Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Από σήμερα στις αίθουσες της Θεσσαλονίκης, η υποβλητική και εντυπωσιακή μεταφορά του “Macbeth” από τον Τζάστιν Κουρζέλ, με τους Μάικλ Φασμπέντερ και Μαριόν Κοτιγιάρ. Τις νέες κυκλοφορίες αυτής της εντυπωσιακότατης κινηματογραφικής εβδομάδας συμπληρώνουν: α) Μία ιλιγγιώδης «Βόλτα στο κενό», που εξιστορεί την απίθανη ιστορία του Γάλλου ισορροπιστή Φιλίπ Πετί, ο οποίος, το 1974, περπάτησε, χόρεψε και λικνίστηκε για τρία τέταρτα της ώρας, πάνω από το απόλυτο κενό, σε ένα σκοινί που ένωνε τους Δίδυμους Πύργους, β) Το «Θυσιάζοντας ένα πιόνι», που αναπλάθει την λυσσαλέα σκακιστική μονομαχία του Αμερικάνου Μπόμπι Φίσερ με τον Σοβιετικό Μπορίς Σπάσκι, γ) ένας απίστευτος αιματοβαμμένος φόρος τιμής στις cult ταινίες των 80’s, όπου οι «Κανίβαλοι» θα σας κατασπαράξουν ανηλεώς. Καλή κινηματογραφική εβδομάδα σε όλους!
Macbeth
Αξιολόγηση: *** ½
Σκηνοθεσία: Τζάστιν Κουρζέλ
Παίζουν: Μάικλ Φασμπέντερ, Μαριόν Κοτιγιάρ
Διάρκεια: 113’
Ο Macbeth του Ουίλιαμ Σαίξπηρ γράφτηκε στην αυγή του 17ου αιώνα, με την ακριβή ημερομηνία να μην έχει διευκρινιστεί και συνιστά μία, τρόπον τινά, εξαίρεση στη σαιξπηρική εργογραφία. Τόσο ως προς την έκταση του κειμένου, που είναι ασυνήθιστα μικρή για τα δεδομένα του Σαίξπηρ, όσο και ως προς τη γλώσσα, η οποία είναι κάπως λιγότερο περίτεχνη και αψεγάδιαστη και περισσότερο σκληρή, βρώμικη και βίαιη. Η δε πορεία του Macbeth στη σκοτεινή αίθουσα είναι κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη, καθώς ήταν μάλλον λογικό αυτή η ιστορία ανθρώπινης πλεονεξίας, μεγαλομανίας, αυτοεκπληρούμενης προφητείας και συντριβής να συναρπάσει την έβδομη τέχνη.
Ο Macbeth έχει λοιπόν σαγηνέψει τον Όρσον Ουέλς (Macbeth, 1948), τον Ακίρα Κουροσάουα (Throne of blood, 1957), καθώς και τον Ρόμαν Πολάνσκι (Macbeth, 1971). Αυτή η ταινία υπήρξε μάλιστα η πρώτη ταινία του Πολωνού σκηνοθέτη μετά τη δολοφονία της γυναίκας του, Σάρον Τέιτ, από την αίρεση του Τσαρλς Μάνσον, ενώ η χρηματοδότησή της κατέστη εφικτή χάρη στην αρωγή του ιδιοκτήτη του Playboy, Χιου Χέφνερ. Ο Macbeth έχει λάβει πολλές μορφές στο σινεμά, ανά τα χρόνια, από φιλμ νουάρ (Joe MacBeth, 1955) ως και γκανγκστερική ταινίας με φόντο τον ινδικό υπόκοσμο (Maqbool, 2003). Ο Αυστραλός Τζάστιν Κουρζέλ προστέθηκε λοιπόν σε αυτή τη μακρά λίστα και το έπραξε με μία καθόλα ξεχωριστή κι ιδιαίτερη προσέγγιση.
Η ταινία του Κουρζέλ διέπεται από μία εντυπωσιακή αντίφαση. Μέσα από ένα σχεδόν τρομακτικό μινιμαλισμό, καταλήγει να αποπνέει ένα μαξιμαλισμό σε αύρα, αίσθηση και προσήλωση. Το, άγριο, πανέμορφο, αλλά εν τέλει αφιλόξενο και πάντα έρημο από ανθρώπους, σκοτσέζικο τοπίο αποτυπώνει την καρδιά των πρωταγωνιστών του. Υγρή από πόθο, λαχτάρα και επιθυμίες, στεγνή όμως από ελπίδα, αγάπη και πίστη. Ο Κουρζέλ φτιάχνει μία ταινία που δεσπόζει κάθε στιγμή και με κάθε τρόπο. Δεσπόζει στην αδιαπραγμάτευτη γύμνια που την περιβάλλει, δεσπόζει μέσα από τα στιβαρά της γκρο πλαν, δεσπόζει όταν λούζεται στο χρώμα. Άλλοτε σε κιτρινισμένους τόνους εσωτερικής σήψης και δηλητηριασμένης ψυχής, άλλοτε σε πορφυρούς τόνους έκρηξης και παράνοιας, άλλοτε σε μολυβένιους πίνακες διλημμάτων και απόκοσμης αναπόδραστης μοίρας. Δεσπόζει όμως κυρίως μέσα από τις αυθεντικές σαιξπηρικές της λέξεις. Ο Κουρζέλ τοποθέτησε τον Macbeth εντός της εποχής του και μάλιστα, εμφατικά προσηλωμένο σε αυτή. Παράλληλα, το βλέμμα του είναι στραμμένο στη διαχρονικότητα, όχι όμως με μοντερνιστικά τερτίπια, αλλά με την προσπάθεια ανάδειξης των πρωτόλειων νοημάτων του έργου. Και σε αυτό περίπου το σημείο, διακρίνουμε την εσωτερική πληγή που μολύνει το, κατά τ’ άλλα αψεγάδιαστο, σώμα της ταινίας.
Ο Κουρζέλ πέφτει τόσο πολύ με τα μούτρα σε αυτό τον μεγαλοπρεπή μινιμαλισμό της ταινίας του, που απορροφάται πλήρως από αυτό το μοτίβο. Ποντάρει τόσο πολύ στις σκηνές – σχάσεις, που απελευθερώνουν τεράστια αποθέματα ενέργειας, που λησμονεί το χτίσιμο, τη διαστρωμάτωση, τη δραματουργία. Η μεταστροφή του κεντρικού ήρωα. Ο μακιαβελισμός της Λαίδης συντρόφου του. Οι βασανιστικές παλινδρομήσεις του μυαλού. Το ξέσπασμα της παρανοϊκής βίας. Ο όλεθρος της αναπόφευκτης συντριβής. Οι έννοιες της μοίρας και του πεπρωμένου. Όλα αυτά τα μαγευτικά συστατικά του σαιξπηρικού έργου είναι παρόντα, πιότερο όμως ως υψίφωνες κορυφώσεις σε ένα σταθερά adagio τέμπο. Σαν να μην προκύπτουν ρυθμικά και αβίαστα δηλαδή από το χαμηλής τονικότητας βασικό μοτίβο, αλλά να ξεπηδούν ως (πανέμορφα) ξεσπάσματα ντελιριακής τρέλας.
Ο Κουρζέλ αφήνεται στη χειμαρρώδη δύναμη του σαιξπηρικού λόγου και για να μιλήσουμε με παραδείγματα: α) η επίκληση της Λαίδης, που μπαίνει απότομα στο κάδρο του έργου, εκλιπαρώντας για χολή και ζόφο, ώστε να βγάλει τη σκοτεινή της αποστολή εις πέρας ή β) το παραλήρημα του, πλέον εστεμμένου, Μακμπέθ όταν αντικρίζει το φάντασμα του δολοφονηθέντος φίλου του ως εκδήλωση του εσωτερικού του χαμού, πέρα από καθηλωτικές ως σκηνές, λειτουργούν παράλληλα και ως game changers, ως οδηγοί της πορείας της ταινίας. Εντούτοις, παρά το πραγματικά εντυπωσιακό αποτέλεσμα, η γενικότερη αίσθηση είναι η προαναφερθείσα. Ο Κουρζέλ αλλά μοιάζει να αρνείται να θέσει τη μαεστρία των εικόνων του στις υπηρεσίες της ταινίας. Αρκούμενος στον κρότο που προκαλούν τα λόγια και οι ερμηνείες των Φασμπέντερ και Κοτιγιάρ, αποφεύγει να υφάνει ένα πιο λεπτομερή ιστό τραγωδίας και συντριβής.
Σε τελική ανάλυση πάντως, οι παραπάνω ενστάσεις δεν αναιρούν δύο βασικά συμπεράσματα: α) τη μυσταγωγική εμπειρία που προσφέρει η ταινία, β) την πιστοποίηση της άφθαρτης ομορφιάς ενός έργου, που βουτά στην κόλαση της ματαιοδοξίας, της εξουσιομανίας, της αχαλίνωτης τρέλας, του μάταιου μεγαλείου.
Επίσης στις αίθουσες της Θεσσαλονίκης
Βόλτα στο κενό
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ζεμέκις
Παίζουν: Τζόζεφ Γκόρντον Λέβιτ, Μπεν Κίνγκσλεϊ
Διάρκεια: 123’
Η απίθανη ιστορία του Γάλλου ισορροπιστή Φιλίπ Πετί, ο οποίος υπέγραψε το ομορφότερο καλλιτεχνικό έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας, στις 7 Αυγούστου 1974. Από τις σπάνιες φορές που το 3D θα παίζει όντως δραματουργικό ρόλο και θα προσφέρει τα μάλα στην απόλαυση της ταινίας. Αναζητήστε επίσης, οπωσδήποτε, το ντοκιμαντέρ “Man on Wire” επί του θέματος.
Θυσιάζοντας ένα πιόνι
Σκηνοθεσία: Έντουαρντ Ζούικ
Παίζουν: Τόμπι Μαγκουάιρ, Λιβ Σράιμπερ
Διάρκεια: 117’
Για εσάς και εμένα μπορεί το σκάκι να είναι απλώς ένα ενδιαφέρον παιχνίδι που ακονίζει το μυαλό, αλλά για τον Μπόμπι Φίσερ ήταν μία μετωπική σύγκρουση με τους προσωπικούς του δαίμονες. Επιπλέον, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, τα πάντα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν ως πόλεμος μεταξύ δύο κόσμων, όπως η διάσημη αναμέτρηση μεταξύ Φίσερ και Σπάσκι.
Οι κανίβαλοι
Σκηνοθεσία: Έλι Ροθ
Παίζουν: Λορένσα Ισό, Άριελ Λεβί, Σκάι Φερέιρα
Διάρκεια: 103’
Ο απόλυτος φόρος τιμής στις cult movies των 80’s και πιο συγκεκριμένα, στην υποκατηγορία των cannibal movies. Μία αιματηρή εξτραβαγκάντζα που, όχι απλώς δεν οφείλει να απολογηθεί για τις ξέφρενες υπερβολές της, αλλά ίσα ίσα να τις προμοτάρει ως το μέγιστο αβαντάζ της. Το μάτι είναι αδηφάγο και ηδονοβλεπτικό όργανο, εμπιστευτείτε το…
Η σινεφίλ ατάκα της εβδομάδας
«Είναι λίγο πιο διασκεδαστική η σκοτεινή ηδονιστική μας πλευρά, έτσι δεν είναι;»
Μάικλ Φασμπέντερ
