Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Κορωνοϊός: Οι 5 κινήσεις που πρέπει να κάνει το κράτος προς τους πολίτες

Οι κινήσεις που θα οδηγήσουν στην ποθητή «σύμπραξη» για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Του Γιώργου Παπαδημητρίου

Όπως πιστοποιούν τόσο τα αριθμητικά-στατιστικά δεδομένα όσο και οι προβλέψεις των ειδικών, μάλλον βρισκόμαστε προ των πυλών ενός δεύτερου κύματος επέλασης του κορωνοϊού. Σε αυτή τη συγκυρία, παρόλο που οι συστάσεις-παραινέσεις προς τους πολίτες έχουν ενταθεί, η ανταπόκριση από την κοινωνία μοιάζει μειωμένη σε σύγκριση με την περίοδο του lockdown και της πρώτης δέσμης μέτρων. Αυτή η διαφοροποίηση δεν είναι ούτε ουρανοκατέβατη ούτε ανεξήγητη. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν είναι και μη αναστρέψιμη. Πολλά εξαρτώνται από τη στάση των αρμόδιων φορέων και εμείς από την πλευρά μας, παρατηρώντας και καταγράφοντας τους τρόπους με τους οποίους αντιδρά η κοινωνία, καταθέτουμε τις δικές μας σκέψεις επί του θέματος:

1) Η γενναία ειλικρίνεια είναι η πιο σωστή τακτική

Στις καθημερινές ενημερώσεις για τα δεδομένα στο μέτωπο της εξάπλωσης του Covid-19, θα ήταν μάλλον σοφή ιδέα να εγκαταλειφθεί οποιαδήποτε απόπειρα μεσοβέζικης προσέγγισης, με προσποιητή αυστηρότητα. Η επικοινωνία μεταξύ κράτους και πολιτών για ζητήματα υγείας και ασφάλειας οφείλει να βασίζεται σε μια στοιχειώδη ειλικρίνεια και παρρησία. Εξυπακούεται ότι ο θλιβερός τρόπος με τον οποίο ασκείται η πολιτική στην Ελλάδα, σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα θέματα, επιτάσσει ως κύριο προσόν τη μόστρα και την αποφυγή οποιασδήποτε υπόνοιας ότι μπορεί να έχει προηγηθεί το παραμικρό λάθος, όμως στη συγκεκριμένη περίσταση απαιτείται ένα θαρραλέο άλμα ποιότητας χαρακτήρα. Το δίδυμο των κ.κ. Τσιόδρα και Χαρδαλιά, κατά την ταπεινή μας γνώμη, θα έπρεπε να παραδεχτεί ανοιχτά την οφθαλμοφανή αντίφαση όσον αφορά την αρχική οδηγία για τη μάσκα, να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν σε αλλαγή της επίμαχης οδηγίας και να υπενθυμίσει με σαφήνεια ότι ζούμε μια κατάσταση στην οποία δεν είναι παράδοξο ή περίεργο να αλλάζουν τα δεδομένα ανά πάσα στιγμή. Ειδάλλως, θα εξακολουθήσουν να προσφέρουν πεδίον δόξης λαμπρός σε κάθε είδους συνωμοσιολόγους και αρνητές των προφανών.

2) Η συνοχή, λογική και συμμετρία στη λήψη των μέτρων

Όταν παραδείγματος χάριν ανακοινώνονται οι κλειστοί χώροι στους οποίους θα είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας, είναι τρομακτικά αστείο να συμπεριλαμβάνονται σε αυτή την κατηγορία οι φούρνοι και όχι οι εκκλησίες. Αντιστοίχως, είναι εκπληκτικά παράδοξο να γίνεται τόσος λόγος για τις δυσμενείς συνέπειες που προκαλούν οι δεξιώσεις που τελούνται στο πλαίσιο γαμήλιων τελετών, αλλά ουδείς να μην αναφέρεται στο ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ήρθαν σε επαφή στα γλέντια και στις δεξιώσεις είχα πρωτύτερα βρεθεί σε συνθήκες συνωστισμού στον τόπο τέλεσης του γάμου, δηλαδή την εκκλησία. Τέλος, είναι μάλλον εξωφρενικό να έχουν απαγορευτεί τα παραδοσιακά λαϊκά πανηγύρια και μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής να μην ήταν βέβαιο αν θα υπήρχε αντίστοιχε πρόβλεψη για τις λιτανείες/περιφορές και όποια άλλη θρησκευτική εκδήλωση πραγματοποιείται κατά κανόνα τον Δεκαπενταύγουστο.

3) Η παραδοχή ότι ο τουρισμός είναι ένα αναγκαίο κακό που όντως έχει συνδράμει αρνητικά στην επανεμφάνιση του ιού

Το σημείο αυτό συνδέεται με το πρώτο μας επιχείρημα, με τη βασική διαφορά ότι αυτή η παραδοχή δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες των κ.κ. Τσιόδρα και Χαρδαλιά. Η κρατική εξουσία οφείλει να κατανοήσει πως είναι συνταγή αποτυχίας να αντιμετωπίζει τον κάθε πολίτη ως δυνάμει συνωμοσιολόγο και «ψεκασμένο». Στην Ελλάδα, δυστυχώς, οι δύο αυτές κατηγορίες κάθε άλλο παρά ευάριθμες είναι, αλλά όπως και να έχει, η στάση του κράτους δεν πρέπει να καθοδηγείται από την καταστροφική αντίληψη ότι απευθύνεται σε ανθρώπους που είναι εκ προοιμίου απρόθυμοι να συμμορφωθούν προς τις υποδείξεις. Το γεγονός ότι ίσχυσαν άλλα μέτρα και σταθμά όσον αφορά την άφιξη των τουριστικών ροών είναι εμφανές στον καθένα και εννοείται πως υπήρχαν πολύ πειστικοί λόγοι για αυτή την διαφοροποιημένη αντιμετώπιση από την πλευρά του κράτους. Από εκεί και πέρα, θα ήταν μάλλον ωφέλιμη η ανοιχτή παραδοχή αυτής της στάσης, με σκοπό να φανεί πιο πειστική, ειλικρινής και στιβαρή η προτροπή στους κατοίκους της χώρας να πειθαρχήσουν στις οδηγίες. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνει ό,τι περνά από το χέρι των αρμόδιων ώστε να γίνει φανερό στους πολίτες ότι διενεργείται ο μέγιστος δυνατός αριθμός ελέγχων στους αφιχθέντες τουρίστες. Είναι, φυσικά, αδύνατον για οποιοδήποτε κράτος να ελέγξει τον κάθε τουρίστα-επισκέπτη όταν τα σύνορα είναι ανοιχτά για τις τουριστικές ροές, το θέμα είναι όμως να δοθεί στον πολίτη η εντύπωση μιας υπεύθυνης στάσης επί του θέματος.

4) Πρακτικές και συμβολικές ενέργειες πολλαπλής χρησιμότητας

Αυτή την περίοδο, ο φόβος δεν φυλά τα έρμα όπως στο αρχικό lockdown, ενώ οι αμφισβητίες των μέτρων (στην καλύτερη) και οι ολικοί αρνητές του κορωνοϊού (στη χειρότερη) έχουν στήσει αληθινό πάρτι. Το κράτος, από τη μεριά του, οφείλει να προβεί σε ενέργειες που θα δίνουν τον πρέποντα τόνο και θα καταλαγιάζουν τις φωνές αντιδραστικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, θα μπορούσε ίσως να διαθέσει ορισμένα κονδύλια για την αγορά και δωρεάν διάθεση μασκών, με κριτήρια που θα ορίσει το ίδιο (κατηγορίες εργαζομένων, πληγείσες περιοχές, ευπαθείς ομάδες, εισοδηματικός πήχης), καθώς και να διασφαλίσει ότι οι μάσκες διατίθενται παντού και εν αφθονία. Επιπροσθέτως, όποια συμβολική κίνηση από μεριά της κρατικής μηχανής θα πρέπει να είναι φροντισμένη και επιμελημένη ώστε να μεταδίδει το μήνυμα με τρόπο αποδοτικό και να αποφεύγει την οποιαδήποτε υπόνοια γελοιοποίησης. Εν ολίγοις, όταν σκοπίμως (και ορθώς) το επιτελείο της κυβέρνησης παρευρίσκεται στην ορκωμοσία φορώντας μάσκα, το μήνυμα που προσπαθεί να περάσει στον κόσμο, αποδυναμώνεται τζάμπα και βερεσέ όταν ακριβώς δίπλα στους μασκοφόρους πολιτικούς στέκονται οι ιερείς άνευ προστατευτικής μάσκας.

5) Οι συστάσεις είναι για τις εντυπώσεις

Περνώντας σε ένα αμιγώς νομικό σκέλος, ειλικρινά είναι εξωφρενικά αστείο να γίνεται επίκληση του επιχειρήματος «έγιναν συστάσεις, αλλά δεν εισακούστηκαν». Το θέμα είναι τόσο σοβαρό και χρήζει τόσο άμεσης αντιμετώπισης που οποιοδήποτε μέτρο κρίνεται αναγκαίο θα πρέπει να ενδύεται αυτόματα με δεσμευτικό χαρακτήρα. Η δουλειά των εκλεγμένων αντιπροσώπων του κράτους είναι να θεσπίζουν κανόνες, να προβαίνουν σε κρίσεις και εκτιμήσεις ευρείας κλίμακας και να αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεών τους. Το ίδιο φυσικά έχει ισχύσει και σχεδόν σε κάθε χώρα της Δυτικής Ευρώπης: όπου και όποτε δεν υπήρχαν απαγορεύσεις, οι άνθρωποι ήταν απρόσεκτοι, χαλαροί, απείθαρχοι, ακριβώς επειδή ένιωθαν ότι δεν συντρέχει κρίσιμος λόγος για να φανούν προσεκτικοί, σε κατάσταση εγρήγορσης και πειθαρχημένοι. Ακόμη όμως και αν δεχτούμε το επιχείρημα της εγγενούς ελλειμματικής ευθύνης των κατοίκων της χώρας, αυτή οφείλεται σε μια διαχρονική διαδικασία κοινωνικού αταβισμού και όχι σε λόγους μεταφυσικούς. Για να το θέσουμε απλά, μετά από δεκαετίες εθισμού σε όλα τα επίπεδα, τόσο σε νοοτροπία του πληθυσμού όσο και σε συμπεριφορά του κράτους, σε ένα καθεστώς ιδιώτευσης και χυδαίου ατομικισμού, είναι μάλλον παράλογο να εμμένουμε και να ελπίζουμε τόσο πολύ στην ανάληψη ατομικής ευθύνης για το κοινό καλό. Επομένως, για να το θέσουμε λίγο πιο αυθόρμητα, ακόμη και να ισχύουν όλα αυτά τα μάλλον υπερβολικά και πρόχειρα κλισέ, τότε ισχύει παράλληλα κι ένα ακόμη θυμόσοφο ρητό: όπως στρώσαμε, έτσι θα κοιμηθούμε, ήτοι όπου χρειάζεται νομοθετικός εξαναγκασμός θα πρέπει να επιβληθεί, ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος. Είναι ηλίου φαεινότερο, εξάλλου, ότι η περιλάλητη ατομική ευθύνη μπορεί να καλλιεργηθεί αποτελεσματικά σε μια κοινωνία μόνο μέσα από το αρχικό έναυσμα της υπεύθυνης κρατικής στάσης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΣΥΡΙΖΑ: Να υιοθετήσει ο Μητσοτάκης την πρόταση για άρση της ασυλίας του Καραμανλή
«Τι πρέπει να συμβεί για να συγκινηθεί ο κ. Μητσοτάκης; Πόσα “γιατί” και πόσες υπογραφές χρειάζονται για να αναλογιστεί τις ευθύνες του;»
ΣΥΡΙΖΑ: Να υιοθετήσει ο Μητσοτάκης την πρόταση για άρση της ασυλίας του Καραμανλή