Του ΤΑΣΟΥ ΘΩΜΑ
Βρισκόμαστε εν αναμονή μίας εξαιρετικά σημαντικής συμφωνίας, μίας συμφωνίας που θα αλλάξει το συσχετισμό δυνάμεων στο γεωπολιτικό χάρτη. Οι αναλυτές μιλούν για «οσμή ιστορίας», καθώς ΗΠΑ και Ιράν ετοιμάζουν την πρώτη κοινή τους δήλωση μετά από δεκαετίες εμπάργκο, κυρώσεων και εχθροπραξιών ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Τεχεράνη.
Το CNN εκθειάζει τους Ιρανούς ως διαπραγματευτές γράφοντας πως «Οι Ιρανοί περηφανεύονται πως αυτοί παίζουν σκάκι και εμείς τάβλι. Τελικά, αποδεικνύεται πως αυτοί παίζουν σκάκι και εμείς… πασιέντζα»! Το αμερικανικό δίκτυο υποτιμά τους χειρισμούς της Αμερικής στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα και τον τερματισμό των κυρώσεων. Ο ισχυρισμός μπορεί να ευσταθεί: Το Ιράν κάθισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όταν πια η διπλωματία ερχόταν δεύτερη, μετά την πραγματικότητα.
Τι είχε προηγηθεί; Η επί του εδάφους ντε φάκτο συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν, ανά την Μέση Ανατολή. Έχουμε και λέμε: 1) Στη Συρία, το Ιράν είναι σταθερός σύμμαχος του Μπασάρ αλ Άσαντ, με τη Δαμασκό να είναι ο στενότερος φίλος της Τεχεράνης σε όλο τον αραβικό κόσμο. Μπορεί, λοιπόν, οι ΗΠΑ να έχουν ζητήσει την αποχώρηση του Άσαντ από την εξουσία, ωστόσο, το Ισλαμικό Κράτος είναι ο νέος κοινός εχθρός του Άσαντ, του Ιράν και των ΗΠΑ. Οπότε η ανακωχή ήταν η πιο ενδεδειγμένη λύση.
2) Στο Ιράκ, οι ΗΠΑ έθρεψαν τη γεωπολιτική αξία του Ιράν. Πρώτον, η απόφαση του Μπους να βομβαρδίσει τη χώρα και να ρίξει τον Σαντάμ Χουσεΐν απελευθέρωσε το Ιράν από τον μέχρι τότε εχθρό του. Δεύτερον, η συνεπακόλουθη κατάρρευση του ιρακινού κράτους άφησε ένα κενό εξουσίας, το οποίο «γέμισε» η Τεχεράνη. Τρίτον και κυριότερο, οι ΗΠΑ επέτρεψαν τη δημιουργία και ανάδειξη του Ισλαμικού Κράτους, όμως και στο Ιράκ χρειάζονται τους Φρουρούς της Επανάστασης για να αντιμετωπίσουν τους νέους τρομοκράτες.
Τα αποτελέσματα της αποκαλούμενης Αραβικής Άνοιξης, βοήθησαν στην ανάδειξη του Ιράν σε σταθεροποιητική δύναμη της περιοχής. Η αλλαγή ηγεσίας επέτρεψε την προσέγγιση με τη Δύση και το Ιράν – ακόμη και πριν την υπογραφή της πολυαναμενόμενης συμφωνίας – έχει ήδη κερδίσει!
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν (BBC).
Όλα αυτά δεν έγιναν εν μία νυκτί. Πέρασαν χρόνια ώστε να έχουμε φτάσει σε αυτή τη σύγκλιση Ουάσιγκτον-Τεχεράνης και ήδη γνωρίζουμε ποιοι αντιδρούν: 1) Το Ισραήλ, 2) η Τουρκία και 3) η Σαουδική Αραβία. Μάλιστα, η τελευταία είναι αυτή που μοιάζει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες μη αρεστές στην αμερικανική πλευρά. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης γράφουν πως «Οι Σαουδάραβες κάνουν τις δικές τους κινήσεις ενώ ΗΠΑ και Ιράν συζητούν». Το κείμενο φιγουράρει στο πρωτοσέλιδο της αμερικανικής εφημερίδας και είναι αποκαλυπτικό. «Το όνομα του παιχνιδιού πλέον είναι: Παίρνουμε την κατάσταση στα χέρια μας», γράφει αναφερόμενο στη μοναρχία. Αυτός είναι ο λόγος πίσω από την επέμβαση του Ριάντ στην Υεμένη.
Ο Νετανιάχου έφτασε μέχρι το Κογκρέσο για να αναχαιτίσει τη συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν.
Κι αν οι Σαουδάραβες μοιάζουν ανήσυχοι για την αναβαθμισμένη γεωπολιτική δύναμη του Ιράν, από τη Συρία μέχρι το Ιράκ, πολύ πιο ανησυχητική είναι η αντίδρασή τους. «Η Σαουδική Αραβία αναμένεται να ενισχύσει τις ενέργειές της για την απόκτηση πυρηνικής βόμβας, πιθανότατα προκαλώντας έναν εξοπλιστικό αγώνα στην περιοχή», γράφουν οι Τάιμς. Το πιο ανησυχητικό αφορά άμεσα και την Ελλάδα: «Μία συμφωνία θα ανοίξει την όρεξη της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας για πυρηνικό πρόγραμμα», γράφει η αμερικανική εφημερίδα.
Για να βάλουμε όλα τα χαρτιά στο τραπέζι: Ισραήλ, Σαουδική Αραβία και Τουρκία μπορεί να έχουν έναν κοινό εχθρό – το αναβαθμισμένο Ιράν – αλλά εξακολουθούν να χωρίζονται από δραματικές διαφορές. Η Άγκυρα αδυνατεί να γυρίσει στις παλιές καλές σχέσεις με το Ισραήλ, με τον Ερντογάν να έχει προ πολλού ποντάρει στην ανάδειξή του σε ηγέτη του πολιτικού Ισλάμ, κάτι που απαιτούσε τη φιλοπαλαιστινιακή στάση των τελευταίων ετών. Το Ριάντ βλέπει εχθρικά το «μοντέλο» Ερντογάν και συνεργάζεται με την Αίγυπτο στην επέμβαση στην Υεμένη. Ο κάθε ένας φαίνεται να τραβάει το δικό του δρόμο. Γι’ αυτό η Ουάσιγκτον υπολογίζει πως αργά ή γρήγορα μόνη τους επιλογή θα είναι να προσαρμοστούν στην αμερικανική ατζέντα. Το ζήτημα είναι ποια θα είναι τα έως τότε τετελεσμένα.
