Λ.Β.
Ένα αφιέρωμα στον Σέρβο κινηματογραφιστή Ζέλιμιρ Ζίλνικ περιλαμβάνουν οι «Ματιές στα Βαλκάνια», του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (31/10 έως 9/11). Ο ίδιος θα δώσει το παρών στο Φεστιβάλ για να παρουσιάσει τις ταινίες του στο κοινό.
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει έξι μεγάλου μήκους και επτά μικρού μήκους ταινίες που παρουσιάζουν τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές στην πορεία του σκηνοθέτη.
Γεννημένος το 1942, σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Νις της Σερβίας, ο Ζίλνικ στράφηκε πολύ νωρίς στον κινηματογράφο και σε νεαρή ηλικία συνεργάστηκε με τον Ντούσαν Μακαβέγιεφ στην ταινία «Love Affair or the Case of the Missing Switchboard Operator». Το 1969 απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου για το ντεμπούτο του «Πρώιμα έργα», ταινία ορόσημο του Γιουγκοσλάβικου Μαύρου Κύματος, εμπνευσμένη από τα γραπτά του Καρλ Μαρξ. Το βραβείο δεν του έφερε καταξίωση. Αντίθετα, δημιούργησε τέτοια διαμάχη που οδήγησε στην αποπομπή των ανεξάρτητων ταινιών της περιόδου από το καθεστώς, ενώ ο ίδιος κατέφυγε στη Γερμανία. Επέστρεψε στην Γιουγκοσλαβία στα τέλη του ’70, ακολουθώντας με τον φακό του τις δραματικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, εστιάζοντας όλο και περισσότερο στις εμπειρίες των προσφύγων και των μεταναστών στην Ευρώπη. Η ταινία του «Έτσι δενότανε το ατσάλι» (1988), με οδηγό έναν μεταλλουργό που ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα καυστικής κωμωδίας και ταυτόχρονα ένα αιχμηρό σχόλιο πάνω στην κατάρρευση του σοσιαλισμού. Το 1995 υπογράφει το «Πισινός από μάρμαρο» (βραβείο Teddy στο Φεστιβάλ Βερολίνου), μια κριτική πάνω στην προπαγάνδα του πολέμου και τα πατριαρχικά χαρακτηριστικά του συστήματος, η οποία μιλά ανοιχτά για θέματα σεξουαλικής ταυτότητας σε μια φοβισμένη και συντηρητική κοινωνία. Στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Ευρώπη φρούριο» (2000), ασκεί έντονη κριτική στη μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης, ενώ με την τριλογία του με ήρωα τον Κένεντι, γινόμαστε μάρτυρες των επιδράσεων της πολιτικής αυτής απέναντι στους Ρομά.
Βαλκανικές ταινίες
Στο πρόγραμμα των Ματιών στα Βαλκάνια θα δούμε επίσης μεταξύ άλλων:
-τη βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα ταινία του γείτονά μας Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν «Χειμερία νάρκη»
-τον «Αμνό» του επίσης Τούρκου Κουτλούγκ Αταμάν
-«Το δεύτερο παιχνίδι» του Ρουμάνου Κορνέλιου Πορουμπόιου
-το σέρβικο φιλμ «Βάρβαροι» (ειδική μνεία στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι) του Ιβάν Ίκιτς
-την «Ίαση – Η ζωή μιας άλλης», της Ελβετής σκηνοθέτιδας, με ρίζες από την Κροατία, Αντρέα Στάκα
-τα «Τρία παράθυρα και ένας απαγχονισμός» του κοσοβάρου σκηνοθέτη Ίσα Τσόσια
-την κροατική ταινία «Ο θεριστής» του Ζβόνιμιρ Γιούριτς (που προβάλλεται σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα)
-το επίσης κροατικό φιλμ «Αυτοί είναι οι κανόνες» του Όγκνιεν Σβίλιτσιτς
-τη βουλγάρικη ταινία «Βικτόρια» της Μάγια Βίτκοβα (πρώτη ταινία της συγκεκριμένης χώρας που επιλέχθηκε στο διαγωνιστικό του Sundance World Cinema)
-το τουρκικό «Σίβας» του Κάαν Μυζντετζί (ειδικό βραβείο επιτροπής στο Φεστιβάλ Βενετίας)
-και την πρώτη ρουμάνικη ασπρόμαυρη ταινία των τελευταίων 25 ετών «Όπερ έδει δείξαι» του Αντρέι Γκρουσνίτσκι.
Ακόμη θα προβληθούν και μικρού μήκους βαλκανικές ταινίες.
