Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Η Θεατρική Συμπαιγνία, ένα από τα ιστορικότερα και σημαντικότερα καλλιτεχνικά σχήματα των Ιωαννίνων, μετά από έναν κύκλο επιτυχημένων παραστάσεων στη «Σκηνή 125», φέρνει τη νέα της παραγωγή τον «Καημό» στη Θεσσαλονίκη και τη σκηνή του Θεάτρου Τ για τέσσερις βραδιές, από τις 30 Μαΐου έως τις 2 Ιουνίου.
Επτά σκοτεινές ιστορίες από όλο τον κόσμο (Καημός, Λα Λόμπα, Γυναίκα Σκελετός, Μπλαβογένης, Κόκκινα Παπούτσια, Η Γιορόνα, Μάνα Φόνισσα και Ξυλουκανίκα), που μιλούν για τον ανθρώπινο καημό, τη βιαιότητα της ζωής, την «άγρια» γυναικεία φύση, την αγάπη και τον έρωτα, πλέκονται σε μια σύγχρονη παράσταση που αναμιγνύει τους ήχους της ηλεκτρικής κιθάρας με τις μουσικές, τις κινήσεις και τους χορούς των παραδοσιακών performers της Ηπείρου.
«Η παράσταση πήρε τ’ όνομά της από το πρώτο παραμύθι, που αφηγούμαστε, τον «Καημό», που μιλάει για τα βάσανα μιας νέας γυναίκας, μιας μικρομάνας. Ωστόσο, όλες οι ιστορίες της παράστασης γι’ αυτά μιλάνε, για τα βάσανα, τις στεναχώριες αλλά και τις βαθιές επιθυμίες των ηρώων, που είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους», ανέφερε στο «ΤyposThes» η Γιολάντα Καπέρδα . Είπε πως η ιδέα γεννήθηκε και μέσα από την επαφή που απέκτησε με τα παραμύθια αφότου γέννησε τον γιό της. Εστιάζοντας στα παραμύθια σχολίασε πως «Είναι σαν το αρχαίο δράμα. Μιλάνε για «μεγάλα πράγματα», είναι αρχετυπικά και αφορούν όλους τους ανθρώπους». Για την σχέση της μουσικής και του χορού στις παραστάσεις που κάνει σημείωσε: «Μ’ ενδιαφέρει πολύ το πώς θα “πει την ιστορία” πρώτα το σώμα και μετά το στόμα- ο λόγος».
Παράλληλα μίλησε για την Θεατρική Συμπαιγνία και την παρουσία της ομάδας στα Ιωάννινα, ενώ απαντώντας σε ερώτηση για την στήριξη της πολιτείας τόνισε πως οι άνθρωποι που ασχολούνται με το θέατρο παλεύουν ουσιαστικά μόνοι τους.
- Ο καημός έχει μέσα του ένα παράπονο. Ποια είναι τα ζητήματα που απασχολούν τους ήρωες της παράστασης;
-Η λέξη «καημός» είναι ελληνική μεσαιωνική λέξη, που σημαίνει «κάψιμο». Σήμερα τη χρησιμοποιούμε με τρεις σημασίες: καημός-στεναχώρια, θλίψη/ καημός-πόθος, επιθυμία/ καημός-βάσανο. Η παράσταση πήρε τ’ όνομά της από το πρώτο παραμύθι, που αφηγούμαστε, τον «Καημό», που μιλάει για τα βάσανα μιας νέας γυναίκας, μιας μικρομάνας. Ωστόσο, όλες οι ιστορίες της παράστασης γι’ αυτά μιλάνε, για τα βάσανα, τις στεναχώριες αλλά και τις βαθιές επιθυμίες των ηρώων, που είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους. Γιατί τα παραμύθια είναι αρχέτυπες ιστορίες και οι χαρακτήρες τους αρχετυπικοί, που πάνω τους καθρεφτίζεται η κοινή μας μοίρα, η μοίρα όλων των ανθρώπων. Μιλάνε λοιπόν οι ιστορίες για την επιθυμία του ανθρώπου ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί, για την ανάγκη του να ζήσει ελεύθερος, για τη δύναμη, που αντλεί από τη φύση, για τη βία, που συχνά ελλοχεύει στις ανθρώπινες σχέσεις, για την άγρια γυναικεία φύση και τη συνειδητοποίησή της, για την προδοσία και την εκδίκηση, για τις λάθος επιλογές και τα ανθρώπινα λάθη, που είναι αναπόφευκτα, γιατί χωρίς αυτά…πώς θα προχωρούσαμε…
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την παράσταση;
-Η ιδέα για μία παράσταση με παραμύθια υπήρχε για χρόνια μέσα μου, νομίζω από τη γέννηση του γιου μου, όταν άρχισα να ξαναδιαβάζω εντατικά παραμύθια, στην παιδική τους εκδοχή αρχικά, και καθώς εκείνος μεγάλωνε, κατά κάποιον τρόπο «ενηλικιώνονταν και τα παραμύθια». Μέχρι που ο ίδιος άρχισε να μου τα συστήνει, έφηβος πια, στην αρχική σκοτεινή τους μορφή, μέσα από διάφορες μεταγραφές και συλλογές. Ήμουν και τυχερή, γιατί εκείνη την περίοδο ζούσαμε στην Αθήνα, όπου είδα την παράσταση «Η Νύχτα του Τράγου» του Σωτήρη Χατζάκη, μια παράσταση με ελληνικά λαϊκά παραμύθια, που με συγκλόνισε. Θυμάμαι έφυγα τρομοκρατημένη… Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ότι είχα γιαγιάδες, που μου αφηγούνταν ιστορίες και παραμύθια και μάλιστα χωρίς πολλά «φίλτρα». Βέβαια οφείλω να πω ότι αυτή η επιθυμία πυροδοτήθηκε από μία συζήτηση, που είχα με τη συνάδελφό μου, Κατερίνα Βασιλείου, μετά το τέλος της προηγούμενης παράστασής μας, που σκεφτόμασταν ποια θα είναι η επόμενη παράσταση κι αρχίσαμε να μιλάμε για παραμύθια.
-Πώς μπλέκονται η παράδοση και το παρελθόν με το σήμερα;
-Τα παραμύθια δεν μιλάνε σε παρελθόντα χρόνο. Μιλάνε για όλους τους καιρούς. Είναι σαν το αρχαίο δράμα. Μιλάνε για «μεγάλα πράγματα», είναι αρχετυπικά και αφορούν όλους τους ανθρώπους. Γι’ αυτό ταξιδεύουν μέσα από τα στόματα των παραμυθάδων και των αφηγητών από τόπο σε τόπο και μέσα στο χρόνο μέχρι σήμερα… Μπορείς να συναντήσεις το ίδιο παραμύθι με μικρές ή μεγάλες διαφορές σε διάφορα μέρη του κόσμου. Οπότε δεν μπορείς να μιλήσεις με σιγουριά για την καταγωγή του. Ας πούμε, ο «Καημός» υπάρχει και σε μια τούρκικη εκδοχή, επίσης καταπληκτική. Όταν διαβάζεις ή ακούς ένα παραμύθι, νομίζω, δεν σε απασχολεί τόσο ο χρόνος, όμως σίγουρα, γίνεται μ’ έναν συνειρμικό, αυτόματο τρόπο, θα έλεγα, μια σύνδεση με τη μνήμη του καθενός μας, με κάτι πιο βαθύ, υποσυνείδητο και αυτό, με μία έννοια, έχει σχέση με την παράδοση, εφόσον βέβαια συμφωνήσουνε ότι η παράδοση δεν είναι κάτι στείρο αλλά κάτι ουσιαστικό και βαθύ, που μας συνδέει με τους προγόνους μας, με τις ρίζες μας. Υπάρχει μια ιστορία στην παράσταση, «Η Λύκαινα», που έγινε ιδιαίτερα γνωστή τα τελευταία χρόνια από αυτό το υπέροχο βιβλίο «Οι Γυναίκες που τρέχουν με τους Λύκους» της Clarissa Pinkola Estes. Είναι ολοφάνερο ότι ο μύθος αυτός δεν έχει ελληνική καταγωγή. Ωστόσο κατά τη διάρκεια των προβών, είχα την αίσθηση ότι κάποια από τις προγόνους μου ήταν Μεξικάνα ή Αργεντίνα… Γνωρίζουμε τις μακρινές καταγωγές μας; Κατά τη διάρκεια της δουλειάς μας πάνω σε τόσο διαφορετικά, σε ατμόσφαιρα, μεταξύ τους παραμύθια, με απασχόλησε συχνά αυτό το ερώτημα. Πόσο βαθιά και πόσο μακριά απλώνονται οι ρίζες τ@ κάθεν@ από μας;
- Ποια η θέση της μουσικής και του χορού στην παράσταση;
-Η μουσική και η κίνηση των σωμάτων παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτή την παράσταση. Γενικά και σαν ηθοποιός, αλλά κι όταν σκηνοθετώ, ξεκινώ από το σώμα. Μ’ ενδιαφέρει πολύ το πώς θα «πει την ιστορία» πρώτα το σώμα και μετά το στόμα- ο λόγος. Σ’ αυτή την παράσταση αυτός ο τρόπος δουλειάς ήταν μονόδρομος. Περάσαμε από πολλά στάδια, για να καταλήξουμε στις συγκεκριμένες κινητικές επιλογές. Δουλέψαμε με αυτοσχεδιασμούς πάνω σε προσωπικές μνήμες, εφιάλτες, όνειρα, πόθους, βάσανα… Έφερε ο καθέν@ πολλές προσωπικές ιστορίες από το «συρτάρι» του και όλον τον πρώτο καιρό είχαμε μαζί μας τους μουσικούς μας να αυτοσχεδιάζουν με την ηλεκτρική κιθάρα και τα κρουστά. Η μουσική αποτέλεσε πραγματική έμπνευση για τη δουλειά μας. Η κιθάρα με τους «πειραγμένους ήχους» της δημιούργησε το εφιαλτικό περιβάλλον, που ήταν από την αρχή ζητούμενο, συχνά «πατώντας» και σε παραδοσιακούς ρυθμούς και τα κρουστά μας βοήθησαν να γειωθούμε και να έρθουμε κοντά στις ρίζες και την ουσία μας.
- Η Θεατρική Συμπαιγνία παράγει ένα σημαντικό έργο. Ποιες δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει και τι θα θέλατε να είναι διαφορετικό π.χ. εκ μέρους της πολιτείας ή στη διάδραση με το κοινό;
-Η Θεατρική Συμπαιγνία εδρεύει στα Ιωάννινα από το 2008, όταν επιστρέψαμε από την Αθήνα. Για να καταφέρουμε να επιβιώσουμε, λειτουργήσαμε και ως θεατρικό εργαστήρι, γιατί, όπως καταλαβαίνετε, μόνο από το θέατρο είναι αδύνατο να επιβιώσει κανείς και ειδικά στην επαρχία. Τα Γιάννενα είναι βέβαια μεγάλη πόλη πια, με πολλούς φοιτητές, αλλά δεν μπορώ να πω ότι το θέατρο είναι προτεραιότητα στις εξόδους των κατοίκων. Υπάρχει ένα θεατρόφιλο κοινό, μικρό σε σχέση με τον πληθυσμό της πόλης, που διευρύνεται βέβαια, αλλά πολύ αργά. Πριν από 15 χρόνια υπήρχε, εκτός από το ΔΗΠΕΘΕ, μόνο ερασιτεχνικό θέατρο στην πόλη. Θέλω να πιστεύω ότι βάλαμε ένα μικρό λιθαράκι, όχι μόνο εμείς, και άλλ@ συνάδελφοι, να δημιουργηθούν επαγγελματικές σκηνές στην πόλη μας. Ωστόσο, ενώ κάποι@ από μας, με πολύ κόπο και πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος, φτιάξαμε νέες σκηνές στην πόλη, η πολιτεία δεν φαίνεται να νοιάζεται ιδιαίτερα για τον πολιτισμό και τη θεατρική ανάπτυξη στα Γιάννενα. Στην ουσία παλεύουμε μόν@ μας. Αν η πολιτεία δεν κινητοποιηθεί, τότε πώς να κινητοποιηθεί το κοινό της πόλης; Θα άγεται και θα φέρεται πηγαίνοντας από τη μία ερασιτεχνική παράσταση στην άλλη, από υποχρέωση και μικροσυμφέροντα, και θα βρίσκεται σε απόλυτη σύγχυση σε σχέση με το τι βλέπει.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Σκηνοθεσία - Δραματουργία: Γιολάντα Καπέρδα, Μουσική σύνθεση: Κώστας Κωσταδήμας, Σκηνικά: Χρήστος Κόλλιας, Κοστούμια: Βέρα Εμμανουηλίδου, Κίνηση: Διονυσία Φειδοπούλου, Έρευνα παραμυθιών: Γιολάντα Καπέρδα, Βανέσσα Μπίντου, Κατερίνα Βασιλείου, Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βόσιος, Κωστής Εμμανουηλίδης, Βοηθός σκηνοθέτη: Θέμις Φούλια, Κατασκευή σκηνικών και σκηνικών αντικειμένων: Χρήστος Κόλλιας, Ελευθερία Σωτηρίου, Κατασκευή κοστουμιών: Βέρα Εμμανουηλίδου, Χειρισμός ήχου και φώτων: Νίκος Βόσιος, Ελευθερία Σωτηρίου, Video και φωτογραφίες: Κωστής Εμμανουηλίδης, Σχεδιασμός αφίσας: Ιωάννα Κολεγιώργου, Make-up artist: Βούλα Κοντογιάννη, Διεύθυνση επικοινωνίας: Βανέσσα Μπίντου, Οργάνωση παραγωγής: Γιολάντα Καπέρδα, Βανέσσα Μπίντου, Παραγωγή: Θεατρική Συμπαιγνία
Η παράσταση «Καημός» πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
ΠΑΙΖΟΥΝ:
Χρήστος Δημητρίου, Γιολάντα Καπέρδα, Στέλλα Κατσαρού, Τερέζα Παπακώστα, Βασίλης Σιάφης
Μουσικός επί σκηνής: Τερέζα Παπακώστα
Θερμές ευχαριστίες στις Ελευθερία Σωτηρίου, Ιωάννα Κολεγιώργου, Ελένη Κοντογιάννη και Esmeralda για την πολύτιμη βοήθειά τους!
Χρήσιμα
Διάρκεια παράστασης: 80’ (χωρίς διάλειμμα)
Τιμές εισιτηρίων: 15€ κανονικό | 12€ άνω των 65 | 10€ φοιτητών, ανέργων, ΑμεΑ, ανέργων, πολυτέκνων & θεατρικές ατέλειες
Προπώληση: https://www.more.com/theater/kaimos/
Πληροφορίες / Κρατήσεις: 2310 854 333
*Φωτογραφίες της παράστασης Κωστής Εμμανουηλίδης.
