Ήθελε από καιρό να γράψει ένα ιστορικό μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον πατέρα της Ευάγγελο Αβέρωφ – Τοσίτσα. Ένα κείμενο που να είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, «να είναι ταυτόχρονα βιογραφία, μαρτυρία και ένα ταξίδι ανακάλυψης του πατέρα».
Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο της Τατιάνας Αβέρωφ με τίτλο «Δέκα ζωές σε μία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και που θα παρουσιαστεί σήμερα στην πόλη μας.*
Σε αυτό ο αναγνώστης θα μάθει για τον πολυτάραχο βίο του Αβέρωφ, για τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τις σπουδές, τις αρρώστιες, τους πολέμους, τη σχέση του με τη φύση και τα πρώτα του βήματα στην πολιτική. Η αφήγηση ολοκληρώνεται στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και στις αρχές του Εμφυλίου, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει μελλοντικά και συνέχεια με ένα άλλο μυθιστόρημα που θα έχει διαφορετική δομή.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για αυτό το βιβλίο;
-Ήθελα από καιρό να γράψω ένα μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον πατέρα μου. Η ζωή του ήταν άκρως μυθιστορηματική, μεγάλωσε σε χρόνια συνταρακτικά για τη χώρα, έζησε πολέμους, διχασμούς, καταστροφές. Ήθελα να γράψω ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα, βασισμένο σε ήρωες πραγματικούς και γεγονότα πραγματικά, που να είναι ταυτόχρονα βιογραφία, μαρτυρία και ένα ταξίδι ανακάλυψης του πατέρα.
-«Δέκα ζωές σε μία». Γιατί επιλέχθηκε αυτός ο τίτλος;
-Η επιλογή του τίτλου είναι πάντα μια επίπονη διαδικασία. Πώς να συλλάβεις σε τρεις λέξεις την ψυχή ενός ολόκληρου βιβλίου; Στην προκειμένη περίπτωση, ο τίτλος «Δέκα ζωές σε μία» είναι συμβολικός. Παραπέμπει στον πολυτάραχο βίο του κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος, του πατέρα μου δηλαδή, ένας άνθρωπος που ξεκίνησε επανειλημμένα τη ζωή του απ’ την αρχή, και λόγω συνθηκών (πολέμων, προσωπικών συγκυριών, ασθενειών κλπ), αλλά και επειδή σαν προσωπικότητα συνδύαζε πτυχές τόσο διαφορετικές όπως η πολιτική, η αγάπη του για το γράψιμο και την Τέχνη, το πάθος για τη γη και την αγροτική ζωή, η αφοσίωσή του στο Μέτσοβο, την οικογένεια και τους ανθρώπους γενικά.
-Η αφήγηση σταματάει στις αρχές του Εμφυλίου; Γιατί;
-Αρχικά λογάριαζα να καλύψω όλη τη ζωή του πατέρα μου και να φτάσω ως το 1990, χρονιά θανάτου του. Αλλά στην πορεία διαπίστωσα ότι αυτό δεν ήταν εφικτό. Το βιβλίο θα έβγαινε χίλιες σελίδες και θα ήταν «δύο βιβλία σε ένα». Έτσι, σ’ αυτό το βιβλίο φτάνω μόνο ως το 1947 -- χρονιά που γνωρίζει και παντρεύεται την μητέρα μου και ξεκινάει την πολιτική του σταδιοδρομία. Αν κάποια στιγμή γράψω τη συνέχεια, θα είναι άλλο μυθιστόρημα, με άλλο στίγμα, άλλη δομή. Τούτο σαν να ζητούσε να κλείσει με το «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα».
-Ποιες δυσκολίες συναντήσατε κατά τη συγγραφή του;
-Δεν είναι εύκολο να πάρεις την απόσταση που χρειάζεται --τη σωστή απόσταση-- από έναν πατέρα. Και μάλιστα έναν τέτοιο πατέρα, ισχυρό, πληθωρικό, δημόσιο, όπως ήταν ο δικός μου. Αυτή ήταν μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες αρχικά. Πέντε χρόνια προτού αρχίσω να γράφω, παίδευα το βιβλίο στο μυαλό μου, μάζευα υλικό, έκανα σχεδιάσματα για τη μορφή, τη δομή, την αφηγηματική φωνή − που δεν κατέληγαν πουθενά. Ώσπου κάποια στιγμή όλα αυτά ωρίμασαν μέσα μου και ξεκίνησα. Από τη στιγμή που άρχισα να γράφω, δεν με απασχόλησαν πια αυτά. Δεν ήμουν πια η «κόρη» που γράφει για τον πατέρα της, αλλά η «συγγραφέας» που συμπάσχει με τους ήρωές της και τους αφήνει να την οδηγούν. Από κει και πέρα ήταν τεχνικές κυρίως οι δυσκολίες και όχι συναισθηματικές. Ήταν αντικειμενικά, τεχνικά, το πιο δύσκολο απ’ όλα μου τα βιβλία. Έτσι, μου πήρε άλλα πεντέμισι χρόνια σκληρής δουλειάς μέχρι να το ολοκληρώσω.
-Γιατί επιλέξατε να υπάρχουν δύο αφηγηματικές φωνές στο μυθιστόρημά σας; Πώς λειτουργεί η μία σχέση με την άλλη;
-Πράγματι, η κυρίως αφήγηση εκτυλίσσεται μέσα από μια κλασσική τριτοπρόσωπη μυθιστορηματική φωνή, που παρακολουθεί από κοντά τον μικρό Λόλη (έτσι τον φώναζαν παλιά οι δικοί του) από τη στιγμή της γέννησής του το 1908, ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τις αρχές του Εμφυλίου. Κάθε τόσο όμως διακόπτεται η κυρίως αφήγηση και παρεμβάλλεται η δική μου φωνή, της κόρης και συγγραφέως που θυμάται, απορεί και συνομιλεί με τον μύθο που περιγράφει. Αυτό το διπλό σχήμα, απ’ τη στιγμή που το συνέλαβα, δεν το ένιωσα καν σαν επιλογή. Ήταν ο μόνος τρόπος να γραφτεί το βιβλίο. Το χρειαζόμουν κι εγώ σαν συγγραφέας για να μπορέσω να εκφράσω αυτά που ήθελα χωρίς να χάνομαι ή να στεγνώνω. Το χρειαζόταν και το βιβλίο νομίζω, του προσδίδει πλούτο και «χυμούς», και επίσης μου έλυσε ένα σωρό τεχνικά προβλήματα -- για παράδειγμα, διέκοπτε το γραμμικό χρόνο της αφήγησης και μου επέτρεπε να κάνω άλματα ή φλασμπάκ συνθέτοντας πολύ πιο οικονομικά και ζωντανά την αφήγησή μου.
-Ποια η σχέση σας με την πολιτική; Θα το σκεφτόσασταν να ασχοληθείτε με αυτή;
-Μακριά από μένα! Αλλά να διευκρινίσω: Πολιτική με την ευρεία έννοια είναι τα πάντα -- η εκπαίδευση, η κοινωνική πρόνοια, το πώς μεγαλώνεις τα παιδιά σου, πώς εντάσσεσαι και λειτουργείς στο χώρο της εργασίας σου, ο σεβασμός στον άνθρωπο, οι δημοκρατικές αξίες. Πιστεύω πως ο κάθε άνθρωπος πρέπει να δραστηριοποιείται και να προσφέρει στον τομέα που του ταιριάζει και που του επιτρέπει να είναι δημιουργικός.
-Πρόσφατα με τις εκλογές είχαμε μια αλλαγή του σκηνικού με την αριστερά να καταλαμβάνει την εξουσία. Πώς κρίνετε τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις;
-Νομίζω πως ήταν αναμενόμενες. Η κρίση διαρκεί χρόνια τώρα, το επίπεδο διαβίωσης έχει αλλάξει δραστικά και πολύς κόσμος βρίσκεται σε απελπισία. Μακάρι η καινούργια κυβέρνηση να μπορέσει να δικαιώσει τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο αύριο.
-Και πώς πιστεύατε ότι θα σχολίαζε ο πατέρας σας τη σημερινή πολιτική κατάσταση;
-Θα ήταν πολύ ανήσυχος και θα ευχόταν από βάθη καρδιάς καλή επιτυχία στη νέα κυβέρνηση, δηλαδή στη χώρα.
-Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;
-Προς το παρόν βρίσκομαι σε φάση «μετεκδοτικού πυρετού»: συνεντεύξεις, παρουσιάσεις, προσκλήσεις και ταξίδια ανά την Ελλάδα -- κάτι μάλλον πρωτόγνωρο για μένα, που όμως απολαμβάνω. Η συγγραφή είναι μοναχική δουλειά και χαίρομαι αυτή την πιο «ανοιχτή» περίοδο όπου συζητάς με τους αναγνώστες σου. Έχω κάποιες ιδέες για επόμενα βιβλία, αλλά θέλω λίγο χρόνο να «αδειάσω» για να ξαναγεμίσουν οι μπαταρίες και να είμαι έτοιμη να καταπιαστώ με ένα καινούργιο μυθιστόρημα. Θα είναι η συνέχεια ετούτου ή άλλο, δεν το ξέρω ακόμα. Μαζεύω πάντως υλικό ήδη που θα μπορούσε στο μέλλον ίσως να τροφοδοτήσει ένα επόμενο μυθιστόρημα για τις υπόλοιπες πέντε ζωές του πατέρα μου. Φλερτάρω και με την ιδέα να γράψω ένα αστυνομικό… Θα δούμε.
*Στις 19:30 ,στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης (Βασιλέως Γεωργίου 1).
Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης,ο Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Νίκος Μαραντζίδης, ο συγγραφέας Νίκος Δαββέτας και η συγγραφέας. Συντονίζει ο δημοσιογράφος Νούλης Χατζηδημητρίου. Η εκδήλωση γίνεται με την υποστήριξη του βιβλιοπωλείου ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ.
