Του Γιώργου Καλλίνη
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα κάνει… υποβρύχιες πάρα πολλές γνωστές πόλεις παγκοσμίως σύμφωνα με μια νέα έρευνα για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Μάλιστα, μέσα σε αυτές τις παραλιακές πόλεις που θα «βουλιάξουν» ως το 2050, συμπεριλαμβάνεται και η Θεσσαλονίκη, στα δυτικά στα δέλτα του Αξιού και του Αλιάκμονα και στα ανατολικά… στο… αεροδρόμιο Μακεδονία!
«Στα Δέλτα δυτικά της Θεσσαλονίκης θα υπάρχει όντως πρόβλημα με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, όπως άλλωστε γνωρίζουν ήδη οι κάτοικοι της περιοχής και κατά συνέπεια μείωση της καλλιεργησιμότητας των εδαφών, τα οποία μπορεί να γίνουν… υποβρύχια σε κάποιες δεκαετίες. Αναμφισβήτητα, θα υπάρξει πρόβλημα σε διάφορα παραλιακά σημεία γύρω από τη Θεσσαλονίκη», σημειώνει στο TyposThes ο ομότιμος καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός.
«Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει με πιο γρήγορο ρυθμό από ό,τι είχαν προβλέψει αρχικά οι επιστήμονες και στην Ελλάδα το 15% των ακτογραμμών θα είναι ευάλωτες σε αυτή την αλλαγή. Αυτές είναι εντυπωσιακές αλλαγές που σημειώνονται σε όλο τον κόσμο και ο μόνος τρόπος να τις προλάβουμε είναι να ελέγξουμε τις ανθρώπινες παρεμβάσεις που επιβαρύνουν το κλίμα. Μόνο όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνουν συνήθεια, θα έχουμε φτάσει στο σημείο χωρίς επιστροφή», συμπλήρωσε ο κ. Ζερεφός.
Η έρευνα της Climate Central δείχνει ότι τεράστιες εκτάσεις παγκοσμίως είναι πολύ πιθανό να έχουν βυθιστεί εντελώς μέσα στα επόμενα 80 χρόνια, ενώ θα επηρεαστούν περίπου τρεις φορές περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι αρχικά υπολόγιζαν οι επιστήμονες. Ο διαδραστικός χάρτης που έδωσαν στη δημοσιότητα οι επιστήμονες, πέραν της Θεσσαλονίκης που φαίνεται να είναι η πόλη της Ελλάδας που θα επηρεαστεί περισσότερο από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, υπολογίζει ότι περίπου 150 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές που σε μερικές δεκαετίες θα βρίσκονται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.
Σύμφωνα με τον χάρτη, μεγάλο τμήμα δυτικά της Θεσσαλονίκης θα βουλιάξει, όπως και ολόκληρη σχεδόν η περιοχή όπου βρίσκεται το αεροδρόμιο «Μακεδονία». Βλέπουμε, δε και τμήματα στο Μεσολόγγι, στη Ναύπακτο, στην Άρτα και στην Καλαμάτα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.
Στη Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, κομμάτια του Λίβερπουλ, του Λονδίνου και του Χάμπερσαϊντ αναμένεται να βουλιάξουν. Αλλά και άλλες πόλεις -και περιοχές- του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως το Κάρντιφ, το Σουόνσι και η βόρεια Ουαλία, το ανατολικό Yorkshire και το Hull, το Peterborough και το Norfolk προβλέπεται, επίσης, να βυθιστούν, όπως δείχνει η μελέτη, η οποία δείχνει με κόκκινο χρώμα τις περιοχές που θα μπορούσαν να βρεθούν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Η αύξηση των επιπέδων της θάλασσας αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή, η οποία προκαλεί το λιώσιμο των πάγων.
Αλλού, βέβαια, τα πράγματα είναι πολύ πολύ χειρότερα, όπως, για παράδειγμα, στο Βιετνάμ, το οποίο αναμένεται να χαθεί εντελώς από τον χάρτη και μάλιστα νωρίτερα, μέχρι το 2050. Τεράστια ζημιά θα υποστούν και η θρυλική Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο και πόλεις της Ινδίας και της Ταϋλάνδης.
Πως θα αποφύγουμε αυτό το σενάριο
Ο Δρ Scott Kulp, ανώτερος επιστήμονας στο Climate Central και κύριος συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε, πάντως, ότι δεν είναι πολύ αργά για να αποφευχθεί αυτό το καταστροφικό και καταθλιπτικό σενάριο.
«Αυτές οι εκτιμήσεις δείχνουν τι μπορεί να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή, ώστε να αναθεωρήσουμε, έστω και τώρα, ορισμένα πράγματα και να αναδιαμορφώσουμε τις πόλεις, τις οικονομίες, τις ακτές και ολόκληρες τις παγκόσμιες περιοχές κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Τώρα, όχι αύριο. Πολύ σύντομα τα έθνη θα κληθούν να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα», τόνισε.
Η μελέτη διαπίστωσε, δε, ότι, μέσα σε τρεις δεκαετίες, οι χρόνιες πλημμύρες θα μπορούσαν να επηρεάσουν περιοχές όπου ζουν συνολικά 300 εκατομμύρια άνθρωποι! Τα παράκτια μέρη της Ασίας διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο (όπως το Βιετνάμ, που προαναφέραμε) και, μέχρι τα τέλη του αιώνα, οι περιοχές που φιλοξενούν 200 εκατομμύρια άτομα θα μπορούσαν να βρεθούν μόνιμα κάτω από την παλίρροια.
Ο Δρ Scott Kulp, ανώτερος επιστήμονας στο Climate Central και κύριος συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε, πάντως, ότι δεν είναι πολύ αργά για να αποφευχθεί αυτό το καταστροφικό και καταθλιπτικό σενάριο.
«Αυτές οι εκτιμήσεις δείχνουν τι μπορεί να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή, ώστε να αναθεωρήσουμε, έστω και τώρα, ορισμένα πράγματα και να αναδιαμορφώσουμε τις πόλεις, τις οικονομίες, τις ακτές και ολόκληρες τις παγκόσμιες περιοχές κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Τώρα, όχι αύριο. Πολύ σύντομα τα έθνη θα κληθούν να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα», τόνισε.
Η μελέτη διαπίστωσε, δε, ότι, μέσα σε τρεις δεκαετίες, οι χρόνιες πλημμύρες θα μπορούσαν να επηρεάσουν περιοχές όπου ζουν συνολικά 300 εκατομμύρια άνθρωποι! Τα παράκτια μέρη της Ασίας διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο (όπως το Βιετνάμ, που προαναφέραμε) και, μέχρι τα τέλη του αιώνα, οι περιοχές που φιλοξενούν 200 εκατομμύρια άτομα θα μπορούσαν να βρεθούν μόνιμα κάτω από την παλίρροια.
Άνοδος ως και δύο μέτρων στη στάθμη της θάλασσας στη Μεσόγειο
Από μισό έως και τα δύο μέτρα αναμένεται να φθάσει, σε πολλές περιοχές της Μεσογείου, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το τέλος του αιώνα.
Αυτό έκανε γνωστό ο Αλέσσιο Σάττα, συντονιστής του Medwet (The Mediterranean Wetlands Initiative), παρουσιάζοντας τη σχετική επιστημονική μελέτη, τονίζοντας ότι «δεν πρόκειται να μείνει ανεπηρέαστη καμία απολύτως ανθρώπινη δραστηριότητα στις ακτές της Μεσογείου», και πρόσθεσε ότι «ολόκληρες περιοχές, ακόμα και χωριά θα οδηγηθούν στον αφανισμό». «Αυτή η βίαιη και απότομη μεταβολή της στάθμης της θάλασσας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, δε δίνει περιθώριο στο οικοσύστημα να προσαρμοστεί και έτσι αναμένονται σημαντικές απώλειες στη βιοποικιλότητα, αλλά και στις ανθρωπογενείς δραστηριότητες τις επόμενες δεκαετίες», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Έβρου και Σαμοθράκης και περιβαλλοντολόγος Ανδρέας Αθανασιάδης.
Όπως εξήγησε ο κ. Σάττα, στο πλαίσιο συνάντησης δημοσιογράφων και ειδικών από τη Μεσόγειο στο Οριστάνο της Σαρδηνίας, που διοργάνωσε το IUCN σε συνεργασία με το Medwet και το Ίδρυμα Medsea, «η Μεσόγειος είναι το hot spot των hot spot της κλιματικής αλλαγής. Θερμαίνεται κατά 20% γρηγορότερα από τις υπόλοιπες θάλασσες του κόσμου, ενώ η άνοδος της θερμοκρασίας της αναμένεται να φθάσει τους 2,2 βαθμούς μέχρι το 2040 και τους 3,8 μέχρι το τέλος του αιώνα». Όπως εξήγησε, «η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα και τη μεταβολή των βροχοπτώσεων είναι οι αιτίες που δημιουργούν το θερμοδυναμικό φαινόμενο της ανόδου της στάθμης των υδάτων της». Η Μεσόγειος περιλαμβάνει χιλιάδες χωριά, καθώς επίσης και δεκαπέντε μεγαλουπόλεις.
Όπως είπε, «τις προσεχείς δεκαετίες αναμένεται αύξηση των καυσώνων, αύξηση των ερημοποιημένων περιοχών, μείωση των βροχοπτώσεων, αλλά σημαντική αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ περί τα 100 εκατομμύρια πολιτών αναμένεται να επηρεαστούν από τη διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων».
Σύμφωνα με τον ερευνητή του εθνικού συμβουλίου ερευνών της Ιταλίας Τζιοβάννι Ντε Φάλκο, στα επόμενα 80 χρόνια αναμένεται να υπάρξει μέση άνοδος της στάθμης της θάλασσας από 0,54 – 1,34 m.
Όπως τόνισε, «γεγονότα που ευνοούν το καταστροφικό αυτό φαινόμενο είναι η παράκτια οικοδομική δραστηριότητα, η υδραυλική ρύθμιση των ποταμών και η αλλαγή της χρήσης των κοιλάδων απορροής, η εκσκαφές αερίου και οι γεωτρήσεις, καθώς επίσης και η παράκτια αστικοποίηση». Όπως τόνισε, «η ανθεκτικότητα των ακτών στα ακραία φαινόμενα μειώνεται σημαντικά από την ανθρωπογενή δραστηριότητα» και πρόσθεσε ότι «οι ακτές επουλώνουν τις πληγές τους στη φυσική τους κατάσταση, σε αντίθεση με ακτές όπου υπάρχει έντονη οικιστική ανάπτυξη».
Βασική προτεραιότητα σύμφωνα με τον κ. Ντε Φάλκο είναι να προσδιοριστούν οι περισσότερο ευαίσθητες περιοχές στην κλιματική αλλαγή και να υπάρξει ένας σοβαρός σχεδιασμός.
SOS χιλιάδων επιστημόνων για επείγουσα κλιματική ανάγκη
Περισσότεροι από 11.200 επιστήμονες από 153 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, συνυπογράφουν μια διακήρυξη με την οποία προειδοποιούν ότι πλέον υπάρχει, όχι απλώς κλιματική αλλαγή, αλλά κλιματική επείγουσα ανάγκη (climate emergency). Κάνουν λόγο για «ανείπωτα ανθρώπινα βάσανα» που θα καταστούν αναπόφευκτα, αν δεν γίνει άμεσα μια ριζική και διαρκής στροφή στις ανθρώπινες δραστηριότητες, οι οποίες επιβαρύνουν το κλίμα και ανεβάζουν τη θερμοκρασία μέσω των εκπομπών «αερίων του θερμοκηπίου».
Η διακήρυξη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BioScience, βασίζεται σε ανάλυση επιστημονικών δεδομένων των τελευταίων 40 ετών (από το 1979 που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη η πρώτη παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα), τα οποία αφορούν πολλούς τομείς, όπως εκπομπές αερίων ρύπων, χρήση ενέργειας, θερμοκρασίες, αύξηση πληθυσμού, αποψίλωση δασών, τήξεις πάγων, ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ κά.
Προς το παρόν, όπως επισημαίνουν, δεν διαφαίνεται καμία ουσιαστική πρόοδος, καθώς οι εκπομπές του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται με γοργό ρυθμό, όπως επίσης οι παγκόσμιες θερμοκρασίες σε ξηρά και θάλασσα, η στάθμη των ωκεανών, η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, η τήξη των πάγων σε Ανταρκτική, Αρκτική και Γροιλανδία, η ανά κεφαλή παραγωγή κρέατος, η απώλεια δέντρων από τη Γη, ο αριθμός των επιβατών που διακινούνται με αεροπλάνα και αρκετοί άλλοι δυσοίωνοι δείκτες.
«Οι επιστήμονες έχουν ηθική υποχρέωση να προειδοποιήσουν την ανθρωπότητα για οποιαδήποτε μεγάλη απειλή. Από τα στοιχεία που διαθέτουμε, είναι σαφές ότι είμαστε αντιμέτωποι με μια κλιματική επείγουσα ανάγκη», δήλωσε ο δρ Τόμας Νιούσαμ, της Σχολής Επιστημών Ζωής και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.
«Παρά τα 40 χρόνια μεγάλων διεθνών διαπραγματεύσεων, γενικά συνεχίζουμε τις δουλειές μας με τον συνηθισμένο τρόπο και ουσιαστικά έχουμε αποτύχει να αντιμετωπίσουμε την κρίση. Η κλιματική αλλαγή έχει φθάσει και επιταχύνεται ταχύτερα από ό,τι πολλοί επιστήμονες περίμεναν», ανέφερε ο καθηγητής οικολογίας Ουίλιαμ Ριπλ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Όρεγκον.
