Τα κατάγματα ισχίου σε άτομα μεγάλης ηλικίας (συνήθως πάνω από 70 ετών), είναι συχνό φαινόμενο και οφείλεται σε σημαντική εξασθένηση της ποιότητας του οστού λόγω οστεοπόρωσης που, σε συνδυασμό με τη δυσκολία στην κίνηση (αστάθεια, αρθρίτιδα άλλων αρθρώσεων, μειωμένα αντανακλαστικά) και τη λήψη πολλών φαρμάκων, προκαλούν κατάγματα ακόμη και με ασήμαντη βία. Πολλές φορές μάλιστα, σε πολύ μεγάλες ηλικίες και βαριά οστεοπόρωση, το κάταγμα προηγείται της πτώσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα που μας ειδοποιούν για κάταγμα;
Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα είναι θορυβώδη με έντονο πόνο στη βουβωνική χώρα. Πολλές φορές όμως, σε άτομα πολύ μεγάλης ηλικίας που έχουν ήδη μεγάλο περιορισμό στην κίνηση και έντονα μυοσκελετικά προβλήματα, ο ασθενής και οι συγγενείς καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, θεωρώντας ότι είναι απλώς ένα διάστρεμμα ή ότι οφείλεται σε πρόβλημα στη μέση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η διάγνωση του κατάγματος να γίνεται ακόμη και μέρες αργότερα.
Χρήσιμες συμβουλές πρόληψης πτώσεων υπερήλικων
- Επαρκής φωτισμός το βράδυ κυρίως στον χώρο που κοιμούνται και στην τουαλέτα
- Απομάκρυνση εμποδίων όπως χαλιά, τραπεζάκια και άλλα αντικείμενα
- Εμφανής σήμανση εμποδίων όπως τοιχάκια ή σκαλάκια με έντονα χρώματα
- Τακτική εξάσκηση των μυών και ασκήσεις ισορροπίας
- Προσοχή στη λήψη φαρμάκων που προκαλούν ελάττωση του επιπέδου συνείδησης.
Τι εξετάσεις απαιτούνται για την διάγνωση;
Η διάγνωση ενός κατάγματος στην περιοχή του ισχίου γίνεται τις περισσότερες φορές με κλινική εξέταση.
- Ιστορικό πτώσης τις περισσότερες φορές
- Έντονος πόνος με την παραμικρή κίνηση του σκέλους
- Πλήρης αδυναμία ανύψωσης του σκέλους και φόρτισης
- Παραμόρφωση του σκέλους σε βράχυνση και εξωτερική στροφή
- Αιματώματα και εκχυμώσεις στην περιοχή του ισχίου.
Η απλή ακτινογραφία λεκάνης-ισχίων είναι σχεδόν πάντα αρκετή για να επιβεβαιώσει το κάταγμα άλλα και να μας βοηθήσει στην αναγνώριση του τύπου του κατάγματος (αυτό θα καθορίσει και την ενδεδειγμένη χειρουργική αντιμετώπιση).
Σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως νεότερων ασθενών με όχι βαριά οστεοπόρωση, το κάταγμα μπορεί να είναι ρωγμώδες οπότε δεν αρκεί μια απλή ακτινογραφία και πιθανώς να χρειαστεί αξονική τομογραφία για τη σαφή τεκμηρίωσή του.
Με βάση την ακριβή εντόπιση του κατάγματος αυτά διακρίνοντα σε δυο βασικές κατηγορίες
- Υποκεφαλικά ή ενδοκαψικά
- Περιτροχαντήρια η εξωαρθρικά (διατροχαντήρια και υποτροχαντήρια)
Ανάλογα με το είδος του κατάγματος διενεργείται και η απαραίτητή χειρουργική επέμβαση
Μπορούν οι ασθενείς να χειρουργηθούν;
Οι ασθενείς αυτοί συνήθως έχουν και πολλά άλλα παθολογικά προβλήματα, οπότε στο άκουσμα της λέξης χειρουργείο, τόσο οι ίδιοι όσο και οι συγγενείς, πανικοβάλλονται.
Είναι όμως απόλυτα αποδεκτό διεθνώς, ότι ο ασθενής αυτός πρέπει να χειρουργηθεί διότι ο πόνος και ο κλινοστατισμός για μεγάλο διάστημα θα επιδεινώσει πολύ γρήγορα τη γενική κατάσταση και ο θάνατος είναι σχεδόν βέβαιος.
Μάλιστα, ο ασθενής με τα περισσότερα παθολογικά προβλήματα είναι αυτός που χρειάζεται περισσότερο τη χειρουργική επέμβαση για να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης.
Πότε πρέπει να γίνεται το χειρουργείο;
Τα κατάγματα αυτά πρέπει να αντιμετωπίζονται όσο το δυνατόν νωρίτερα. Αν η επέμβαση γίνει το πρώτο 24ωρο, οι πιθανότητες καλής έκβασης είναι καλύτερες, ενώ κάθε μέρα καθυστέρησης επιβαρύνει τη γενική κατάσταση, οπότε και οι πιθανές επιπλοκές (καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, λοιμώξεις αναπνευστικού και ουροποιητικού, ψυχική εγκεφαλική αποδιοργάνωση κ.ά.) πολλαπλασιάζονται.
Τι γίνεται αν ο ασθενής παίρνει αντιπηκτικά;
Η πρακτική του να περιμένουμε μία εβδομάδα αφού διακοπούν τα αντιπηκτικά, δεν ισχύει σήμερα. Οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι που χρησιμοποιούμε, σε συνδυασμό με τις ασφαλείς μεθόδους αναισθησίας, δίνουν τη δυνατότητα να προχωρήσουμε στην επέμβαση γρηγορότερα.
Χρειάζεται μετάγγιση;
Τις περισσότερες φορές χρειάζεται μετάγγιση αίματος, διότι και οι ασθενείς αυτοί έχουν συνήθως χαμηλό αιματοκρίτη αλλά και επειδή κατά την επέλευση του κατάγματος, ανάλογα και με το είδος του κατάγματος, επέρχεται σημαντική απώλεια αίματος.
Πότε κινητοποιούνται οι ασθενείς;
Αυτό εξαρτάται κυρίως από την κινητικότητα που είχαν πριν το κάταγμα, από το σωματικό τους βάρος , τη βιολογική ηλικία αλλά και τις συνυπάρχουσες παθήσεις.
Δεδομένου ότι τα χειρουργεία αυτά είναι πλέον πολύ σύντομα και ελάχιστα τραυματικά, οι περισσότεροι ασθενείς κινητοποιούνται την επόμενη μέρα και μπορούν να φορτίσουν πρακτικά το σκέλος πλήρως άμεσα.
Φυσικά αυτό εξατομικεύεται για κάθε ασθενή από τον χειρουργό ο οποίος γνωρίζει την ποιότητα του οστού αλλά και το πόσο σταθερή είναι η τεχνική που εφάρμοσε και ποιες οι αντοχές της.
Θεραπεία και Χειρουργικές Τεχνικές
Οι χειρουργικές τεχνικές των καταγμάτων του ισχίου διακρίνονται σε αυτές όπου διατηρείται το οστούν της κεφαλής του μηριαίου και σε αυτές που αντικαθίσταται με ενδοπρόθεση. Η επιλογή της τεχνικής εξαρτάται από το σημείο που διέρχεται η γραμμή του κατάγματος.
Τα υποκεφαλικά κατάγματα του ισχίου αντιμετωπίζονται χειρουργικά
- με ημιολική αρθροπλαστική (bipolarμερική αντικατάσταση της άρθρωσης), λόγω αδυναμίας διενέργειας σταθερής οστεοσύνθεσης και συνεπώς υψηλού κινδύνου μη πόρωσης του κατάγματος σε άτομα μεγάλης ηλικίας.
- σε άτομα κάτω των 70 ετών, με καλή βιολογική κατάσταση και εφόσον υπάρχουν και στοιχεία αρχόμενης αρθρίτιδας, είναι προτιμότερο να διενεργείται ολική αρθροπλαστική.
Τα περιτροχαντήρια κατάγματα του ισχίου αντιμετωπίζονται επίσης χειρουργικά, αλλά με οστεοσύνθεση, δηλαδή διατηρούμε τη μηριαία κεφαλή και σταθεροποιούμε το κάταγμα ώστε αυτό να πορωθεί.
Σήμερα έχει επικρατήσει η ενδομυελική ήλωση τύπου Gamma Nail. Πρόκειται για μία χειρουργική μέθοδο ελάχιστης επεμβατικότητας με την οποία μέσω μικρών χειρουργικών τομών και ταυτόχρονο ακτινοσκοπικό έλεγχο σταθεροποιούνται τα δύο τμήματα του κατάγματος με ειδικούς ήλους καρφιά και έτσι επιτυγχάνεται σταθερότερη οστεοσύνθεση.
Θεοδώρου Μιλτιάδης, Χειρουργός Ορθοπαιδικός, μετεκπαίδευση στη Μ.Βρετανία, Συνεργάτης Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης
Μάντσης Λάζαρος, Χειρουργός Ορθοπαιδικός,
διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου,
Συνεργάτης Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης
Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης
Μαρίας Κάλλας 11, 546 45 Θεσσαλονίκη
(+30) 2310 895100
