*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου 1912, ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης ηγήθηκε της αποστολής που τορπίλισε και κατέστρεψε το παροπλισμένο θωρηκτό Φέτχι Μπουλέντ, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως διοικητική βάση των Τούρκων και αποτελούσε σύμβολο της οθωμανικής δύναμης. Το ναυάγιο του πλοίου από τότε βρίσκεται στον βυθό, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας (IMMA) στις 21 Ιουνίου στις 6 το απόγευμα θα παρουσιάσει το καινοτόμο σύστημα CuRVE, που επιτρέπει την ψηφιακή αναβίωση του ιστορικού γεγονότος του τορπιλισμού του οθωμανικού θωρηκτού Φέτχι Μπουλέντ.
«Ο επισκέπτης φορώντας τα γυαλιά 3D ζει σ΄ ένα περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, στο οποίο μεταφέρεται πάνω στο πλοίο του ναυάρχου Βότση «Τορπιλοβόλο»11. Η δημιουργία στατικής και δυναμικής απεικόνισης εικονικών 3D αντικειμένων με Επαυξημένη Πραγματικότητα, καθώς και η δημιουργία δυναμικών συνθετικών σκηνών περιβάλλοντος, όπως επίσης η διαδραστική αφήγηση, κάνουν τον επισκέπτη να αισθάνεται μέρος της ιστορικής μάχης που οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης», ανέφερε στο «ΤyposThes» η κυρία Σταυρούλα Μαυρογένη, Καθηγήτρια στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Μακεδονία και Διευθύντρια Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης ΙΜΜΑ.
Μια εξατομικευμένη εμπειρία που θα κάνει τους επισκέπτες να ζήσουν τη νύχτα της μάχης!
Από την πλευρά της η Φανή Τσατσάια, Ιστορικός Τέχνης, Υπ. Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ και Διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα συμπλήρωσε πως «Το CuRVE (Culture Realities Virtually Enhanced) συνδυάζει τα τελευταία επιτεύγματα των τεχνολογιών Virtual Reality (VR), Augmented Reality (AR) και της αφήγησης Storytelling (ST). Το ΙΜΜΑ σε συνεργασία με την N-CODE Audio Visual Productions και την Ομάδα Απεικόνισης Πληροφορίας και Εικονικής Πραγματικότητας του Εργαστηρίου Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας και Τεχνολογίας της Πληροφορίας του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών, δημιούργησε μια εξατομικευμένη εμπειρία για τους επισκέπτες του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα που θα τους μεταφέρει πίσω στον χρόνο και θα τους κάνει να «ζήσουν» τη νύχτα της μάχης. Το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να περπατήσει στο ελληνικό πλοίο που έριξε τις τορπίλες και να βιώσει με τη βοήθεια της τεχνολογίας το παράτολμο εγχείρημα του ελληνικού πληρώματος».
Γνωστή με ένα νεωτερικό και καινοτόμο τρόπο
η στιγμή που σηματοδότησε την απελευθέρωση της πόλης μας
Στην ερώτηση γιατί επιλέχθηκε η αναβίωση του τορπιλισμού του Φέτχι Μπουλέντ η κυρία Μαυρογένη ανέφερε τα εξής: «Στις αρχές του 20ου αιώνα, το ελληνικό κράτος για να επιτύχει τους εθνικούς του στόχους χρειαζόταν τη συνέργεια των λοιπών βαλκανικών κρατών, τα οποία κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου πολέμησαν συνασπισμένα εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συμμετοχή του ελληνικού στόλου για την υπονόμευση της στρατιωτικής κινητοποίησης και του ανεφοδιασμού των Οθωμανών, καθώς και για την παρεμπόδιση των θαλάσσιων συγκοινωνιών στο Αιγαίο Πέλαγος υπήρξε καθοριστική για την αίσια έκβαση του πολέμου. Η σημαντικότερη επιτυχία του ελληνικού ναυτικού έναντι των Οθωμανών υπήρξε ο τορπιλισμός και η βύθιση του θωρηκτού Feth-i Bülend (Περήφανη Νίκη). Ο Νικόλαος Βότσης, κυβερνήτης του Τορπιλοβόλου 11 εισήλθε στο ναρκοθετημένο Θερμαϊκό κόλπο κατά τη διάρκεια της νύχτας της 18ης Οκτωβρίου 1912 και με δυο τορπίλες εξουδετέρωσε το οθωμανικό θωρηκτό. Η ανάδειξη λοιπόν αυτής της λαμπρής ιστορικής στιγμής που σηματοδότησε την απελευθέρωση της πόλης μας πιστεύουμε ότι αξίζει να γίνει γνωστή μέ ένα νεοτερικό και καινοτόμο τρόπο».
Πώς ο Βότσης τα κατάφερε με ένα παρωχημένο τορπιλοβόλο
Η κυρία Τσατσάια συμπλήρωσε: «το δαιμόνιο του Έλληνα ενήργησε στο πρόσωπο του Νικόλαου Βότση για να αποδείξει πως ακόμα και με πενιχρά μέσα μπορεί διαχρονικά να πετυχαίνει το ακατόρθωτο. Τα εργαλεία του; Ένα τορπιλοβόλο γερμανικής κατασκευής που ήδη στα 27 του χρόνια θεωρείτο παρωχημένο. Προοριζόταν πια αποκλειστικά για τη συνοδεία φορτηγών πλοίων και για ανιχνευτικές αποστολές. Ο αντίπαλος; Ένα εξίσου παλιό πολεμικό, η θωρακοβαρίδα “Φέτχι Μπουλέντ”, σχεδόν παροπλισμένη, που όμως αξίωνε ακόμα τον σεβασμό ενός πλοίου διοίκησης στον ναυτικό τομέα της Θεσσαλονίκης. Πίσω στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας, τη στιγμή που κανένας δεν ήθελε να αναλάβει τη διοίκηση του τορπιλοβόλου “11”, ο υποπλοίαρχος Βότσης, με καταγωγή από ένδοξη οικογένεια υδραίων αγωνιστών του 1821, διείδε την ευκαιρία να κερδίσει επάξια μια θέση στο ηρώο των προγόνων. Μερίμνησε προσωπικά για τις απαραίτητες επισκευές και απευθυνόμενος στο πλήθος των επίστρατων καλούσε όσους ένοιωθαν αρκετά αποφασισμένοι, προειδοποιώντας τους για την επικινδυνότητα της αποστολής. Μεταξύ των εθελοντών και κατόπιν ερωτήσεων έκανε δεκτούς όσους του έδιναν «την καλλιτέραν εντύπωσιν» και «τους φαινομένους πλέον ρωμαλέους». Κατόπιν, προσέγγιζε τους «επιφορτισμένους την κατάταξιν» και τους παρακαλούσε να επιτρέψουν την απόσπαση των εκλεκτών του. Η αποστολή σε καμία περίπτωση δε θα ήταν εύκολη. Την είσοδο στον κόλπο του Θερμαϊκού φύλασσαν ποντισμένες νάρκες και ο άγρυπνος προβολέας του Καραμπουρνού κινείτο ταχύτατα από τη μια άκρη στην άλλη. Όμως ο Βότσης ήταν καλά πληροφορημένος και επιπλέον είχε επιστρατεύσει δύο έμπειρους ναυτικούς από το Λιτόχωρο, γνώστες των ιδιομορφιών της περιοχής».
Νέοι ορίζοντες με το πρόγραμμα Curve
Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η κυρία Μαυρογέννη στο «ΤyposThes»: «Η πρωτότυπη εφαρμογή CuRVE επιδιώκει την ενίσχυση του επιδεικτικού εργαστηρίου του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που συνδέεται με τον τορπιλισμό του Οθωμανικού πλοίου Φέτχι Μπουλέντ.
Στόχος του έργου “CuRVE: Εξατομικευμένη Αλληλεπίδραση με Ιστορικά Πολιτιστικά Στοιχεία σε Εικονική και Επαυξημένη Πραγματικότητα” είναι να συνδυάσει τα τελευταία επιτεύγματα της Εικονικής Πραγματικότητας και Διαδραστική Αφήγηση, προς την ενίσχυση λειτουργίας επιδεκτικών εργαστηρίων πολιτιστικών οργανισμών επηρεάζοντας τον τρόπο που βιώνει ο επισκέπτης στον πολιτιστικό χώρο, μετατρέποντάς τον σε ενεργό χρήστη του Πολιτισμού. Επιδίωξη του CuRVE είναι να δοθεί κίνητρο στον επισκέπτη να γνωρίσει τα πολιτιστικά αγαθά και με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο να ανακαλύψει, να αξιολογήσει και να σεβαστεί τα ιστορικά στοιχεία πολιτισμού σε τέτοιο βαθμό, που να καταλάβει γιατί είναι σημαντική η διατήρηση αυτών και των αξιών με τις οποίες συνδέονται και που επηρεάζουν σημαντικά την ιστορική, πολιτιστική, πολιτική και κοινωνική εξέλιξη».
Με βοηθό το 3d
Σχετικά με το πώς λειτουργεί η εφαρμογή η κυρία Τσατσάια ανέφερε στο «ΤyposThes: «Μέσα από τον χειρισμό απλού γραφικού περιβάλλοντος στην οθόνη της φορητής συσκευής του ή με εικονική απεικόνιση στο οπτικό του πεδίο, ο επισκέπτης θα μπορεί να παρατηρήσει και να περιεργαστεί αντικείμενο που θα επιλέξει δείχνοντας προς αυτό με την φορητή συσκευή του ή θέτοντας το ως στο κέντρο του οπτικού του πεδίου. Θα μπορεί να φέρει την 3D εικονική απεικόνιση του αντικειμένου πιο κοντά του ή και την 3D εικονικά ανακατασκευασμένη μορφή του, να την περιστρέψει, να δει την πορεία του συγκεκριμένου αντικειμένου στον χρόνο αλλά και την σύνδεση του με πολιτιστικά αγαθά και πολιτιστικά στοιχεία. Με την χρήση τεχνικής κατάλληλα μορφοποιημένων υπερήχων ο επισκέπτης θα μπορεί να αισθανθεί την υφή της επιφάνειας και το σχήμα του αντικειμένου. Επιπλέον, μέσα από κατάλληλο μενού ο χρήστης θα μπορεί να έχει επιλέξει σχετική διαδραστική πολυμεσική πληροφορία, γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στις εμπειρίες, τις γνώσεις και τις προτιμήσεις του, με τεχνουργήματα που αντιπροσωπεύουν έναν διαφορετικό χρόνο και χώρο».
Κειμήλια του Μουσείου να γίνουν πιο θελκτικά στη νέα γενιά
Σε ερώτησή μας αν υπάρχει στόχος να εφαρμοστεί και σε άλλα εκθέματα ή χώρους του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα το συγκεκριμένο πρόγραμμα η κυρία Μαυρογένη είπε τα εξής: «Θα ήταν χαρά μας να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες με τις οποίες τα κειμήλεια του Μουσείου μας θα πάρουν ζωή και θα γίνουν πιο θελκτικά για τη νέα γενιά. Γνωρίζουμε ότι η Ιστορία ως γνωστικό αντικείμενο παραμένει στο περιθόριο των ενδιαφερόντων των νέων μας. Αν λοιπόν η Τεχνολογία συμβαδίσει με την Ιστορία πιστεύουμε ότι θα κερδίσουμε το στοίχημα να γεμίσουν τα Μουσεία μας με νέους ανθρώπους.
Ωστόσο κάτι τέτοιο απαιτεί αρκετά χρήματα. Ελπίζουμε ότι τόσο το Υπουργείο Πολιτισμού, όσο και το Παιδείας θα καταλάβουν τη σημασία χρηματοδότησης τέτοιων προγραμάτων. Η ανάδειξη της Ιστορίας μας μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τις νέες τεχνολογίες».
Να σημειωθεί ότι το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα μέσω του Έργου «Ψηφιακές υποδομές και δράσεις για την ενίσχυση των σκοπών του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας» χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Το έργο, όπως εξήγησε η κυρία Τσατσάια, «συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από εθνικούς πόρους, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία” ΕΣΠΑ 2014-2020 σχεδιάζει τη ψηφιοποίηση των συλλογών και των τεκμηρίων του που θα αποτελέσουν το αντικείμενο πλήθος εφαρμογών. Πιο συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί ιστότοπος διαχείρισης πολυμεσικού περιεχομένου, εφαρμογή ψηφιακού ξεναγού για έξυπνες συσκευές iOS και Android σε χώρους εκθέσεων, 3D μοντέλα και Εικονικές περιηγήσεις, εκπαιδευτικές εφαρμογές και άλλα».
Πώς βοηθάει το κομμάτι της ψηφιακής τεχνολογίας τον επισκέπτη
Σχετικά με το πόσο βοηθάει το κομμάτι της ψηφιακής τεχνολογίας τον επισκέπτη η κυρία Μαυρογένη σημείωσε: «Αξιοποιώντας τις δυνατότητες αλληλεπίδρασης, οι συγκεκριμένες τεχνολογίες επιτρέπουν στον επισκέπτη Μουσείου να αλληλοεπιδράσει με τρισδιάστατα μοντέλα έχοντας την δυνατότητα να διευκολύνουν την τεκμηρίωση, την μετάδοση γνώσης και να προωθήσουν την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με τρόπο προσιτό και ευχάριστο στο ευρύ κοινό. Ο εικονικός χώρος υποστηρίζει την διάδοση οπτικοακουστικών κυμάτων, ενώ η αίσθηση της αφής αναπαράγεται με την χρήση κατάλληλων απτικών συσκευών, με την παραγωγή κυμάτων αέρα και με την χρήση κατάλληλα μορφοποιημένων υπερήχων. Η αλληλεπίδραση με τα εικονικά περιβάλλοντα επιτυγχάνεται με την απόδοση κινήσεων του χρήστη σε πραγματικό χρόνο και με την χρήση βασικών γραφικών περιβάλλοντος, που δεν που δεν προϋποθέτουν προγραμματιστικές ικανότητες για τον χρήστη.
Πολλά Μουσεία έχουν ήδη κάνει εκθέσεις με χρήση εφαρμογών εικονικής και επαυξιμένης πραγματικότητας. Ένας χρήστης επαυξημένης πραγματικότητας μπορεί επίσης να βρεθεί στη σκηνή κάποιων ιστορικών γεγονότων που έχουν δημιουργηθεί σε βίντεο 360 μοιρών.
Η διαδραστική επίσης αφήγηση, ενισχύει την εξατομικευμένη εμπειρία φυσικής επίσκεψης, επιτρέποντας την πρόσβαση σε διαδραστική πολυμεσική πληροφορία που αφορά τα πολιτιστικά αποθέματα μέσω της χρήσης έξυπνων φορητών συσκευών και σε συνδυασμό με τεχνολογίες Εικονικής και Επαυξημένης πραγματικότητας. Η τεχνική δημιουργεί βαθύτερες γνωστικές και συναισθηματικές συμφραζόμενες συνδέσεις με όλη την πληροφορία που αφορά αντικείμενο επιλογής αλλά και με άλλα πολιτιστικά στοιχεία, προσελκύοντας και διατηρώντας ζωηρό το ενδιαφέρον ευρύτερου κοινού».
Τέλος μιλώντας για τα πλεονεκτήματα προγραμμάτων που σχετίζονται με την επαυξημένη πραγματικότητα η κυρία Μαυρογένη σχολίασε πως «ανοίγουν τον δρόμο για περαιτέρω μελέτη του θέματος». Και συμπλήρωσε: «Γενικά, από τα αποτελέσματα των ερευνών, φαίνεται πως η αξιοποίηση της επαυξημένης πραγματικότητας ενισχύει την κατανόηση μικρών και μεγάλων, σχετικά με διάφορα θέματα που πραγματεύονται τα Μουσεία. Η επαυξημένη πραγματικότητα, βελτιώνει τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία, προσφέρει κίνητρο για μάθηση, προσδίδει στην εκπαιδευτική διαδικασία με έναν παιγνιώδη χαρακτήρα και τελικά βελτιώνει την άποψή των επισκεπτών για τον χώρο ή τον τόπο που συντελούνται γεγονότα,κοινωνικά πολιτικά ή και πολιτιστικά εικαστικά κινήμτα. Οι επισκέπτες παρατηρούμε ότι μαθαίνουν διασκεδάζοντας κι έτσι ενισχύεται η ικανοποίηση τους».
Χρήσιμα
Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ» (ΕΠΑνΕΚ), Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΥΔ ΕΠΑνΕΚ), Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ), Σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα με N-CODE ΕΠΕ και την Ομάδα Απεικόνισης Πληροφορίας και Εικονικής Πραγματικότητας του Εργαστηρίου Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας, του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Συγγραφική Ομάδα από την πλευρά του Κέντρο Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης του ΙΜΜΑ, Ακαδημαϊκά Υπεύθυνη: Σταυρούλα Μαυρογένη, Εκπρόσωπος του ΙΜΜΑ στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Έργου: Φανή Τσατσάια, Ερευνητές: Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου, Χρήστος Κυριακόπουλος, Σπυρίδων Γαστεράτος, Ευάγγελος Κανσίζογλου.
Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο TyposThes το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.
