Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Να απομακρυνθεί από το μίζερο και καταθλιπτικό σήμερα και να καταφύγει στη διαχρονική Ελλάδα θέλησε η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη. Το κατάφερε αντλώντας υλικό από τα ταξίδια της και μετουσιώνοντάς το σε ένα βιβλίο. Τίτλος του; «Η Ελλάδα που αγαπήσαμε-Η Ελλάδα που αγαπούμε(1965-2015)». «Στο βιβλίο αυτό προσπάθησα να θησαυρίσω ό,τι άξιον εστί, ό,τι πραγματικά αξίζει, ό,τι μας δίνει το δικαίωμα να περπατάμε με το κεφάλι ψηλά», ανέφερε η ίδια απαντώντας στις ερωτήσεις μας με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στη γενέτειρά της τη Θεσσαλονίκη. «Στόχος μου ήταν να τονώσω το ηθικό μας, να αγαπήσουμε ξανά αυτόν τον τόπο», συμπλήρωσε, ενώ μίλησε για το τι κρατά φεύγοντας από έναν τόπο, αλλά και για το επόμενο ταξίδι της.
-Ποια είναι η Ελλάδα που αγαπάτε; Ποια χαρακτηριστικά έχει;
-Είναι η Ελλάδα του φωτός, η Ελλάδα της ομορφιάς, η Ελλάδα της δημιουργίας, η Ελλάδα του καημού, η Ελλάδα της χαρμολύπης. Αυτή που η θάλασσα την κρατάει στην αγκαλιά της και κάθε πέτρα της είναι εμβαπτισμένη στον μύθο και στην Ιστορία. Χωρίς τη θάλασσα η Ελλάδα είναι αδιανόητη, όπως αδιανόητη είναι και χωρίς τα ξωκκλήσια της. Αν αφαιρούνταν ξαφνικά απ’ το ελληνικό τοπίο, πιστοί και άπιστοι αντάμα θα νιώθαμε όλοι ορφανοί. Όσο για τον καλύτερό της εαυτό, που χαίρομαι οσάκις τον συναντώ, είναι εκείνος που χαρακτηρίζεται από φιλοσοφική διάθεση, ευστροφία, φιλότιμο, γενναιοδωρία, επιείκεια, φιλοξενία-λέξη που έφτασε ως εμάς από τα βάθη των αιώνων μαρτυρώντας έναν αυθεντικό πολιτισμό.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;
-Στα χρόνια της κρίσης, που μοιάζει χωρίς τέλος, διαμορφώθηκε μέσα μου η ανάγκη να απομακρυνθώ από το μίζερο και καταθλιπτικό σήμερα καταφεύγοντας στη διαχρονική Ελλάδα. Και ποιο όχημα μπορούσε να είναι καλύτερο από τα ταξίδια μου, τα οποία καλύπτουν μισόν αιώνα, από το 1965 μέχρι το 2015; Ουσιαστικός στόχος μου ήταν να τονώσω το ηθικό μας, να αγαπήσουμε ξανά αυτόν τον τόπο, για τον ξεπεσμό του οποίου ευθύνη φέρουμε και εμείς. Ναι, πρέπει να ομολογήσουμε ότι επί δεκαετίες παραδοθήκαμε σ’ έναν άκρατο υλισμό απεμπολώντας τις αξίες μας. Ωστόσο η κρίση αξιών αποτελεί δυστυχώς παγκόσμιο φαινόμενο. Κρίνοντας λοιπόν τα πράγματα με τη σχετικότητα που τους αρμόζει, με νηφαλιότητα και ψυχραιμία, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα, μόλο που δεν είναι εκείνη που θα θέλαμε να είναι, παραμένει εντούτοις μια αξιαγάπητη χώρα τόσο για την απέραντη ομορφιά της όσο και για το γεγονός ότι ο λαός της ρέπει περισσότερο προς την ανθρωπιά παρά προς τη βαρβαρότητα. Και ήταν αείποτε έτσι. Κοντολογίς, στο βιβλίο αυτό προσπάθησα να θησαυρίσω ό,τι άξιον εστί, ό,τι πραγματικά αξίζει, ό,τι μας δίνει το δικαίωμα να περπατάμε με το κεφάλι ψηλά.
-Τι είναι αυτό που κρατάτε φεύγοντας από έναν τόπο; Και πότε ξαναγυρνάτε σε αυτόν;
-Κρατάω μια ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία, ένα λησμονημένο έθιμο, ένα δημοτικό τραγούδι, μια έκφραση ντοπιολαλιάς, τα σοφά λόγια ενός απλού πλην ευφυούς ανθρώπου, μια κατ’ εμέ σημαντική ιστορία που άκουσα από έναν ντόπιο, ένα απρόβλεπτο, συνήθως διασκεδαστικό συμβάν, τα άπειρα θαύματα της φύσης, την ιδιαίτερη αίσθηση του χρόνου, που μου χαρίζει ένας αρχαιολογικός χώρος.
Τα περισσότερα μέρη που περιγράφω στο βιβλίο μου τα έχω επισκεφτεί πάνω από μία φορά. Ξαναγυρνώ σ’ αυτά είτε για να συμπληρώσω την εικόνα τους είτε για να ξαναβιώσω τα θετικά αισθήματα που μου είχαν γεννήσει.
-Τα κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο αναφέρονται σε μια μεγάλη χρονική περίοδο. Τι έχει αλλάξει στο διάστημα αυτό στα ταξίδια σας και στις απόψεις σας;
Πολλά άλλαξαν, όμως περισσότερα είναι εκείνα που έμειναν τα ίδια. Αυτό φαίνεται καθαρά από τη χρονολογική διάταξη των κειμένων κι από τις φωτογραφίες, 83 τον αριθμό, που τα πλαισιώνουν. Για παράδειγμα, όταν επισκέφτηκα την Πάρο το 1970 δεν υπήρχε φυσικά διαδίκτυο ούτε έγχρωμη τηλεόραση-ακόμη και οι ασπρόμαυρες σπανίζανε. Επίσης δεν υπήρχαν ντοκιμαντέρ ούτε σχετικά βιβλία ή περιοδικά. Έτσι όταν πήρα το νεότευκτο οχηματαγωγό «Έλλη», δεν είχα την παραμικρή εικόνα για το πού πήγαινα. Σημειωτέον ότι την εποχή εκείνη σε πολλά λιμάνια δεν υπήρχαν καν οι υποδομές για να δένουν τα πλοία και οι επιβάτες μεταφέρονταν με λέμβους στη στεριά, γι’ αυτό στα εισιτήρια περιλαμβανόταν κι ένα τέλος υπέρ λεμβούχων, το οποίο αποδείχτηκε ανθεκτικότατο στον χρόνο. Παρότι λέμβοι και λεμβούχοι έχουν εκλείψει εδώ και δεκαετίες, εμείς ακόμη και εν μέσω κρίσης συνεχίζαμε να καταβάλουμε το σχετικό τέλος!
Έφτασα λοιπόν κάποτε στην Πάρο, άνοιξε ο καταπέλτης κι η πρωτόγνωρη εικόνα που αντίκρυσα αμέσως με συνεπήρε. Την ίδια κιόλας στιγμή ένιωσα να συναρμόζομαι μ’ αυτόν τον άγνωστο τόπο. Αυτή η εικόνα κι αυτή η αίσθηση έχουν μείνει αναλλοίωτες μέχρι σήμερα.
-Ποιο θα είναι το επόμενο ταξίδι σας και πώς έχετε επιλέξει τον προορισμό;
-Το βιβλίο μου κλείνει με μια αφήγηση για την Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης, την οποία γνωρίζω χωρίς να την έχω επισκεφτεί! Επί χρόνια δεν ένιωθα ψυχολογικά έτοιμη για τη μεγάλη επιστροφή στα χώματα και τα νερά των προγόνων μου. Το σπίτι, όπου είχε γεννηθεί ο πατέρας μου, στέκει ακόμη όρθιο, μα ερειπωμένο. Εγκαταλείφθηκε το 22, όταν έφυγαν ως πρόσφυγες και εγκαταστάθηκαν σε πόλη πάλι θαλασσινή, στη Θεσσαλονίκη, τη δικιά μου γενέτειρα. Τα μόνα που μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους ήταν τα ιερά και τα όσιά τους: ένα ασημόδετο ευαγγέλιο, μια έξοχη Βρεφοκρατούσα, το «Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης» του Ανθίμου Γαζή – το δικό μου «ευαγγέλιο».
Το κείμενο για την Καλλίπολη, που είναι ένα αφιέρωμα στη μνήμη των ξεριζωμένων μου, υπήρξε προάγγελος της απόφασής μου να επισκεφτώ επιτέλους τον τόπο. Ήρθε πλέον το πλήρωμα του χρόνου. Νιώθω έτοιμη γι’ αυτό το ταξίδι. Ελπίζω οι αντικειμενικές συνθήκες να το επιτρέψουν.
Χρήσιμα
Το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος θα παρουσιαστεί στις 3 Νοεμβρίου ώρα 19.00 στον Ιανό (Αριστοτέλους 7). Θα μιλήσει η Νένη Αθανασιάδου αρχιτέκτων-αναστηλώτρια μεταβυζαντινών μνημείων. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Μαργαρίτα Καλαφάτη υπεύθυνη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης.
