Του ΤΑΣΟΥ ΘΩΜΑ
Παρότι η καγκελάριος Μέρκελ χρησιμοποίησε κατ’ επανάληψη το κλισέ περί διεφθαρμένων κρατών του ευρωπαϊκού νότου, οι γερμανικοί κολοσσοί έχουν οικοδομηθεί μέσα στη διαφθορά και τα σκάνδαλά τους συνεχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια κατά καιρούς. Άλλωστε, μας είναι ήδη γνωστά από πρώτο χέρι τα επιτεύγματα της Ζίμενς στη χώρα μας, όμως, λιγότερο γνωστά είναι τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα στα οποία είναι μπλεγμένη η Ντόιτσε Μπανκ, η κορυφαία γερμανική τράπεζα. Δεν θα αναφερθούμε στην ιστορία της τράπεζας, η οποία εν έτει 1998 και μετά από δικαστική μάχη είχε δηλώσει επίσημα πως αναλαμβάνει την «ηθική ευθύνη» καθώς αποκαλύφθηκε πως έκανε μπίζνες με το ναζιστικό καθεστώς. Μονάχα οι τελευταίες 30 μέρες αρκούν.
Στις αρχές Δεκεμβρίου, 20 περιπολικά έφτασαν στους δίδυμους πύργους που στεγάζουν τα γραφεία της Ντόιτσε Μπανκ στην Φρανκφούρτη. Πεντακόσιοι εφοριακοί του γερμανικού ΣΔΟΕ, αστυνομικοί και εισαγγελείς μπήκαν στο κτίριο σαν να πρόκειται να ερευνήσουν τον Αλ Καπόνε στο Σικάγο της δεκαετίας του ‘20. Τελικά, 5 συλλήψεις και η εμβληματική για την οικονομία της Γερμανίας Ντόιτσε Μπανκ βρέθηκε κατηγορούμενη για φοροδιαφυγή (!), για ξέπλυμα χρήματος και παρακώλυση της δικαιοσύνης, ενώ η διοίκηση της τράπεζας ανακοίνωνε πως ερευνάται ο ρόλος που διαδραμάτισαν τόσο ο συνδιευθύνοντας σύμβουλος της τράπεζας Γιούργκεν Φίτσεν, όσο και ο οικονομικός διευθυντής Στέφαν Κράουζε, αφού είναι τα δύο στελέχη που «υπέγραψαν τη δήλωση φόρου για τον κύκλο εργασιών της τράπεζας για το 2009».
Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να ανοίξουμε μία παρένθεση για τους χειροκροτητές της γερμανικής Καγκελαρίας, οι οποίοι βλέπουν «σιδηρά πυγμή» και τρελαίνονται, για να διευκρινίσουμε πως οι ίδιοι οι Γερμανοί θεωρούν πως πρόκειται για επικοινωνιακό τρικ της κυβέρνησης. Ρεπορτάζ του γερμανικού περιοδικού Σπίγκελ με τίτλο «γιατί η Ντόιτσε Μπανκ θα βγει απ’ την υπόθεση χωρίς γρατζουνιά», αναφέρει πως ο μόνος λόγος που ερευνάται ο Γ. Φίτσεν είναι πως η υπογραφή του βρίσκεται στη δήλωση φόρου, ενώ δεν θα έπρεπε, καθώς την δήλωση αυτή θα έπρεπε να είχε υπογράψει ο γενικός διευθυντής της τράπεζας (θέση που τότε κατείχε ο Γ. Άκερμαν). Όπως φαίνεται και από παραδείγματα του παρελθόντος, όμως, δεν υπάρχει μόνο η περίπτωση κολλήματος για να τη σκαπουλάρουν ο Γ. Φίτσεν και ο Σ. Κράουζε. Το Σπίγκελ αναφέρεται και σε παλαιότερα σκάνδαλα, τα οποία ουδόλως μετακίνησαν τα μεγάλα κεφάλια της τράπεζας. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην περίπτωση του Γ. Άκερμαν, προέδρου της τράπεζας που δικάστηκε για το σκάνδαλο Mannesmann. Η κατηγορία ήταν πως εξασφάλισε, μαζί με 3 ακόμη μάνατζερ, τη χορήγηση μπόνους 57 εκατ. ευρώ για μέλη του διοικητικού συμβουλίου κατά τη διάρκεια της εξαγοράς μαμούθ της Mannesmann από τον κολοσσό των τηλεπικοινωνιών, τη γνωστή μας Vodafone. Αρχικά, ο Άκερμαν αθωώθηκε. Τελικά, η υπόθεση έκλεισε με ένα πρόστιμο 3,2 εκατομμυρίων ευρώ.
Ας αφήσουμε τώρα στην άκρη την κυβέρνηση της Γερμανίας για να περάσουμε στο επόμενο σκάνδαλο! Στα μέσα Δεκεμβρίου, η Ντόιτσε Μπανκ κρίθηκε ένοχη για τη χρεοκοπία της αυτοκρατορίας του μακαρίτη Λέο Κιρχ και το δικαστήριο επιδίκασε αποζημίωση που πιθανόν να ανέλθει στο ένα δισ. ευρώ. Η αυτοκρατορία του Λέο Κιρχ κατέρρευσε το 2002 και επί εννέα χρόνια, μέχρι το θάνατό του το 2011, ο πάλαι ποτέ μεγιστάνας έδινε αγώνα εναντίον της Ντόιτσε Μπανκ και του τότε προέδρου της Ρολφ Μπρόιερ. Ο Κιρχ υποστήριζε εξ αρχής ότι ο Μπρόιερ σκόπιμα δυσφήμισε την οικονομική κατάσταση του ομίλου με στόχο να ρίξει την αξία του και να αγοράσει κομμάτια του σε εξευτελιστική τίμη. Έτσι, έγινε. Και το δικαστήριο το επιβεβαίωσε.
Το ένα σκάνδαλο άνοιξε, το άλλο έκλεινε το μήνα Δεκέμβριο, για να ανατείλει και ένα ακόμη στα μέσα του Ιανουαρίου. Ένα σκάνδαλο που μπορεί να παίξει το δικό του ρόλο και στις ιταλικές εκλογές που τόσο ενδιαφέρουν, αν όχι τρομάζουν, το Βερολίνο. Στο δια ταύτα, η Ντόιτσε Μπανκ δημιούργησε ένα τραπεζικό παράγωγο ώστε να βοηθήσει την υπό κατάρρευση ιταλική τράπεζα Banca Monte dei Paschi di Siena να κρύψει τις ζημίες της. Η Monte dei Paschi, η αρχαιότερη τράπεζα του κόσμου ιδρυθείσα εν έτει 1472, χρησιμοποίησε ένα κρυφό παράγωγο που δημιούργησε η Ντρόιτσε Μπάνκ, ώστε η ιταλική τράπεζα να αποκρύψει ζημία 367 εκατ. ευρώ από παλαιότερο παράγωγο με τη γερμανική.
«Τα παράγωγα αυτά καθ’ εαυτά δεν είναι ο διάβολος, όμως, δεν νοείται να κρατούνται κρυφά», εξηγεί ο Κάρλο Άλμπερτ Καρνεβάλε-Μάφε, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μποκόνι στο Μιλάνο. «Αν τα κρύβεις, αποσιωπάς κρίσιμες πληροφορίες από τους μετόχους, τις ρυθμιστικές αρχές και τους δανειστές, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης, η οποία αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο δανειστή». Όπως αναφέρει το πρακτορείο Μπλούμπεργκ που αποκάλυψε το σκάνδαλο, η Monte dei Paschi παραδέχτηκε πως είχε κάνει παρόμοιες ανταλλαγές «κρυφών» παραγώγων και με την Nomura Holdings το 2009. Όπως εξηγεί το Μπλούμπεργκ, η ιταλική τράπεζα αντικαθιστούσε ζημιογόνα παράγωγα με ακόμη πιο επίφοβα και οδηγούνταν σε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες και τελικώς στην κρατική διάσωση. Η αποκάλυψη έρχεται μέρες πριν το ιταλικό κράτος δώσει 3, 9 δισ. για να διασώσει την τράπεζα της Τοσκάνης.
Όλα αυτά, μόλις ένα μήνα πριν τις ιταλικές εκλογές (24-25 Φεβρουαρίου) που θα κρίνουν εν πολλοίς το μέλλον της Ιταλίας. Όπως γράφει το πρακτορείο Ρόιτερς, «οι ιστορικοί δεσμοί της τράπεζας με το κεντροαριστερό κόμμα (το κόμμα του Μπερσάνι που μέχρι στιγμής προηγείται του Σίλβιο Μπερλουσκόνι), οι κεντροδεξιοί κι ακροαριστεροί (!- μάλλον αναφέρεται στον κωμικό Μπέπε Γκρίλο και το κόμμα των Πέντε Αστέρων) ψάχνοντας για ψήφους έχουν κατηγορήσει την κεντροαριστερά για κακή διαχείριση της τράπεζας και τον Μόντι πως χρησιμοποιεί τα χρήματα των φορολογουμένων για τη διάσωση της τράπεζας». Την ίδια μέρα, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι επαναλάμβανε πως αν η ΕΚΤ «δεν εγγυηθεί τα χρέη των προβληματικών χωρών, η Ιταλία και άλλες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν προβλήματα, θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν το ευρώ». Και η μάχη στην Ιταλία του γιγαντιαίου χρέους μπορεί να κρίνει τη μάχη για όλο το ευρώ.
Αν οι εκλογές φέρουν αρνητικό αποτέλεσμα για τη Γερμανία, η καγκελαρία θα πρέπει να βρει διαύλους επικοινωνίας με το αντιδραστικό κομμάτι της ιταλικής αστικής τάξης που εκπροσωπεί αυτή τη στιγμή ο Μπερλουσκόνι. Το μόνο βέβαιο όμως είναι πως η Ζίμενς, η Ντόιτσε Μπανκ, η Ντόιτσε Τέλεκομ στο παρελθόν και πολλοί άλλοι γερμανικοί κολοσσοί θα συνεχίσουν να δίνουν κάτι ψιλά και να λειτουργούν όπως πριν. Γιατί η αποκαλούμενη διαφθορά είναι σύμφυτη με τη δομή του υπάρχοντος συστήματος και μας επιτρέπεται μονάχα μία κλεφτή ματιά στη σαπίλα του, κι αυτή στη χάση και στη φέξη.
