Ο αρχαιολόγος Ιβάν Σπράιτς έχει περάσει σχεδόν 30 χρόνια ανακαλύπτοντας χαμένες πόλεις που βρίσκονται θαμμένες βαθιά στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού.
«Πρέπει να είσαι λίγο τρελός για να κάνεις αυτή τη δουλειά», δήλωσε στο BBC ο αρχαιολόγος. «Πρέπει να προσέχεις τα φίδια, τα έντομα, τα τζάγκουαρ και όλα τα υπόλοιπα. Πρέπει να υποφέρεις λίγο αν θέλεις να βρεις κάτι που λίγοι άνθρωποι έχουν δει ποτέ και που ήταν κρυμμένο για τόσους αιώνες».
Ο Σπράιτς, γνωστός και ως «ο πραγματικός Ιντιάνα Τζόουνς», έχει περάσει σχεδόν 30 χρόνια εξερευνώντας απομακρυσμένες δαιδαλώδεις περιοχές της χερσονήσου Γιουκατάν του Μεξικού, αναζητώντας χαμένες πόλεις των Μάγια που βρίσκονται θαμμένες βαθιά στη ζούγκλα.
Το 2013, ο Σλοβένος αρχαιολόγος και η ομάδα του έφεραν στο φως την Τσακτούν (Chactún), μια άγνωστη μέχρι τότε πόλη που χρονολογείται από τον 8ο αιώνα και είχε εξαφανιστεί κάτω από το τροπικό δάσος. Ένα χρόνο αργότερα, εντόπισαν δύο ακόμη πόλεις των Μάγια – τη Λαγκουνίτα (Lagunita) και την Ταμτσέν (Tamchén) – στις οποίες βρήκαν απομεινάρια από πυραμίδες, πλατείες και περίτεχνα σκαλισμένες στήλες, οι οποίες φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκαν μυστηριωδώς πριν από περίπου 1.200 χρόνια.
Τον περασμένο μήνα, ο αρχαιολόγος και η ομάδα του εντόπισαν τα απομεινάρια μιας αρχαίας, εγκαταλελειμμένης πόλης των Μάγια, η οποία φιλοξενεί πολυάριθμες πυραμιδοειδείς κατασκευές ύψους 15 μέτρων, βαθιά μέσα στην οικολογική ζώνη προστασίας Balamkú του Μεξικού. Ο ίδιος ονόμασε την τοποθεσία Ocomtun -που σημαίνει «πέτρινη στήλη» στη γλώσσα των Μάγια- επειδή βρέθηκαν πολλές κυλινδρικές στήλες σε όλο τον οικισμό. Τα κεραμικά που εξετάστηκαν από την τοποθεσία δείχνουν ότι πιθανότατα κατοικήθηκε μεταξύ 600 και 800 μ.Χ.
«Αυτές οι πόλεις είχαν χαθεί. Κανείς δεν ήξερε πού ακριβώς βρίσκονταν» δήλωσε ο αρχαιολόγος στο BBC. «Αλλά η Ocomtun ήταν στην πραγματικότητα η τελευταία μεγάλη ‘μαύρη τρύπα’ στον αρχαιολογικό χάρτη της κεντρικής πεδιάδας των Μάγια, τη σημερινή κεντρική χερσόνησο Γιουκατάν. Τίποτα δεν υπήρχε εκεί. Δεν υπήρχε ούτε μια γνωστή τοποθεσία σε μια περιοχή που εκτεινόταν σε περίπου 3.000-4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα», εξήγησε ο Σπράιτς.
Η χαρτογράφηση αυτής της μέχρι πρότινος αχαρτογράφητης περιοχής θα μπορούσε να αποκαλύψει νέα στοιχεία για τον πολιτισμό των Μάγια και τις αιτίες της δραματικής κατάρρευσής του.
Το μεγάλο μυστήριο των Μάγια
Οι Μάγια, οι οποίοι θεωρούνται ένας από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς στο δυτικό ημισφαίριο, κυριάρχησαν σε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Αμερικής κατά τη διάρκεια της ακμής τους μεταξύ 200-900 μ.Χ. Είναι γνωστοί για τα πανύψηλα κτίρια σε σχήμα πυραμίδας και τις περισσότερες από 40 μεγάλες πόλεις τους, λαξευμένες σε πέτρα. Οι Μάγια ήταν επίσης αστρονόμοι, λαμπροί μαθηματικοί και παραγωγικοί γραφείς. Κρατούσαν λεπτομερή αρχεία των εκλείψεων και των ηλιοστασίων και ευθυγράμμιζαν τις σημαντικότερες κατασκευές των πόλεων τους με τις κινήσεις των άστρων. Εφηύραν το μηδέν περίπου 1.000 χρόνια πριν από τους Ευρωπαίους και ανέπτυξαν ένα ημερολόγιο τον 1ο αιώνα π.Χ. που ήταν ακριβέστερο από το Ιουλιανό που χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη και την Ασία. Οι Μάγια ήταν ένας από τους πρώτους πολιτισμούς στον κόσμο που επινόησαν ένα σύστημα γραφής (ήδη από το 300 π.Χ.) και πιθανότατα ανακάλυψαν τη σοκολάτα, το πρώτο παιχνίδι με μπάλα στον κόσμο και το καουτσούκ.
«Οι περισσότερες από αυτές τις υπέροχες πόλεις έχουν βρεθεί βαθιά μέσα στο δάσος, κι αυτό ήταν κατά κάποιο τρόπο ένα αίνιγμα: πώς μπορεί ένας πολιτισμός να αναδυθεί και να ανθίσει σε ένα τροπικό περιβάλλον», αναφέρει ο Σπράιτς.
Τον 8ο και 9ο αιώνα, οι Μάγια άρχισαν ξαφνικά να εγκαταλείπουν τις πόλεις τους και οι άλλοτε μεγάλες μεσοαμερικανικές μητροπόλεις κατέρρευσαν μυστηριωδώς. Οι αρχαιολόγοι έχουν αναρωτηθεί αν αυτό οφειλόταν σε πολεμικές συγκρούσεις, παρατεταμένες ξηρασίες, εξάντληση του εδάφους, κλιματικές αλλαγές ή σε συνδυασμό παραγόντων. Σύμφωνα με τον Σπράιτς, μέχρι το 1.000 μ.Χ. σχεδόν κάθε οικισμός στην κεντρική και νότια χερσόνησο του Γιουκατάν – συμπεριλαμβανομένου του Ocomtún – είχε εγκαταλειφθεί.
Γιατί η ανακάλυψη της Ocomtun είναι σημαντική
Η χαμένη αυτή πόλη μπορεί να αποκαλύψει πολύτιμα στοιχεία για το πώς ζούσαν οι Μάγια και τι προκάλεσε την ξαφνική πτώση του πολιτισμού τους πριν από περίπου 1.200 χρόνια. Η Οικολογική Ζώνη Διατήρησης Balamkú είναι σχεδόν απροσπέλαστη και ένα από τα πιο βιοποικίλα μέρη στη Γη. Φιλοξενεί 86 είδη θηλαστικών, αλλά δεν έχει σχεδόν καθόλου δρόμους, οπότε ο Σπράιτς και η ομάδα του χρησιμοποίησαν τεχνολογία εναέριας χαρτογράφησης λέιζερ (LiDAR) για να χαρτογραφήσουν την περιοχή. Αφού έλαβαν εικόνες που έδειχναν ανθρωπογενείς αλλαγές στο τοπίο, διέσχισαν 60 χιλιόμετρα για να φτάσουν στην περιοχή.
«Γνωρίζαμε ότι υπήρχε κάτι αρκετά σημαντικό εκεί, αλλά δεν μπορούσαμε να φανταστούμε τι ακριβώς θα βρίσκαμε», δήλωσε ο αρχαιολόγος. «Όταν φτάσαμε εκεί, οι υποψίες μας επιβεβαιώθηκαν: αρχιτεκτονικά, ήταν πραγματικά τεράστιο. Έτσι, είναι σαφές ότι πρέπει να ήταν ένα πολιτικά σημαντικό κέντρο».
Η πόλη βρίσκεται σε ύψωμα και περιβάλλεται από εκτεταμένους υγροβιότοπους. Εκτός από πυραμίδες και πέτρινους κίονες, η αρχαιολογική ομάδα ανακάλυψε βωμούς, τρεις πλατείες στις οποίες βρίσκονταν ετοιμόρροπα κτίρια και ένα γήπεδο για μπάλα. Ο επικεφαλής αρχαιολόγος σημείωσε ότι παρόλο που η πόλη άρχισε να παρακμάζει μετά το 800 μ.Χ. περίπου, οι εναπομείναντες κάτοικοι συνέχισαν να μεταβάλλουν και να προσαρμόζουν τα κτίρια στις εξελισσόμενες ανάγκες τους.
Μόνο ο χρόνος και η μελλοντική χρηματοδότηση θα δείξουν αν η Ocomtun θα αποκαλύψει τα μυστικά της, αλλά ο Σπράιτς είναι σίγουρος για ένα πράγμα: όταν ξεκινήσει η περίοδος ξηρασίας τον επόμενο Μάρτιο, θα επιστρέψει στο Γιουκατάν, αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για έναν χαμένο πολιτισμό που ποτέ δεν εξαφανίστηκε.
EΡΤ με πηγή: BBC
