Τα μικρόβια αρχίζουν να αποκτούν φοβερή ανθεκτικότητα στα φάρμακα και απειλούν σοβαρά τη δημόσια υγεία καθώς μπαίνουμε στην «μετα-αντιβιοτική» εποχή
Του Γιώργου Καλλίνη
Λοιμώξεις από απλές γρατσουνιές, απλές γρίπες, ακόμη και η διάρροια είναι πολύ πιθανό να γίνουν θανατηφόρες ασθένειες στο μέλλον προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, εφόσον τα αντιβιοτικά θα έχουν χάσει τη δύναμη τους να αντιμετωπίζουν ακόμη και τις πιο απλές μολύνσεις. Όλες αυτές οι καταστροφικές συνέπειες «θα είναι καταστροφικές», σύμφωνα με τη νέα έκθεση και οφείλονται στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών. Μάλιστα οι επιστήμονες υπογράμμισαν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είναι πιο θανατηφόρα και από την επιδημία του Aids.
«Ο κόσμος οδεύει προς μια εποχή μετά τα αντιβιοτικά, στην οποία κοινές λοιμώξεις και ήσσονος σημασίας τραύματα που επί δεκαετίες ήταν θεραπεύσιμα, μπορούν και πάλι να σκοτώνουν» είπε ο Κέιτζι Φουκούντα, ο βοηθός γενικός διευθυντής του ΠΟΥ και αρμόδιος για την ασφάλεια της υγείας. Αν δεν παρθούν άμεσα μέτρα τότε η ανθρωπότητα θα γυρίσει αρκετά χρόνια πίσω, όπου οι άνθρωποι απειλούνταν από απλά μικρόβια.
Η ανησυχητική έκθεση
Στην πρώτη του παγκόσμια έκθεση για την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά, η οποία περιλαμβάνει δεδομένα από 114 χώρες, ο ΠΟΥ αναφέρει πως υπερμικρόβια ικανά να διαφεύγουν ακόμη και των ισχυρότερων αντιβιοτικών —μια κατηγορία φαρμάκων με την ονομασία καρμπαπενέμες (carbapenems)— εντοπίζονται τώρα σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Η ανθεκτικότητα στα φάρμακα οφείλεται στην κατάχρηση των αντιβιοτικών, η οποία ενθαρρύνει τα βακτήρια να αναπτύσσουν νέους τρόπους για να τα εξουδετερώνουν.
Πολύ λίγα νέα αντιβιοτικά έχουν αναπτυχθεί και βγει στην αγορά τις λίγες τελευταίες δεκαετίες, και η δημιουργία και άλλων έχει μετατραπεί πλέον σε κούρσα με το χρόνο, καθώς οι βακτηριακές λοιμώξεις εξελίσσονται ολοένα και περισσότερο σε «υπερμικρόβια», ανθεκτικά ακόμη και στα πιο ισχυρά φάρμακα ύστατης καταφυγής που χορηγούνται σε ακραίες περιπτώσεις. Ένα από τα γνωστότερα υπερβακτήρια, το MRSA, υπολογίζεται πως στοιχίζει κάθε χρόνο τη ζωή σε περίπου 19.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ —σκοτώνει δηλαδή πολύ περισσότερους απ' ό,τι ο ιός HIV και το AIDS—, ενώ ανάλογος αριθμός θυμάτων παρατηρείται και στην Ευρώπη.
Ο ΠΟΥ ανακοίνωσε πως σε ορισμένες χώρες, εξαιτίας της ανθεκτικότητας, οι καρμπαπενέμες δεν λειτουργούν πλέον σε περισσότερους από τους μισούς ανθρώπους που προσβάλλονται από κοινές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις οι οποίες προκαλούνται από ένα βακτήριο που αποκαλείται K. pneumoniae, όπως πνευμονία, λοιμώξεις του αίματος και λοιμώξεις σε νεογέννητα μωρά και ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας.
Η ανθεκτικότητα σε ένα από τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά για τη θεραπεία των λοιμώξεων το ουροποιητικού συστήματος που προκαλούνται από το E. coli —φάρμακα που αποκαλούνται φθοριοκινολόνες— είναι επίσης πολύ διαδεδομένη, προσθέτει ο παγκόσμιος οργανισμός. Στη δεκαετία του 1980, όταν είχαν εμφανισθεί τα φάρμακα αυτά, η ανθεκτικότητα ήταν σχεδόν μηδενική, σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ. Όμως τώρα υπάρχουν χώρες σε πολλά μέρη του κόσμου, όπου τα εν λόγω φάρμακα είναι αναποτελεσματικά σε περισσότερους από τους μισούς ασθενείς.
Ζητείται δράση τώρα!
Η νέα έκθεση ζητάει καλύτερη υγιεινή, καθολική πρόσβαση σε καθαρό νερό, αντιμετώπιση μολύνσεων σε κέντρα υγείας και επαρκής εμβολιασμός για να μειωθεί η χρήση αντιβιοτικών. Πάνω από όλα όμως χρειάζεται νέα ενημέρωση στο γενικό πληθυσμό να προσέχει πως και πότε παίρνει αντιβιοτικά. «Αν δεν αναλάβουμε σημαντική δράση για να βελτιώσουμε τις προσπάθειες να αποτρέπουμε λοιμώξεις και αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, συνταγογραφούμε και χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά, ο κόσμος θα χάνει ολοένα και περισσότερα απ' αυτά τα παγκόσμια αγαθά δημόσιας υγείας και οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές» τονίζει ο Φουκούντα.
Υπερ – βακτήρια: Ένας οδηγός στους ιούς που μπορεί να νικήσουν τα αντιβιοτικά
Η έρευνα του ΠΟΥ μας προετοιμάζει για μια εποχή που τα αντιβιοτικά θα είναι ανίσχυρα μπροστά στην απειλή ανθεκτικών μικροβίων. Μπροστά στην επιδίωξη του κέρδους οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι ειδικοί της Υγείας, αλλά και οι πολίτες λόγω παραπληροφόρησης και φόβου συνετέλεσαν στην υπερχρήση αντιβιοτικών. Απαιτείται άμεση δράση από κυβερνήσεις και άλλων φορέων υγείας. Ας δούμε κάποια από τα πιο επικίνδυνα μικρόβια.
MRSA: Οι ασθενείς που προσβάλλονται από τον MERS είναι 64% πιο πιθανό να κινδυνέψουν σε σύγκριση με έναν απλό σταφυλόκοκκο. Το σίγουρο είναι ότι θα χρειαστούν πιο μεγάλη σε διάρκεια νοσηλεία, αλλά και πιο δαπανηρή.
C. difficile: Αυτό το βακτήριο παράγει «σπόρια» ανθεκτικά σε μεγάλες θερμοκρασίες και είναι πόλύ δύσκολα αντιμετωπίσιμα. Εντοπίζεται σε χαλασμένα τρόφιμα και μπορεί να προκαλέσει τροφικές δηλητηριάσεις και σοβαρά προβλήματα στο παχύ έντερο.
E.coli: Το συγκεκριμένο βακτήριο ευθύνεται για μία στις τρεις περιπτώσεις βακτηριακής λοίμωξης στην Μεγάλη Βρετανία και είναι ήδη πολύ ανθεκτικό στα αντιβιοτικά. Είναι εξαιρετικά μεταδοτικό και μπορεί να οδηγήσει σε χιλιάδες θανάτους ετησίως.
Acinetobacter Baumannii: Κοινό βακτήριο, ανθεκτικό στα περισσότερα αντιβιοτικά και μεταδίδεται εύκολα μέσα στα νοσοκομεία. Μπορεί να προκαλέσει μηνιγγίτιδα και είναι θανατηφόρο σε 80% των περιπτώσεων.
CRKP: Συνδέεται με πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμες λοιμώξεις στο αίμα και τη μηνιγγίτιδα. Αντέχει σε σχεδόν όλα τα αντιβιοτικά και είναι θανατηφόρο στο 80% των περιπτώσεων.
Η φυματίωση η οποία αντέχει σε θεραπείες με συνδυασμό φαρμάκων, υπολογίζεται ότι σκοτώνει ήδη 150.000 ανθρώπους ετησίως. Τέλος, το βακτήριο NDM-1, που εντοπίζεται στην Ινδία, σε κάποιες μορφές του είναι ήδη άτρωτο απέναντι σε όλα τα αντιβιοτικά
