«Σημεία Συνάντησης» κάνουν τα μουσεία συμπεριληπτικά σε ΑμεΑ

Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη

Να κάνουν την τέχνη και τις συλλογές των μουσείων περισσότερο συμπεριληπτικές σε άτομα με αναπηρία επιχειρούν 10 Μουσεία σε 4 πόλεις της Ελλάδας.

Η Off Stream μαζί με 10 μουσεία της Ελλάδας, μέσα από τα «Σημεία Συνάντησης» που έχουν σχεδιάσει, μάς προσκαλούν να συναντηθούμε γύρω από ένα επιλεγμένο έργο τέχνης για να ανακαλύψουμε τα χαρακτηριστικά του και να συνθέσουμε συλλογικά, την δημιουργική ακουστική περιγραφή του. «Ουσιαστικά, εστιάζοντας σε ένα έργο τέχνης από κάθε μουσείο, επιχειρούμε να φέρουμε κοντά τυφλά, Κ(κ)ωφά, βαρήκοα, βλέποντα και ακούοντα άτομα, δημιουργώντας ένα κοινό έδαφος ανταλλαγής, εμπιστοσύνης και συνδημιουργίας. Μέσα και από τον δικό μας συντονισμό, η ομάδα στο τέλος της κάθε δράσης συνθέτει συλλογικά την δημιουργική ακουστική περιγραφή του έργου αυτού, η οποία στη συνέχεια θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας συλλογής καθολικά προσβάσιμων καρτ ποστάλ», ανέφερε στο TyposThes η Χριστίνα Βλάχου εκ μέρους της Off Stream. Η ίδια εξήγησε πως η ιδέα γεννήθηκε παρατηρώντας ότι πρέπει να υπάρχουν συμπεριληπτικές δράσεις που να μπορούν να ενισχύουν την κοινωνικοποίηση των ατόμων με αναπηρία. Γνωρίζοντας πως «η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν μεγάλη δύναμη στο να επιτευχθεί ή επέλθει κοινωνική αλλαγή όπως και στο να φέρνει τους ανθρώπους κοντά», απευθύνθηκαν σε 10 μουσεία της χώρας μας, εκ των οποίων 4 είναι στη Θεσσαλονίκη. Το αποτέλεσμα έχει ενθουσιάσει ήδη το κοινό.  Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.

Από την 3^η δράση κοινού του πρότζεκτ Σημεία Συνάντησης της Off Stream στο ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την δράση; Ποιες δυσκολίες υπήρξαν; Πώς ανταποκρίνεται το κοινό μέχρι στιγμής;

-Η ιδέα για το πρότζεκτ «Σημεία Συνάντησης» προέκυψε από δύο ανάγκες που εντοπίσαμε όσο καιρό δραστηριοποιούμαστε στο πεδίο της συμπερίληψης στον Πολιτισμό. Παρατηρούμε οτι δεν αρκεί μόνο να δημιουργούμε τις κατάλληλες συνθήκες για να είναι προσβάσιμη η συλλογή και ο χώρος ενός μουσείου, ώστε ένα ανάπηρο άτομο να το επισκεφτεί. Είναι απαραίτητο οι χώροι πολιτισμού να παρέχουν ένα ανοιχτό και συμπεριληπτικό πλαίσιο με δράσεις που ενισχύουν την κοινωνικοποίηση των ομάδων αυτών και ταυτόχρονα ευαισθητοποιούν το γενικό κοινό σε θέματα συμπερίληψης. Παράλληλα με αυτή την διαπίστωση, προέκυψε και μία δική μας ανάγκη να έρθουμε σε επαφή με άλλα άτομα, να ανοίξουμε την πρακτική μας και τη μεθοδολογία μας, να συνδημιουργήσουμε και να λάβουμε ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο από το ίδιο το κοινό. Έτσι λοιπόν, ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε το περιεχόμενο των Σημείων Συνάντησης και να κάνουμε τις πρώτες επαφές με τα μουσεία σύγχρονου πολιτισμού που θέλαμε να συνεργαστούμε.

Οι προκλήσεις ήταν αρκετές καθώς η μεθοδολογία που αναπτύσσουμε στα Σημεία Συνάντησης είναι πρωτότυπη και καινοτόμα για τα ελληνικά δεδομένα -και όχι μόνο-. Ουσιαστικά, εστιάζοντας σε ένα έργο τέχνης από κάθε μουσείο, επιχειρούμε να φέρουμε κοντά τυφλά, Κ(κ)ωφά, βαρήκοα, βλέποντα και ακούοντα άτομα, δημιουργώντας ένα κοινό έδαφος ανταλλαγής, εμπιστοσύνης και συνδημιουργίας. Μέσα και από τον δικό μας συντονισμό, η ομάδα στο τέλος της κάθε δράσης συνθέτει συλλογικά την δημιουργική ακουστική περιγραφή του έργου αυτού, η οποία στη συνέχεια θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας συλλογής καθολικά προσβάσιμων καρτ ποστάλ. Το στοίχημα για εμάς ήταν μέσα από αυτή τη διαδικασία να πετύχουμε την συμπερίληψη στην πράξη, δημιουργώντας ομάδες ανθρώπων οι οποίες είναι ετερογενείς, ανοιχτές στη διαφορετικότητα, όπου τα μέλη τους συζητούν ισότιμα, αλληλεπιδρούν, ανακαλύπτουν τη διαφορετική προσέγγιση του καθενός και της καθεμίας και καταλήγουν να συν-δημιουργούν κάτι τόσο μοναδικό, όσο η δημιουργική ακουστική περιγραφή του κάθε εκθέματος. Κι αυτό ως αποτέλεσμα μέχρι στιγμής είναι συγκλονιστικό. Έχουμε ζήσει μοναδικές στιγμές μέσα από τις συναντήσεις που έχουμε υλοποιήσει σε όλα τα μουσεία. Έχουμε ανακαλύψει πράγματα για εμάς, έχουμε καταρρίψει στερεότυπα και αυτό από μόνο του είναι φοβερά αισιόδοξο. Γι’ αυτό και τα περισσότερα άτομα που συμμετέχουν σε κάποιο Σημείο Συνάντησης θέλουν να συμμετέχουν ξανά και ξανά στα επόμενα.

-Πόσο βοηθούν τέτοιες πρωτοβουλίες τα άτομα με αναπηρία ώστε να μην νιώθουν αποκλεισμένα και να μπορέσουν να γνωρίσουν την τέχνη;

-Σύμφωνα με την ανατροφοδότηση που παίρνουμε κατά τη διάρκεια των δράσεων, αλλά και από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου αξιολόγησης, η συμμετοχή τους στις δράσεις των Σημείων Συνάντησης αποτέλεσε μία πρωτόγνωρη εμπειρία, ακριβώς γιατί δεν υπάρχει διαχωρισμός σε σχέση με την αναπηρία. Όλα τα άτομα συμμετέχουν ισότιμα, προσεγγίζουν το έργο με πολυαισθητηριακα ερεθίσματα και συμμετέχουν ενεργά στη συζητηση και στην ομάδα χωρίς να έχει σημασία αν βιώνουν κάποια αισθητηριακή βλάβη ή όχι. Αυτή είναι ουσιαστικά η επιτυχία του συγκεκριμένου πρότζεκτ, το ότι δημιουργείται κάθε φορά μια ομάδα που δεν διαχωρίζει τα άτομα που την απαρτίζουν, αλλά τα συμπεριλαμβάνει ισότιμα. Αυτού του είδους οι προσεγγίσεις έχουν κατά τη γνώμη μας τεράστια σημασία γιατί καταρρίπτουν στερεότυπα σε σχέση με την αναπηρία και δείχνουν έναν άλλο τρόπο συνύπαρξης και ένα άλλο κοινωνικό  μοντέλο. Βέβαια αυτό που έχει περισσότερο σημασία είναι δράσεις σαν και αυτές των Σημείων Συνάντησης να υιοθετηθούν από όλο και περισσότερους φορείς και οργανισμούς ώστε να έχουν μια συνέχεια και συνέπεια και να μην λειτουργουν ως ευχάριστα «πυροτεχνήματα». Ευχή μας λοιπόν είναι αυτές οι δράσεις να αποτελέσουν παραδείγματα συμπερίληψης σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας μας.

Συμμετέχουσα στη 2^η δράση των Σημείων Συνάντησης στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά εξερευνά με την αφή το έργο «Η Γέννηση της Αφροδίτης» της Άλεξ Μυλωνά

-Πώς επιλέξατε τα μουσεία; 

-Το αντικείμενο μας, λόγω ιδιότητας είναι η τέχνη και μέσα από την εμπειρία μας με την Off Stream διαπιστώνουμε ότι η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν μεγάλη δύναμη στο να επιτευχθεί ή επέλθει κοινωνική αλλαγή όπως και στο να φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Με αυτό το σκεπτικό, προσεγγίσαμε μουσεία κυρίως σύγχρονης τέχνης απ’ όλη την Ελλάδα τα οποία ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά στην πρότασή μας. Στα Σημεία Συνάντησης εντάσσονται τέσσερα μουσεία από την Θεσσαλονίκη (MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης), τέσσερα μουσεία από την Αθήνα (MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή) και δύο μουσεία από την περιφέρεια, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Πινακοθήκη Κωνσταντίνος Ξενάκης» στις Σέρρες και η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα. Πρόθεσή μας ήταν να δημιουργήσουμε μια συλλογή από καθολικά προσβάσιμες καρτ ποστάλ που θα αναδεικνύουν την ποικιλία της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας στην Ελλάδα.

-Πόσο συμπεριληπτική είναι η κοινωνία; 

-Η αλήθεια είναι ότι δεν θα χαρακτηρίζαμε την ελληνική κοινωνία ιδιαίτερα συμπεριληπτική, αλλά αν το καλοσκεφτούμε ποια είναι; Η πλειοψηφία δεν είναι εξοικειωμένη με την διαφορετικότητα και συνεπώς δεν την αποδέχεται εύκολα. Αυτό οφείλεται σε καθιερωμένες νοοτροπίες και στερεότυπα, τα αποτελέσματα των οποίων είναι εμφανή στον τρόπο που είναι δομημένα ο δημόσιος χώρος, το εκπαιδευτικό μας σύστημα και σχεδόν όλες οι εκφάνσεις της καθημερινότητας. Για να αλλάξει η κατάσταση και συνεπώς για να γίνει η κοινωνία περισσότερο συμπεριληπτική, χρειάζεται μια αλλαγή στάσης, μια μετατόπιση, η οποία μπορεί να προκύψει κυρίως μέσα από συνύπαρξη, την επαφή με αυτό που θεωρείται “διαφορετικό” για την κατάρριψη των στερεοτύπων που δημιουργούν και τις αποστάσεις. Δράσεις και πρωτοβουλίες που συμπεριλαμβάνουν ισότιμα και δεν διαχωρίζουν, μπορούν να βοηθήσουν την κοινωνία να γίνει περισσότερο ανοιχτή και ισότιμη για όλα τα άτομα.

Από την 5^η δράση κοινού του πρότζεκτ Σημεία Συνάντησης της Off Stream στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

*Τα επόμενα Σημεία Συνάντησης:

Θεσσαλονίκη:

03/12/2023, 12.00-13.30 MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, 

Λάρισα:

07/12/2023, 18.00-19.30 Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα,

Ο αριθμός των θέσεων στις δράσεις κοινού είναι περιορισμένος. Πραγματοποιήστε την κράτησή σας έγκαιρα.

Τα Σημεία Συνάντησης είναι ένα project της Off Stream που υλοποιείται σε συνεργασία με 10 μουσεία της Ελλάδας υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και την ευγενική χορηγία της Ophthalmica - Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας και Μικροχειρουργικής. Οι δράσεις στο Μουσείο Β&Ε Γουλανδρή και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Πινακοθήκη 'Κωνσταντίνος Ξενάκης' πραγματοποιούνται με δωρεά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ι. Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος "Σημεία Στήριξης" που συγχρηματοδοτούν 10 κοινωφελείς οργανισμοί.

Κεντρική φωτογραφία: Από την 7^η δράση κοινού του πρότζεκτ Σημεία Συνάντησης της Off Stream στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ

• Θεσσαλονίκη: Έτοιμο το 2026 το Μουσείο Ολοκαυτώματος
• ΕΠΙΣΗΜΟ: Χωρίς ταξί μένει για 4 γεμάτες μέρες η Θεσσαλονίκη
• Θεσσαλονίκη: Από 2 λωρίδες και προς δυτικά από Δευτέρα ο Περιφερειακός