

Ο Damon Galgut είναι Νοτιοαφρικανός μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1963 στην Πρετόρια και εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα σε ηλικία δεκαεπτά ετών. Ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος για το βραβείο Booker το 2003 με το έργο του The Good Doctor (Ο καλός γιατρός, Ωκεανίδα 2005) και για δεύτερη φορά το 2010 με το μυθιστόρημα In a Strange Room. H υποψηφιότητά του με την Υπόσχεση ήταν η τρίτη και τυχερή. Χάρη σε αυτήν ο Galgut έγινε ο τρίτος Νοτιοαφρικανός συγγραφέας που τιμάται με το βραβείο Booker μετά την Nadine Gordimer και τον J. M. Coetzee. Το πρόσφατο μυθιστόρημά του Arctic Summer ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Walter Scott και Folio, ενώ το έργο του The Quarry μεταφέρθηκε το 2020 στον κινηματογράφο. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Κέιπ Τάουν. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί συνολικά σε δεκαέξι γλώσσες.

Στην σημερινή βιβλιοπαρουσίαση στις 18.00 στο Public της Τσιμισκή ο συγγραφέας θα συνομιλήσει με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Στέφανο Τσιτσόπουλο.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βαλτιμόρη: Γερανοί ξεκίνησαν να απομακρύνουν τα συντρίμμια της γέφυρας
Θα χρειαστεί πολύς χρόνος μέχρι να επαναλειτουργήσει το λιμάνι, που είναι το ένατο μεγαλύτερο των ΗΠΑ σε δραστηριότητα
Βαλτιμόρη: Γερανοί ξεκίνησαν να απομακρύνουν τα συντρίμμια της γέφυρας