Της ΛΕΜΟΝΙΑΣ ΒΑΣΒΑΝΗ
Με έμφαση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης και τα μηνύματα που μπορεί κανείς να πάρει από αυτήν για το παρόν ο δήμος Θεσσαλονίκης διοργανώνει τον εορτασμό της 30ης Οκτωβρίου, η οποία καθιερώθηκε ως ημέρα απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα γερμανικά στρατεύματα.
Στο πλαίσιό της θα γίνει γενικός σημαιοστολισμός της πόλης, φωταγώγηση του Δημοτικού Καταστήματος και των δημόσιων κτηρίων, επίσημη δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου στις 10.15, κατάθεση στεφάνου στο Ηρώο του Γ’ Σώματος Στρατού, και Πανηγυρική εκδήλωση στις 19.00 στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου, αλλά και εκδηλώσεις σε σχολεία (σε ημέρες και ώρες που θα καθοριστούν από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας). Παράλληλα την ημέρα του εορτασμού και μετά από πρόταση του Σπύρου Κουζινόπουλου θα γίνει και μια ξενάγηση στο κέντρο της πόλης με αφετηρία από το Δημαρχείο στις 11 το πρωί και σταθμούς σημεία όπου σχετίζονται με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από του Ναζί. Επίσης στις στάσεις του ΟΑΣΘ θα υπάρχει αναγγελία της γιορτής και τα λεωφορεία θα «ντυθούν» με στίχους του Μανώλη Αναγνωστάκη.
Ο εορτασμός γίνεται έπειτα από πρόταση του βουλευτή Α΄ Θεσσαλονίκης Τριαντάφυλλου Μηταφίδη τον Οκτώβριο του 2014, που στη συνέχεια υιοθέτησε ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης.
Το σχετικό προεδρικό διάταγμα εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2016, ενώ το σχετικό ΦΕΚ εκδόθηκε τον Μάιο του 2016.
Εξηγώντας το σκεπτικό του επίσημου εορτασμού ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης τόνισε το μεσημέρι από την Αίθουσα Συσκέψεων του Δημαρχείου ότι από τη στιγμή ανάληψης καθηκόντων της νέας διοίκησης του δήμου έγινε συστηματική προσπάθεια για την αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης, ανάδειξης προσώπων (Άννα Θεοφυλάκτου, Μανώλης Αναγνωστάκης, Γιάννης Χαλκίδης), αλλά και ξεναγήσεις στην πόλη ώστε οι κάτοικοι να γνωρίσουν την πόλη. «Στο πλαίσιο αυτό προσπαθήσαμε να καθιερώσουμε την 30η Οκτωβρίου ως επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης μας το 1944 από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής». Εξήγησε πως τα προηγούμενα χρόνια εκφωνούνταν πανηγυρικές ομιλίες στο πλαίσιο συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και πως από το 1981 έως το 1986 είχε αρχίσει να τιμάται η επέτειος αυτή, ενώ μετά σταμάτησε. «Είμαστε από τους ελάχιστους λαούς που γιορτάζουμε την έναρξη του πολέμου, αλλά όχι τη λήξη του. Τουλάχιστον ως Θεσσαλονικείς, δικαιούμαστε- και οφείλουμε – να θυμόμαστε την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης μας από τον γερμανικό στρατό κατοχής», σχολίασε ο κ. Μπουτάρης.
Λεωφόρος 30ης Οκτωβρίου
Παράλληλα ανακοίνωσε πως πλέον η νοητή συνέχεια στης Λεωφόρου Νίκης, στο σημείο μπροστά από το Βασιλικό Θέατρο και μέχρι το ύψος του Δημαρχείου, θα ονομάζεται «Λεωφόρος 30ης Οκτωβρίου», ενώ θα τοποθετηθεί και μαρμάρινη στήλη που θα μνημονεύει τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. Στόχος είναι όπως τόνισε ο εορτασμός αυτός να βοηθήσει στο να γίνει η ιστορική μνήμη της πόλης κτήμα όλων των συμπολιτών μας.
Στο γεγονός ότι η 30η Οκτώβρη είναι μια μέρα μνήμης για αυτά που μας ενώνουν και όχι για αυτά που μας χωρίζουν εστίασε την ομιλία του ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Παναγιώτης Αβραμόπουλος, ενώ πρόσθεσε πως στην εκδήλωση στο Δημαρχείο θα προβληθεί και ένα ντοκιμαντέρ σχετικό με το θέμα, το οποίο γυρίστηκε με τη βοήθεια της TV 100, ενώ στο φουαγιέ του Δημαρχείου θα υπάρχει μια έκθεση ντοκουμέντων της εποχής.
Στη σημασία που μπορεί να έχει η συγκεκριμένη γιορτή για αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην κρίση που βιώνει η κοινωνία και η χώρα, εστίασε η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Παιδείας και Αθλητισμού, Έλλη Χρυσίδου.
Την ελπίδα πως η πόλη και οι πολίτες θα μάθουν την ιστορία της Θεσσαλονίκης εξέφρασε ο Δημοσθένης Δώδος, ενώ ο Φίλιος Στάγκος από την TV100 έκανε λόγο για μια διδακτική εμπειρία αναφερόμενος στα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ. «Ανακαλύψαμε σελίδες της ιστορίας και διδαχθήκαμε πόσο επίκαιρα είναι τα μηνύματα αυτής της περιόδου. Σκεφτείτε πως τότε σώθηκαν ζωτικές υποδομές της πόλης και δεν είχαμε τα όσα συνέβησαν στην Αθήνα με τα Δεκεμβριανά», ανέφερε ο κ. Στάγκος.
Συγκέντρωση στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης, στις 11:00 π.μ
1η στάση: Στον εξωτερικό χώρο του δημαρχείου. Σύντομη αναφορά στον πόλεμο του 1940. και στις θυσίες των Θεσσαλονικέων καθώς και στους θανάτους από πείνα και κρύο.
2η στάση: Αναφορά στο πως αποτράπηκε η ανατίναξη της Ηλεκτρικής Εταιρείας, η οποία βρισκόταν κοντά στο σημερινό δημαρχείο.
3η στάση: Εκκίνηση πεζή. Ξενάγηση μπροστά στο κτίριο της ΧΑΝΘ. Αναφορά στους τέσσερις σχηματισμούς των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. και στην είσοδό τους στην πόλη. Επεξήγηση ότι στη ΧΑΝΘ είχαν συγκεντρωθεί περίπου 2.000 καλά οπλισμένοι συνεργάτες των Γερμανών και περιγραφή των προσπαθειών που κατέβαλε ο συνταγματάρχης Ευρυπίδης Μπακιρτζής στρατιωτικός αρχηγός της ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας του Ε.Λ.Α.Σ. για την αναίμακτη παράδοσή τους.
4η στάση: Περπάτημα στην οδό Νικ. Γερμανού και στάση μπροστά στο Βασιλικό Θέατρο. Ανακοίνωση ότι ο δρόμος μπροστά από το θέταρο και μέχρι το δημαρχείο ονομάστηκε πλέον «Λεωφόρος 30ης Οκτωβρίου 1944». Στη συνέχεια, αφήγηση για το θέατρο του Λευκού Πύργου και τη θεατρική δραστηριότητα της περιόδου της κατοχής.
5η στάση: Περπάτημα προς το άγαλμα του Βότση. Αναφορά στη συγκλονιστική διαδήλωση από τους φοιτητές της Ε.Π.Ο.Ν. την 25η Μαρτίου 1943 και στην ανάλογη διαδήλωση που επαναλήφθηκε και την επόμενη χρονιά.
6η στάση: Περίπατος στην Λ. Νίκης (αντίθετα από τη φορά της κυκλοφορίας) περπατώντας στο πλακόστρωτο, περιγραφή της υπονόμευσης του Λευκού Πύργου, της παραλίας και του λιμανιού με εκρηκτικά από τους χιτλερικούς, της διάσωσης των μύλων Αλλατίνη από τον εφεδρικό Ε.Λ.Α.Σ., αναφορά στην ανατίναξη του τμήματος του λιμανιού και παρουσίαση της συγκλονιστικής περιγραφής του Γιώργου Βαφόπουλου για το θέμα.
7η στάση: Ανηφορική διαδρομή επί της οδού Ικτίνου και στάση μπροστά στο κτίριο της οδού Τσιμισκή 72, όπου ήταν το αρχηγείου της Γκεστάπο. Αφήγηση σχετικά με τις φρικαλεότητες των κατακτητών, τις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια.
8η στάση: Ανηφορική διαδρομή επί της οδού Αγίας Σοφίας, σύντομη στάση μπροστά στην εκκλησία όπου έγινε η δοξολογία της απελευθέρωσης και βάδισμα επί της Ερμού με στάση στο νούμερο 19. Αναφορά ότι στο σημείο αυτό λειτουργούσε ο πολύγραφος της οργάνωσης "Ελευθερία".
9η στάση: Στάση στην οδό Αριστοτέλους. Περιγραφή των πρώτων ωρών της απελευθέρωσης, παράθεση σύντομων εξιστορήσεων από κάποιους εκ των πρωταγωνιστών και ανάγνωση δύο σύντομων κειμένων του Γιώργου Ιωάννου για την ημέρα εκείνη.
10η στάση και τελευταία: Πλατεία Ελευθερίας. Υπενθύμιση της υποδοχής των κατακτητών στο Βαρδάρι στις 9 Απριλίου 1941. Αφήγηση της συγκέντρωσης των Εβραίων ανδρών στην πλατεία το "Μαύρο Σάββατο", δύο χρόνια αργότερα (11 Ιουλίου 1942). Αναφορά στα βασανιστήρια και στους εξευτελισμούς, στα οποία υπέβαλαν οι Ναζί στους συγκεντρωμένους ανθρώπους, στην αποστολή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και στον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Επίσης, αναφορά στις θυσίες της Θεσσαλονίκης στα χρόνια της κατοχής με επισήμανση για τους τόπους των εκτελέσεων.
Οι φετινοί εορτασμοί έχουν διοργανωθεί από Οργανωτική Επιτροπή την οποία συγκρότησε το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης. Η Επιτροπή αποτελείται από δημοτικούς συμβούλους και προσωπικότητες της πόλης.
Την Επιτροπή απαρτίζουν οι:
Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, Βουλευτής Α΄Περιφέρειας Θεσσαλονίκης
Παναγιώτης Αβραμόπουλος, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου
Έλλη Χρυσίδου, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Παιδείας και Αθλητισμού
Στυλιανός Λιακόπουλος, Δημοτικός Σύμβουλος
Δημήτριος Κούβελας, Δημοτικός Σύμβουλος
Μαρία Αγαθαγγελίδου, Δημοτική Σύμβουλος
Μόνικα Αϊβάζογλου, Δημοτική Σύμβουλος
Δημοσθένης Δώδος, Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Μαρία Καβάλα, Δρ. Ιστορίας, Προϊστάμενος ΚΙΘ
Μάνος Μαλαμίδης, Συλλέκτης Ερευνητής
Ελένη Χοντολίδου, Πρόεδρος Α΄ Δημοτικής Κοινότητας
