Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Ο παππούς της δούλευε σε ένα ιστορικό υφασματάδικο της Αθήνας. Η γιαγιά της στην Κατοχή πουλούσε υφάσματα στα χωριά με αντάλλαγμα τρόφιμα. Η μητέρα της διατηρούσε μεγάλο εργαστήριο ραφής φασόν τη δεκαετία του '80, και ο αδελφός της σπούδασε σχέδιο μόδας και ήταν μοντέλο. Η Ζέφη Κόλια μπορεί να μην είχε καταπιαστεί ποτέ με τα υφάσματα, όμως έκανε αυτό που γνωρίζει καλά: αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο για τη μόδα!
Όπως εξήγησε στο TyposThes με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου της με τίτλο «Βελονιές της πρωτοπορίας» (εκδ. Μεταίχμιο) που θα γίνει την Πέμπτη 15 Ιουνίου 2023, στις 7:30 μ.μ., στον χώρο του βιβλιοπωλείου ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ (Μητροπόλεως 92, Θεσσαλονίκη), θέλησε να αφηγηθεί «την ιστορία του 20ού αιώνα μέσα από μια άλλη οπτική γωνία, ώστε να γίνει πιο κατανοητή και εύληπτη – κυρίως στους νέους ανθρώπους που δεν έχουν κανένα βίωμα από αυτήν». Στις σελίδες του η μόδα αποτελεί κομμάτι της κοινωνίας και της ιστορίας.
«Τα ρούχα αντανακλούν όχι μόνο την εποχή τους, αλλά και τη στάση του καθενός στην εποχή που ζει. Επίσης η μόδα συνδέεται κυρίως με τις ανάγκες μας», σημείωσε μεταξύ άλλων. Παράλληλα μίλησε για τα τα «τρία R», που δεν κουραζόταν να επαναλαμβάνει ως την ύστατη στιγμή της η Vivienne Westwood: Reduce- Reuse-Recycle. «Δηλαδή μείωση της fast fashion παραγωγής προς όφελος πιο ποιοτικών ρούχων, επαναχρησιμοποίηση και τέλος ανακύκλωση».
Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
-Ποια η σχέση σας με τη μόδα;
-Η Βιρτζίνια Γουλφ έγραφε στο ημερολόγιό της το 1925: «Πρέπει να θυμηθώ να γράψω για τα ρούχα μου την επόμενη φορά που θα έχω την παρόρμηση να γράψω. Η αγάπη μου για τα ρούχα με ενδιαφέρει βαθιά: μόνο που δεν είναι αγάπη – και πρέπει να ανακαλύψω τι είναι».
Προσπαθώντας κι εγώ να ανακαλύψω τι είναι αυτό που με συνδέει με τη μόδα, συνειδητοποίησα ότι έχω μεγαλώσει σε μια οικογένεια με μακρά παράδοση στην ένδυση: Ο παππούς μου δούλευε σε ένα ιστορικό υφασματάδικο στο κέντρο της Αθήνας· στην Κατοχή η γιαγιά μου για να θρέψει τα παιδιά της πουλούσε υφάσματα στα χωριά με αντάλλαγμα ένα καρβέλι ψωμί ή λίγο λάδι. Επίσης τη δεκαετία του ’80 η μητέρα μου διατηρούσε μεγάλο εργαστήριο ραφής φασόν, αλλά και ο αδελφός μου σπούδασε σχέδιο μόδας και ήταν μοντέλο· περπάτησε σε πασαρέλες του Παρθένη και του Ασλάνη. Δεδομένου του ότι εγώ δεν είχα καμία από αυτές τις δεξιότητες, έκανα αυτό που ήξερα καλύτερα: Κατέγραψα ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της: Αυτό του 20ού αιώνα.
-Ποια η αγαπημένη σας εποχή στο θέμα ρούχων; Και γιατί;
-Τα sixties στο Λονδίνο. Διότι δεν ήταν απλώς μια εποχή· ήταν τρόπος ζωής και state of mind. Ήταν εκείνη η εκπληκτική εποχή όπου οι νέοι διαχωρίστηκαν οριστικά από τον κόσμο των ενηλίκων και απέκτησαν τη δική τους μουσική, τέχνη και μόδα. Μεταξύ Carnaby street και King’s Road εξελίχθηκε μια πολύχρωμη στιλιστική επανάσταση μέσα από μικρές μπουτίκ που είχαν δυνατή ποπ μουσική, ψυχεδελικές βιτρίνες, δωρεάν ποτά και ελεύθερο ωράριο που δημιουργούσε ένα κυλιόμενο shopping party. Ήταν η εποχή που άλλαξε εντελώς την εικόνα και τις συμπεριφορές της σύγχρονης γυναίκας και γέννησε μόδες και μουσικές τις οποίες ακόμη λατρεύουμε.
-Πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
-Ήθελα να αφηγηθώ την ιστορία του 20ού αιώνα μέσα από μια άλλη οπτική γωνία, ώστε να γίνει πιο κατανοητή και εύληπτη – κυρίως στους νέους ανθρώπους που δεν έχουν κανένα βίωμα από αυτήν. Ήθελα να μιλήσω όχι μόνο για τα ρούχα, αλλά και για όλα εκείνα τα γεγονότα που μας καθόρισαν σε αυτό που είμαστε σήμερα: τα καλλιτεχνικά κινήματα, τις μουσικές, το σινεμά, τον ακτιβισμό, την ποπ κουλτούρα, τις πρωτοπορίες γενικότερα. Αλλά και για τους πολέμους, τις επαναστάσεις, τις εξεγέρσεις – και ποια ήταν η εικόνα και η στάση των ανθρώπων σε καθεμία από αυτές τις καθοριστικές κοινωνικές καταστάσεις.
-Στο κείμενό σας δεν παραθέτετε απλά δημιουργούς και τρόπους δουλειάς, όμως συνδέετε την εποχή και το πόσο επηρέασε στον σχεδιασμό των ρούχων. Πόσο οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες καθορίζουν το τι θα φορέσουμε;
-Η μόδα είναι μέρος της ιστορίας του κόσμου και τα ρούχα αντανακλούν όχι μόνο την εποχή τους, αλλά και τη στάση του καθενός στην εποχή που ζει. Επίσης η μόδα συνδέεται κυρίως με τις ανάγκες μας. Όταν οι γυναίκες στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο έπρεπε να αντικαταστήσουν τους άνδρες σε όλες τις δουλειές –από τις φάμπρικες και τα χωράφια ως τα τραμ και τις δημόσιες υπηρεσίες– για να μην μπερδεύονται τα φουστάνια στις μηχανές ανέβηκε υποχρεωτικά το μήκος του στριφώματος, ενώ φόρεσαν τα πρώτα παντελόνια και τις εργατικές φόρμες. Αυτό αποτυπώθηκε στην επερχόμενη μόδα. Έτσι συνεχίστηκε το πράγμα σε όλον τον 20ό αιώνα, μέσα απ’ τους πολέμους, τις επαναστάσεις, τα κινήματα και τους μόδιστρους, που με το αυτί στα πεζοδρόμια περνούσαν τις μόδες του δρόμου και τα κοινωνικά μηνύματα στις πασαρέλες τους.
-Αν και από τις πιο ρυπογόνες βιομηχανίες, η μόδα συνεχίζει να πουλάει εκατομμύρια προϊόντα. Γιατί νιώθουμε πως δεν έχουμε τίποτα να βάλουμε ενώ η ντουλάπα μας είναι γεμάτη; Πόσο στηρίζεται / τροφοδοτεί η βιομηχανία αυτή (σ)την ασταμάτητη επιθυμία για αγορές;
-Αυτό είναι κυρίως το αποτέλεσμα της γρήγορης και φτηνής μόδας, στην οποία εθιστήκαμε τον 21ο αιώνα και η οποία δημιουργεί πολύ πιο σοβαρά προβλήματα από αυτά που έχουμε μπροστά στην ντουλάπα μας. Έχετε απόλυτο δίκιο, νιώθουμε σαν να μην έχουμε τι να φορέσουμε, ενώ ο πλανήτης επιβαρύνεται με βουνά από πεταμένα ρούχα στις ακτές της Αφρικής, τα οποία για να παραχθούν έχουν σπαταληθεί άπειροι πολύτιμοι φυσικοί πόροι. Γι’ αυτό η σημερινή πρωτοπορία της μόδας βασίζεται στα «τρία R», που δεν κουραζόταν να επαναλαμβάνει ως την ύστατη στιγμή της η Vivienne Westwood: Reduce- Reuse-Recycle. Δηλαδή μείωση της fast fashion παραγωγής προς όφελος πιο ποιοτικών ρούχων, επαναχρησιμοποίηση και τέλος ανακύκλωση. Ο δρόμος αυτός είναι βέβαια εξαιρετικά δύσκολος, αλλά η μόδα μάς έχει διδάξει ότι λειτουργεί και στα δύσκολα. Ας θεωρήσουμε λοιπόν ότι για άλλη μια φορά βρισκόμαστε σε συνθήκες πολέμου. Και βρισκόμαστε: σε πόλεμο με το ίδιο μας το κλίμα.
